|
 Frá Noregi til Íslands
eru u.þ.b. 1100 km, þar sem stytzt er. Eyjar
við Noreg eru taldar u.þ.b. 150.000.
Þær eru samtals u.þ.b. 22.000 km².
Rúmlega 2000 eyjar eru byggðar.
Stærst þeirra er Hinnöy, 2136 km². Hér
um bil helmingur landsins liggur yfir 500 m hæð yfir sjó.
Hæstu fjöll Noregs eru Galdhöpiggen og Glitretindur, sem eru næstum
2500 m háir. Stöðuvötn skipta mörgum
tugum þúsunda, flest smá, og samtals 14.000 km². Stærsta vatnið er Mjörsvatn (Mjösa) á Upplöndum, 360 km².
Dýpsta vatnið er Hornidalsvatn í Norðfirði í Firðafylki, 514
m djúpt.
Næstum fjórðungur
alls þurrlendis er skógi vaxinn, 75.000 km².
Tveirþriðjuhlutar skóglendisins eru barrskógar.
Lauftré vaxa einkum á láglendinu austanfjalls (eik, beyki,
linditré, ösp, askur, álmur, hlynur og hesliviður).
Birkið vex mest til fjalla, fyrir ofan barrskógana, sem eru
aðallega tvenns konar, greni og fura. Barrté
vaxa í sunnanverðum Noregi, stundum í allt að 1000 m hæð, en í
Norður-Noregi í 300-400 m hæð.
Ósló
er gamall bær, en margt er á huldu um elztu sögu hennar. Í Sverrissögu er sagt, að Haraldur Sigurðarson hinn harðráði
hafi sett borgina á stofn, en sú sögn er talin hæpin og vafalaust
hefur staðið þorp fyrr en það, þar sem Ósló er nú.
Það er eðlilegur hafnarstaður fyrir auðug og frjósöm héruð.
Framan af var Ósló
ekki stjórnsetur, því að konungarnir sátu í Niðarósi eða Björgvin.
Um 1300 varð hún höfuðborg landsins, því að Hákon Magnús-son
háleggur settist þá að þar. Er
gizkað á, að íbúar borgarinnar hafi þá verið um 3000.
Nokkrum áratugum síðar hætti hún að vera konungssetur, því
að Danakonungar náðu þá Noregi undir sig.
Borginni hrakaði þá mjög og íbúum fækkaði.
Um 1550 er talið að þeir hafi ekki verið nema 1500.
Um 1600 tók hún að eflast á ný, en 1624 brann mestur hluti
hennar. Kristján IV lét reisa borgina á ný og var hún kennd við
hann, Christiania, og hét hún svo til 1924, þegar Óslóarnafnið var
tekið upp á ný. Á 17.
og 18. öld óx borgin fremur hægt.
Um 1800 munu íbúarnir hafa verið tæp 10.000. Árið
1814 varð borgin stjórnarsetur sjálfstæðs ríkis á ný, þótt
konungarnir sætu að jafnaði í Stokkhólmi.
Þá tók hún að vaxa og um 1880 bjuggu þar um 110.000 manns. Sjá
meira um Ósló
FUNDURINN
Á EIÐSVELLI 1814.
Árið 1813 gengu Svíar
til liðs við óvini Napóleons og hófst þá styrjöld milli Svía og
Dana. Í Svíþjóð réð
þá mestu Bernadotte, fyrrverandi hershöfðingi Napóleons, sem hafði
verið kjörinn ríkiserfingi þar.
Danir og Frakkar fóru halloka í þessum ófriði og urðu Danir
að semja sérfrið í Kiel í janúar 1814.
Þeir urðu að láta Noreg af hendi við Svía, en héldu Íslandi,
Grænlandi og Færeyjum. Landsstjóri
í Noregi var þá Kristján Friðrik, frændi Friðriks VI Danakonungs.
Hann kvaddi til fundar á Eiðsvelli í febrúar 1814, þar sem
því var lýst yfir, að Noregur væri algerlega sjálfstætt ríki og
var Kristján Friðrik kjörinn til konungs 17. maí sama ár.
Eftir að sænskur her
hafði farið inn í Noreg og Svíakonungur fallizt á að taka gilda
stjórnarskrá Noregs með nokkrum breytingum, lagði Kristján Friðrik
niður völd (síðar Kristján VIII Danakonungur) og Karl XIII
Svíakonungur
var tekinn til konungs í Noregi.
Deilur héldu áfram
milli Norðmanna og Svía og í nóvember 1905 fór fram þjóðaratkvæðagreiðsla
í Noregi um framtíðarstjórnarform ríkisins.
Tæplega 260.000 manns greiddu atkvæði með stofnun konungsríkis
en tæplega 70.000 með stofnun lýðveldis.
til konungs var tekinn Carl prins, sonarsonur Kristjáns IX
Danakonungs og tengdasonur Játvarðar VI Bretakonungs.
Hann tók sér konungsnafnið Hákon VII og var krýndur í Niðarósi
árið eftir.
SÖGULEG
TENGSL VIÐ ÍSLAND
AUÐLINDIR,
FLÓRA og FÁNA
EFNAHAGSLÍFIÐ
TÖLFRÆÐI |
