Miðjarðarhaf
er innhaf, sem tilheyrir Evrópu, Asíu og Afríku.
Það gengist Atlantshafi um Gíbraltarsund í vestri.
Rómverjar þekktu það undir nafninu Mare Nostrum (Hafið
okkar) og það er næstum alveg landlukt.
Það er gríðarlega mikilvæg samgönguleið fyrir fyrrum Sovétlýðveldin
við Svartahaf, sem hafa aðgang að því um Bosporus, Marmarahafið og
Dardanellsundið. Það er
líka mikilvægt fyrir Evrópu og Ameríku, sem eiga aðgang að olíunni
í Lýbíu og Alsír og á Persaflóasvæðinu um það og Súesskurðinn
auk olíuleiðslnanna.
Flatarmál
Miðjarðarhafsins er í kringum 2,5 milljónir ferkílómetra.
Lengd þess frá vestri til austurs er 3860 km og
hámarksbreidd þess 1600 km. Það er að
mestu grunnt, meðaldýpið er 1500 m en hámarksdýpi er 5150m fyrir suðurströnd
Grikklands.
Það
er leifar risastórs, forns hafsvæðis, sem var kallað Tethys.
Það lokaðist næstum í geysilegum jarðskorpuhreyfingum óligósentímans
fyrir 30 milljónum ára, þegar flekar Afríku og Evrasíu rákust
saman. Flekarnir nuddast
enn þá saman og valda eldgosum í Etnu, Vesúvíusi og Stromboli og tíðum
jarðskjálftum, sem valda miklu tjóni á Ítalíu, í Grikklandi og
Tyrklandi.
Neðansjávarhryggur
milli Túnis og Sikileyjar skiptir því í austur- og vesturhluta. Annar hryggur frá Spáni til Marokkó liggur um Gíbraltarsund.
Það er aðeins 300 m djúpt og dregur verulega úr áhrifum flóðs
og fjöru eins og gerist í Atlantshafi.
Uppgufun úr Miðjarðarhafinu er mikil og hún veldur því, að
það er mun saltara en Atlantshafið.
Malta
og Sikiley réðu siglingaleiðunum um Sikileyjarsund og Messínasund. Aðrar stórar eyjar eru Baleareyjar (Sp), Korsíka (F),
Sardinía (I), Kýpur (G+T), jónísku eyjarnar Cyclades og Dodecanese
og Eyjahafseyjarnar (G). Flóar
og firðir Miðjarðarhafsins eru m.a. Tyrrheníahaf (vestan Ítalíu),
Adríahaf (milli Ítalíu og Balkanskagans) og Eyja- og Jóníska hafið
(undan ströndum Grikklands). Barcelona
(Sp), Marseille (F), Genóa, Trieste (I), Alexandría (E) og Haifa (Is)
eru mikilvægar hafnarborgir við Miðjarðarhafið.
Helztu árnar, sem falla til þess eru Ebró (Sp), Rón (F), Pó
(I) og Níl (E). |