|
Afríka
er önnur stærsta heimsálfan og nær yfir u.þ.b. 20% af þurrlendi
jarðar.
Mörk hennar eru: Miðjarðarhafið í norðri, Suður-Atlantshafið í vestri,
Indlandshaf og Rauðahaf í austri og í suðri mætast Indlands- og
Atlantshaf. Heildarflatarmálið
er u.þ.b. 30.365.000 km². Lengdin
frá norðri til suðurs er u.þ.b. 8000 km og breiddin nær u.þ.b. 7600
km. Al-Ghiranhöfði í Túnis
er nyrztur, Almadihöfði á Kap Verdeeyjum í Senegal er vestastur,
Agulhashöfði í Suður-Afríku er syðstur og
Xaafuunhöfði í Sómalíu er austastur. Afríka var tengd Asíu um Sínaískaga áður en Súezskurðurinn
var grafinn. Heildarlengd
strandlengjunnar er u.þ.b. 31.300 km. Úti
fyrir austur- og suðausturströndum álfunnar eru nokkrar eyjar,
Madagaskar, Seychelleseyjar, Socotraeyjar Comoroseyjar,
Mauritius, Réunion o.fl. Fyrir suðvestur- og
vestruströndinni eru m.a. Ascension,
St. Helena, Tristan da Cunha, Kap Verdeeyjar, Bijagóseyjar, Bioko, São
Tomé og Príncipe.
Fyrir norðvesturströndinni
eru Azoreeyjar, Madeira og Kanaríeyjar.
Miðbaugur skiptir álfunni næstum í tvennt, þannig að mestur
hluti hennar er í hitabeltinu. Vegna
þess, hvernig hún er í laginu lendir stærri hluti hennar norðan
miðbaugsins.
Núlllengdarbaugurinn sker álfuna rétt austan við Akkra í Ghana.
Grikkir
eru sagðir hafa kallað álfuna Líbýju en Rómverjar Afríku.
Latneska orðið aprica þýðir sólríkur og gríska orðið
aphrike þýðir kuldalaus. Afríkunafnið náði í fyrstu aðallega til norðurhluta álfunnar,
sem snýr að Miðjarðarhafinu og í hugum manna var þetta land aðeins
framhald Evrópu. Rómverjar,
sem réðu norðurströndinni um tíma, kunna að hafa kallað löndin
sunnar Afriga eftir berbaþjóðflokki, sem bjó sunnan Karþagó.
Afríka
er gamalt meginland, sem smáhækkar frá ströndum í heildina tekið.
Hásléttan er hærri í suðausturhlutanum og lækkar til norðausturs.
Það má skipta þessu hálendi í suðaustur- og norðvesturhluta.
Á Sahara- og Maghribsvæðunum eru tvenn fjalllendi, Atlasfjöllin
og Ahaggarfjöllin. Í suðausturhlutanum
eru hásléttur Eþíópíu,
Austur-Afríku og Suður-Afríku. Eitthvert
merkilegasta náttúrufyrirbæri Afríku er Austur-Afríku sprungukerfið
(30°-40°A), sem nær frá Rauðahafsströnd Eþíópíu til dals
Zambeziárinnar.
Afríka
er mjög auðug af ýmsum verðmætum jarðefnum, s.s. kolum, málmi,
gimsteinum og eðalmálmum. Flóra
og fána landsins eru ekki síður auðugar. Hvergi annars staðar í heiminum er að finna slíka gnótt
jurta- og dýrategunda eins og í regnskógum, á steppum og hásléttum
álfunnar. Víðast stunda
íbúarnir sjálfþurftarbúskap. Framþróun
í iðnaði er hægfara, en ferðaþjónusta hefur aukizt gífurlega
vegna hinnar óviðjafnanlegu náttúru.
Loftslagið hefur haft mikil áhrif á búsetu fólks í álfunni.
Sums staðar finnast merki um stöðuga búsetu frá árdögum
mannkyns en annars staðar fá eða engin.
Eyðimerkur og óbyggjanleg svæði eru stór og veðurfar, þurrkar
og úrhelli, gera fólki víða erfitt um búsetu.
Í Afríku búa aðeins u.þ.b. 10% mannkyns og þar hafa þeldökkir
lengstum verið í meirihluta, enda frumbyggjar álfunnar, þótt ótrúlegur
fjöldi Evrópu- og Asíubúa hafi flykkzt þangað.
Mestu menningarlegu áhrifin á frumbyggjana höfðu arabar, sem
breiddu islam út allt suður fyrir Sahara og gerðu trú sína að aðaltrúarbrögðum
margra þjóða álfunnar.
.
|
