Náttúrufar. þríhyrningslagaður austurhluti eyjunnar, Grande Terre,
er byggður upp af hnikuðum kalklögum og miðhluti þessa svæðis
einkennist af mjög áberandi merkjum þessarar hreyfingar jarð-skorpunnar. Þar er að finna kalkhóla, marga keilulaga, sem líta út
eins og samansett munstur úr tölunni 8 séð ofanfrá.
Fyrir veðrun vatns og vinds berst kalkið niður á lægra land
og myndar sléttlendi, sem kallað er Fonds og nær upp í 136 m yfir sjávarmáli.
Þessu svæði hallar niður til suðurs að ströndinni Riviére
du Sud, sem liggur í skjóli kóralrifjanna á milli Pointe-à-Pitre og
austuroddans, hins giljótta Pointe des Châteaux-höfða.
Frábærar
strendur
og turkislitaðar (turkis = blágrænn gimsteinn) víkurnar eru notaðar
út í yztu æsar fyrir ferðaþjónustuna.
Helztu miðstöðvar hennar eru þorpið Gosier, Ste-Anne og
St-François.
Landslagið
lækkar líka frá miðjum austurhlutanum til austurs og norðurs, allt
niður í 40-60 m hæð við strendurnar.
Þar er ræktaður sykurreyr.
Á norðvesturströndinni, á milli flugvallarins og þorpsins
Port-Louis, ber mikið á mangrovefenjum, en einkennandi fyrir austur-
og norðausturhlutana eru baðstrendur.
Hinar
minni eyjar, La Désirade, Iles de la Petite Terre og Marie-Galante eru
líka myndaðar úr sprungnum kalklögum, sem halla mismikið til norðvesturs
eftir hæð þeirra. Nokkrar
lítt notaðar baðstrendur þar liggja í góðu skjóli kóralrifja.
Riviére
Salée er mjór skurður, sem tengir flóana Grand Cul-de-Sack Marin og
Petit Cul-de-Sack og skilur austur- og vesturhluta eyjunnar að.
Nyrðri flóinn, hinn fyrrnefndi, iðar af sjávarlífi í
kringum kóralrifin. Hinn
syðri skera líka nokkur kóralrif og við hann er Pointe-à-Pitre, viðskiptamiðstöð
Guadeloupe.
Vestari
hluti Guadeloupe er kallaður Basse Terre.
Hann er líkastur eggi í lögun séður ofanfrá. Hann er hluti af austur-karabíska eldfjallabeltinu og ber
augljós merki eldvirkninnar. Hann
hækkar hægt og sígandi frá Piton de Ste-Rose (357 m) í suðurátt
um Mamelles (768 m) til hins virka eldfjalls Soufriére (1 467 m). Suður af eldfjallinu hallar brattar niður af til suðurs um
Monts Caraibes (573 m) og alla leið niður í sjó.
Eyjarnar þar suður af, Dýrlingaeyjar, eiga tilveru sína að
þakka landrisi tengdu eldvirkninni á þessum slóðum.
Skipta
má Basse Terre í fimm hluta eftir landslagi.
Austurströndin er tiltölulega flöt og sundur skorin af fjölda
vatnsfalla. Þar eru
bananaekrur og í bakgrunni eru gljúfrótt fjöllin og margir fossar. Hitabeltisskógur teygist upp hlíðarnar og endar í regnskógi.
Einkennandi fyrir suðaustur- og suðurstrendurnar eru
svartsendnar víkur. Á
vesturströndinni er mikið um lítil flæðilönd umhverfis árósa.
Fyrir ströndinni eru engin kóralrif eins og fyrir austurströndinni
og því verða oft flóð þar í stórviðrum.
Nokkurn
vegin beint vestur af Soufriére er höfuðstaður eyjunnar, Basse
Terre, þar sem er miðstöð stjórnsýslunnar í landinu.
Þjóðgarðurinn,
sem umlykur eldfjallið La Soufriere, nær yfir u.þ.b. 30.000 ha og þar
eru nálægt 300 km langir göngustígar.
Engin
hættuleg dýr er að finna á eyjunni.
Á árum áður fluttu eyjaskeggjar inn merði til að útrýma
rottum, sem þeir gerðu, en þeir útrýmdu líka snákum í leiðinni.
Engin hættuleg skordýr eru þarna á sveimi.
Loftslagið.
Guadeloupe-eyjaklasinn
er við vesturjaðar Atlantshafsins í staðvindabelti hitabeltisins.
Eins og á öðrum Karíbaeyjum hefur landslag og hæð fjalla
mikil áhrif á loftslagið. Staðvindarnir
flytja með sér rakt loft úr austnorðaustri í u.þ.b. 300 daga á ári
og losa sig við lungann af rakanum í austanverðum fjöllunum á Basse
Terre. Úrkoman austast á
Grande-Terre er nálægt 700 mm á ári, 1000- 1200 mm á Pointe-à-Titre-svæðinu
og milli 8000 og 10.000 mm í austurhlíðum Soufriére á Basse Terre.
Þrír fjórðu hlutar þessarar úrkomu falla á tímabilinu
milli júlí og desember. Febrúar
og marz eru þurrviðrasömustu mánuðir ársins.
Meðalárshiti
er 25°C við sjávarmál og hitamunur dags og nætur er frá 5°C til 9°C.
Hitamismunur heitasta og kaldasta mánaðar ársins er 5°C.
Vegna legu eyjanna gætir áhrifa kaldra loftmassa frá
meginlandi Norður-Ameríku, þannig að hitinn uppi á eldfjallinu
Soufriére getur fallið niður að frostmarki.
Hætta á skæðum fellibyljum er mest á tímabilinu júli til
september, eins og þeim, sem æddu yfir eyjuna eftirtalin ár og ollu
stórkostlegu tjóni í hvert skipti: 12.09.28, 11.08.56 ('Betsy'),
27.09.66 ('Ines) og ágústlok/septemberbyrjun 1979 (David og
Frederick).
Stjórnarfar.
Landinu
er stjórnað eins og hverju öðru héraði í Frakklandi.
Höfuðborg og stjórnsýslusetur er Basse-Terre.
Fulltrúar amtsmanns eru í Pointe-à-Pitre og St-Martin.
Eyjaskeggjar eiga 3 þingmenn í fulltrúadeild franska þingsins
og 2 í öldungadeild. Þjóðarráðið
sitjur 41 fulltrúi og 35 eru í félags- og viðskiptaráðinu.
Allsherjarráðið er skipað 36 fulltrúum frá öllum sýslum
og sveitum landsins.
Íbúarnir.
Um þessar
mundir búa 330.000 manns í landinu.
Þeir eru að mestu kynblendingar franskra innflytjenda, afrískra
negraþræla og indverskra verkamanna.
Aðeins lítill hluti íbúanna, sem flestir eru rómversk-katólskir,
er af hreinum evrópskum uppruna.
Fæðingartíðni
er há, líkt og á öðrum Karíbaeyjum, þannig að 54% íbúanna eru undir
tvítugu. Árleg fjölgun
er á bilinu 1,5% - 2%. Til
að draga úr fólksfjölgunni veitir hið opinbera fólki fjölskylduráðgjöf
og þar sem hún dugar ekki ein sér, verður að flytja marga til
dreifbýlli svæða. Árlega
eru 2.500 - 3.000 manns fluttir til Frönsku-Gíneu, sem er strjálbýl,
eða til Frakklands. U.þ.b.
fjórðungur vinnuafls er bundinn í frumatvinnuvegunum, flestir þeirra
í landbúnaði. Annar fjórðungur
starfar í iðnaði og nálega 50% í þjónustugreinum, s.s. verzlun,
ferðaþjónustu og stjórnsýslu.
Mesta þéttbýlið
er í og við Pointe-à-Pitre, þar sem búa nú (1989) u.þ.b. 110.000
manns. Næstmesta
þéttbýlið er í og við Basse-Terre (50.000).
Undanfarin
ár hefur miklu verið kostað til uppbyggingar félagslega- og
menntunarkerfisins, þannig að landið telst meðal þróuðustu svæða
Karíbahafsins.
Atvinnulífið
Landbúnaðurinn
byggist að mestu á ræktun sykurreyrs og banana.
Sykurreyr er ræktaður á 24.000 býlum (60.000 ha), einkum á
Grande-Terre, og árleg uppskera er í kringum 965.000 t.
Hún gefur af sér 100.000 t af sykri, 40.000 t af melassa og
100.000 hl af rommi. Mestur
hluti þessarar framleiðslu er fluttur til Frakklands eða annarra
landa EB. Guadeloupe
stendur frammi fyrir miklum erfiðleikum með að koma framleiðslu
sinni í verð vegna hins mikla offramboðs af sykri í heiminum, mikils
kostnaðar við framleiðsluna og úreltra vinnsluaðferða.
Bananaframleiðsla
er stunduð á 7.300 ha lands, mest í suðausturhluta Basse-Terre.
Framleiðslan er rúmlega 150.000 t á ári. Hún er flutt til Frakklands og annarra landa EB.
Grænmetisræktun
hefur haslað sér æ stærri völl.
Árið 1989 lágu 5.000 ha lands undir henni og rúmlega 4.200 t
voru flutt úr landi, einkum eggaldin.
Þrátt fyrir þessa ræktun, verður að flytja inn 10.000 t af
grænmeti á ári.
Beitiland
er 22.000 ha og mikil áherzla er lögð á að draga úr innflutningi
mjólkur, nauta-, svína- og alifuglakjöti og eggjum.
Miklu fé hefur verið varið til styrktar þessu sviði landbúnaðar
hin síðari ár.
Skógrækt
er erfið vegna landslags og jarðvegs.
Eyjaskeggjar eru tæplega sjálfum sér nægir með timbur.
Fiskveiðar. Hinir 800 fiskimenn veiða nálægt 7.500 t, sem eru að
mestu flutt úr landi.
Iðnaður. Uppbygging iðnaðar hefur smám saman sýnt árangur á síðustu
árum. Helzta iðnaðarsvæði
landsins er í og umhverfis Pointe-à-Pitre.
Elzlu verksmiðjurnar eru í sykur- og rommframleiðslu, sem
hefur átt undir högg að sækja undanfarið.
Í kjölfar þeirra risu verksmiðjur, sem framleiða alls konar
drykkjar- og niðursuðuvörur.
Byggingariðnaður
hefur eflzt við byggingu virkjana og sementverksmiðju.
Stefnt er að frekari iðnvæðingu á svæði við Pointe Jarry
og í grennd við höfuðborgina Basse-Terre.
Viðskipti
og þjónusta
eru mikilvægustu atvinnuvegir landsins, sem krefjast helmings
vinnu-aflsins. Hið
opinbera reynir að stemma stigu við atvinnuleysi ungs fólks með því
að veita því vinnu í þessum geira.
Ferðaþjónustan
er orðin veigamesta þjónustugreinin.
Árið 1973 voru 1.649 gistirými í landinu en 1988 rúmlega
4.000.
Nýting þess var 64% á þessu árabili.
Lengd dvalar ferðamanna lengdist úr 4,3 dögum í 6 daga í lok
þess.
Árið 1988 komu 1,2 milljónir gesta til skemmri eða lengri
dvalar.
Tæplega helmingur þeirra kom frá Frakklandi, fimmtungur frá
öðrum ESB-löndum, þriðjungur frá Bandaríkjunum og Kanada og
restin frá latnesku Ameríku og Austurlöndum fjær.
Flestir komu fljúgandi til Raizet-flugvallar (1 milljón).
Samtímis komu 100.000 ferðamenn með skemmtiferðaskipum. |