GIMSTEINATURNINN = The Jewel Tower er í Old Palace Yard, SW1.  Brautarstöð:  Westminster.  Opinn mánu-daga til laugardaga kl. 10:30-16:00.  Aðgangseyrir.

Gimsteinaturninn er einn fárra hluta Westminster-hallar, sem stendur enn þá.  Hann er nú safn.  Fyrrum geymdu konungarnir einkafjársjóði sína í honum (ekki skartgripi krúnunnar).  Henry Yvele byggði hann árið 1366 og hann þjónaði þessum tilgangi til dauða Hinriks VIII.  Frá upphafi 17. aldar var hann notaður sem skjalasafn lávarðadeildarinnar.  Verzlunarráðið hafði þar löggild-ingarstofu frá 1869 til 1938.  Turninn skemmdist mikið í síðari heimsstyrjöldinni og var endur-byggður í fyrri mynd á árunum 1948-56.  Í litlum, hvelfdum herbergjum hans eru til sýnis munir úr gömlu höllunum í sýningarkössum.

GRAY'S INN við Gray's Inn Road, WC2.  Brautarstöð:  Chancery Lane.  Opið:  Garður:  Maí - júlí mánudaga til föstudaga kl. 12:00-14:00, ágúst - september mánudaga til föstudaga kl. 09:30-14:00.  Það er hægt að skoða húsið með sérstöku leyfi.  Aðgangur ókeypis.

Gray's Inn er einn fjögurra lögfræðiskóla Lundúna.  Hinir þrír eru í 'The Temple', 'Middle Temple' og 'Inner Temple' og 'Lincoln's Inn'.

Talið er að Gray's Inn hafi verið stofnaður þegar á 14. öld en ekki eru allir á eitt sáttir um þá dagsetningu.  Skólinn var nefndur eftir fyrrum eigandum hans, jörlunum Gray.  Húsnæði skólans var endurnýjað eftir miklar skemmdir í síðari heimsstyrjöldinni.  Það er í afarfögrum garði, sem er opinn almenningi frá maí til september, en börnum er ekki leyfður aðgangur.  Sérstakt leyfi frá embætti aðstoðarfjármálaráðherra landsins þarf til að skoða kapelluna, salinn og bókasafnið.  Salinn, sem er frá 16. öld, prýða fagrir, steindir gluggar með skjaldarmerkjum fjárhaldsmanna skólans.  Þarna var eitt verka Shakespears, Gamanleikur misklíðarinnar, frumsýnt árið 1594.

Í bókasafninu stendur stytta heimsspekingsins og stjórnmálamannsins Francis Bacon, sem var þekktasti meðlimur Gray's Inn.  Hann bjó þarna á árunum 1576-1626.

**GREENWICH er brautarstöð:  Surrey Docks.  Lestarstöðvar:  Greenwich, Maze Hill.  Ferja:  Greenwich Pier (á sumrin).

Greenwichbær, einhver fallegasti borgarhluti Lundúna, er u.þ.b. 10 km neðan við London Bridge.  Bærinn varð þekktur fyrir stjörnuskoðunarstöð sína (með 0-baugnum), stóran lystigarð, sjóferðasafn og fyrrum sjúkrahús, þar sem nú er Hinn konunglegi sjóðlisforingjaskóli.  Það er skemmtilegast að sigla með ferju frá Westminster-bryggjunni til Greenwich.

Cutty Sark og Gipsy Moth IV liggja við Greenwich-bryggjuna.  Opið mánudaga til laugardaga kl. 11:00-18:00 og sunnudaga kl. 14:30-18:00 (á veturna til kl. 17:00).  Aðgangseyrir.

Cutty Sark er nú safnskip.  Það var síðasta og frægasta teskipið, sem sigldi hina svokölluðu 'teleið' milli Englands og Kína á 19. öld.  Skipið var byggt árið 1869.  Það var talið fallegasta og hraðskreiðasta (17 hnútar) skip síns tíma.  Skipið var sett í þurrkví árið 1956.  Á neðra þilfari þess eru sýndar margar stafnstyttur og teikningar og minjagripir frá ferðum þess til Kína, Ceylon (Sri Lanka) og Indlands.

Örskammt frá Cutty Sark er snekkjan Gipsy Moth IV, sem Francis Chichester sigldi á aleinn umhverfis jörðina á árunum 1966/67 (Elísabet II aðlaði hann fyrir dáðina).  Bæði skipin eru lokuð á nýársdag, aðfangadag og jóladag, en opin föstudaginn langa og annan í jólum.  Börn undir 14 ára aldri verða að vera í fylgd fullorðinna.

Lystigarðinn í Greenwich skipulagði landslagsarkitekt Lúðvíks 14., Le Nôtre, fyrir Karl II.  Hann er opinn almenningi og vinsæll meðal Lundúnabúa, sem njóta þess að ganga um stíga hans í skugga trjánna, virða fyrir sér litfögur blóm og fugla, leika tennis og krikket eða fá sér hressingu í veitingahúsinu á meða börnin leika sér á leikvellinum.

Sjóferðasafnið í Queen's House við Romney Road rekur sögu sjóferða frá dögum Tudor-ættarinnar fram á okkar daga.  Á byrjunarreit er Tudor- og Stuart-tímabilið (frá lokum 15. aldar til upphafs 18. aldar).  Þá koma munir frá Napóleonsstyrjöldunum í Gaird-salnum og síðari heims-styrjöldinni í austurálmunni.

Queen's House er í Palladian-stíl (Inigo Jones).  Það átti að verða fyrirmynd annarra bygginga, sem ekki varð.  Hlutföll hússins eru mjög samræmd og skreytingar mjög nákvæmar.  Marmaragólfin eru mjög vel lögð og útskorin og máluð loftin afarfögur.  Girðingar úr smíðajárni eru meistaraverk.  Jakob I fól Inigo Jones að byggja hús, sem hann byrjaði á 1617, fyrir konu sína, Önnu af Danmörku.  Eftir lát Önnu stöðvaði konungur framkvæmdir, en Karl I bað Inigo að halda þeim áfram árið 1629 fyrir konu sína, Henriettu Maríu.

Austur- og vesturálmunum, sem eru tengdar aðalbyggingunni með súlnagöngum, var bætt við á árunum 1805-16.  Þar var Hinn konunglegi sjúkraskóli fyrir syni sjómanna til 1933, en þá var hann fluttur til Suffolk, og safnið var opnað árið 1937.

Minjasafn um Lord Nelson er í sérstökum sal.  Þar er m.a. einkennisbúningurinn, sem hann bar í orrustunni við Trafalgar.

Aðrir áhugaverðir sýningarsalir:
Rannsóknarherbergið með þúsundum prentana.
Bátaherbergið (Barge House) með ríkisbát Maríu II (1689) og báti Friðriks, prins af Wales (1732).
Siglingarfræðiherbergið með klukku Harrisons, sem var fyrsti tímamælirinn, sem var nógu nákvæmur fyrir siglingarfræðina.
Neptúnsalurinn með yfirliti yfir báta- og skipasmíði og fallegu safni stafnstyttna og hausa.

Myndirnar, sem hanga í aðalsýningarsölunum eru sérkapítuli.  Þar eru sjávarmyndir eftir van de Velde, William Turner og Muirhead Bone.  Þar eru líka andlitsmyndir af frægum sæförum eftir Kneller, Lely, Hogarth, Reynolds, Gainsborough og Romney.

Gamla konunglega stjörnuathugunarstöðin var í Flamsteed House (Sir Christopher Wren var arkitekt) í Greenwich-garðinum til ársins 1957.  Hana stofnaði Karl II árið 1675 til eflingar sjóferða.  Nú er hún í Herstmonceux (Sussex) en í flamsteed House er safn gamalla tækja til stjörnuathugana, þ.á.m.  úr frá árunum 1736-64.  Steinplata í húsinu sýnir legur 0-baugsins, sem skilur á milli aust- og vestlægrar breiddar.

Árið 1965 var Caird-stjörnuathugunarstöðin opnuð.  Uppi í turni, sem líkist helzt mastri, er rauð kúla, sem fellur niður daglega á slaginu 13:00.  Það er merki til skipa, sem liggja við akkeri á Themse, að stilla klukkur sínar.

Á meðan á skólaleyfum stendur, efnir starfsfólk stjörnuathugunarstöðvarinnar til sérstakra sýninga fyrir gesti á mánudögum, þriðjudögum og fimmtudögum (aðgangseyrir) og á sumrin líka á laugardögum.

Konunglegi sjóliðsforingjaskólinn er við King Williams Walk.  Brautarstöð:  Surrey Docks.  Lestarstöð:  Maze Hill.  Themse-ferja:  Greenwich Pier (á sumrin).  Opinn mánudaga til miðviku-daga og föstudaga til sunnudaga kl. 14:30-17:00.  Aðgangur ókeypis.

Þeir, sem heimsækja Greenwich, ættu ekki að sleppa því að skoða salinn og kapelluna í Konunglega sjóliðsforingjaskólanum (fyrrum Greenwich sjúkrahúsinu).  Skólinn stendur á söguleg-um stað, þar sem Játvarður I (1272-1307) lét reisa sér höll, árið 1428 lét heretoginn af Gloucester reisa þarna Placentia-höllina, sem Hinrik VII og aðrir þjóðhöfðingjar af Tudor-kyni bjuggu.  Hinrik VIII fæddist þar, kvæntist Katrínu af Aragon og Önnu af Cleve og undirritaði þar dauðadóm konu sinnar Önnu Boleyn.  Dætur hans, María I og Elísabet I, fæddust í þessari höll.  Játvarður VI dó þar. Á dögum Cromwells var höllin notuð sem fangelsi.

John Webb hóf byggingu nýrrar hallar árið 1664 fyrir Karl II.  Sir Christopher Wren lauk því verki á árunum 1696-98.  Þessi höll var síðan nýtt sem dvalarheimili og sjúkrahús fyrir aldraða sjómenn.

Wren fullgerði salinn (Painted Hall) í suðvesturbyggingunni (King William Building) árið 1703.  Sir James thornhill bjó hann málverkum af Vilhjálmi konungi af Óraníu og drottningu hans, Maríu, árið 1727 (af þeim er nafn salsins dregið).

Kapellan í suðausturbyggingunni (Queen Mary Building) er líka frá dögum Wrens.  Ripley (1752) lauk byggingu hennar og 'Athenian' Stuart (1789) endurbyggði hana eftir bruna.  Endurnýjun fór fram árið 1955.  Altaristaflan er mynd af skipbroti Páls postula (Benjamín West).  Predikunar-stóllinn, lespúltið og skírnarfonturinn voru skorin út í skipasmíðastöð sjóhersins í Deptford.

*GUILDHALL.  Ráðhús City-hverfisins er við King Street, Cheapside, EC2.  Brautarstöðvar:  Bank, Mansion House.  Opið mánudaga til föstudaga 09:30-17:00.  Aðgangur ókeypis.

Ráðhúsið er upprunalega frá árinu 1411, en það, sem stendur eftir af því, eru hlutar út-veggja, stóri salurinn (Great Hall) og grafhvelfingin.  Guildhall skemmdist mikið í brunanum mikla árið 1666.  Það var gert við húsið og bætt við það næstu árin á eftir, s.s. nýgotneska suðurhliðin árið 1789.  Árið 1940 skemmdist það aftur í loftárásum og aftur var gert við það eftir stríð.  Á leiðinni um anddyrið inn í stóra salinn (50x16x29m) er skjaldarmerki Lundúna með áletruninni „Domine dirige nos” (Drottin leið þú oss).  Í stóra salnum kemur borgarráð saman þriðja hvern fimmtudag kl. 13:00 í fullum skrúða og ræða borgarmálin fyrir opnum tjöldum.  Lögreglustjórar eru kosnir á Jóns-messudag og settir í embætti við mikla athöfn á sviði, sem er sérstaklega ætlað slíkum viðburðum.

Opinberar móttökur yfirborgarstjóra eru einungis ætlaðar gestum, sem hann hefur boðið, og þá er ráðhúsið lokað almennum gestum í þrjá daga fyrir og fjóra daga eftir móttökuathafnirnar.

Stóri salurinn er skoðunarverður, þótt þar séu engar athafnir.  Tréþak hans, sem skemmdist árið 1940, smíðaði Sir Giles Scott á ný og bætti við steinbogum.  Gangi fólk sólarsinnis um salinn ber fyrir augu fána með skjaldarmerkjum hinna 12 stóru þjónustufyrirtækja ('Livery Companies') eða gilda:  Loðskinnasala, smávörukaupmanna, járnvörukaupmanna, vefara, gullsmiða, vefnaðar-vörukaupmanna, smásala, kryddkaupmanna, saltsala, vínsala, skraddara og fisksala.  Nöfn yfir-borgarstjóra Lundúna eru á gluggarúðunum.

Í vesturenda salarins er minnismerki um konunglegu fótgönguliðana.  Í vesturhluta hússins eru aðalsýningarsalurinn og tónlistarsalurinn.  Eikarhandriðið og stytturnar af Gog og Magog prýða þessa hlið.  Við norðurvegginn eru styttur af Sir Winston Churchill, Nelson aðmíráli, hertoganum af Wellington, william Pitt og eiginkonu yfirborgarstjórans.  Austurveggurinn er klæddur listrænum eikarplötum.  Borgarfulltrúar sitja á sviðinu, þegar fundir borgarstjórnar standa yfir.  Við lok hring-göngunnar er eikarborð með borgarsverðinu og veldissprota borgarinnar og himinn yfir.

Undir salnum er grafhýsi frá 15. öld, sem hægt er að fá að skoða.  Eftir að gert var við það að heimsstyrjöldinni lokinni er þar varðveitt einhver fegursta krosshvelfing frá miðöldum í London.

Austan stóra salarins er listasafnið (Art Gallery) og bókasafnið.

Listasafnið er frá 1886 í núverandi mynd.  Það var upprunalega stofnað árið 1670.  Þar eru skiptisýningar með verkum lista-manna borgarinnar.  Safnið er lokað á milli sýninga.

Bókasafnið ætti enginn, sem hefur áhuga á sögu London, að láta fara fram hjá sér.  Þar er einstakt safn prentaðra verka borgarinnar og rúmlega 14.000 bindi, sem fjalla um sögu borgarinnar. Helztu verðmæti safnsins eru:  Frumprentanir ýmissa verka Shakespears, kort af London frá 1591 og þinglýst afsal með undirskrift Shakespears.  Bókasafnið er opið frá mánudögum til föstudaga kl. 09:30-17:00.

Klukkusafn ráðhússins hýsir u.þ.b. 700 sýningargripi, sem ná yfir 500 ára sögu klukk-unnar.  Þetta áhugaverða safn er opið frá mánudögum til föstudaga kl. 09:30-17:00.

Mynd:  Tottenham Road.

A - B - C - D - E - F - G - H - J - K - L