LANDIÐ. Jórdanía
skiptist í þrjú landfræðilegs svæði frá austri til vesturs, eyðimörkina,
hásléttuna austan Jórdanárinnar og Jórdandalinn (norðvesturhluti
Sigdalsins mikla.
Eyðimörkin
er að mestu í Sýrlandi en teygist inn í austur- og suðurhluta Jórndaníu
og þekur rúmlega fimmtung landsins.
Norðurhluti hennar er blágrýtishraun og suðurhlutinn
sandsteinn og granít. Landslagið
er mjög vindveðrað. Hálendið
austan Jórdanár er að meðaltali 600-900 m hátt og rís hæst í
Ramm-fjalli (1754m), sem er hæsta fjall Jórdaníu. Teygingar sandsteins, kalks, krítar og tinnu ná inn í syðsta
hluta landsins, þar sem hraun eru annars ríkjandi. Á norðurhásléttunni stefna dalirnir og ár þeirra til
vesturs. Við Al-Karak
renna þær til vesturs, austur og norðurs.
Sunnan Al-Karak renna árstíðabundnar ár til austurs í áttina
að Al-Jafr-lægðinni.
Jórdandalurinn
nær næstum 400 m niður fyrir sjávarmál við Dauðahaf.
Þar er lægsti staður á yfirborði jarðar.
Jórdanáin er u.þ.b. 300 km löng.
Hún bugðast suður um Tiberiasvatn (Galíleuvatn eða
Kinneretvatn) og tekur við Al-Yarmuk-ánni og þverám beggja vegna
dalsins áður en hún fellur í Dauðahafið.
Jarðvegur neðri hluta dalsins er mjög saltur og strandlengja
Dauðahafsins er þakin saltmýrum, þar sem
er ekki stingandi strá. Sunnan
þess er Wadi al-‘Arabah (Wadi al-Jayb) svæðið, þar sem eru líklega
verðmæt jarðefni.
Loftslagið
er mismunandi frá Miðjarðarhafinu í vestri að eyðimörkunum í
austri og suðri en landið er að mestu þurrlent. Nálægð Miðjarðarhafsins hefur mestu áhrifin á
loftslagið, þótt loftmassar meginlandsins og hæð yfir sjó hafi áhrif
á það. Meðalárshiti í
höfuðborginni og norðurfjöllunum er 8°C-26°C en í Al-‘Aqabah
allra syðst 16°C-33°C. Ríkjandi
vindar blása úr vestri og suðvestri en oft blása heitir, þurrir og
rykmettaðir vindar úr suðaustri og valda óþægilegasta veðurfarinu
í landinu. Þessir vindar
eru kallaðir khamsin og þeirra gætir helzt síðsumars og geta blásið
dögum saman í einu.
Úrkoman
fellur aðallega á veturna. Hæsta
meðaltalið, 400 mm, í norðvesturhlutanum, fer niður í 100 mm í suðurhlutanum.
Á hásléttunni austan Jórdanárinnar er ársmeðaltalið 355
mm. Í dalnum sjálfum er
ársmeðaltalið 200 mm og í eyðimörkunum er það í kringum 50 mm.
Stundum er frost og snjór á hásléttunni en slíkt er
afarsjaldgæft í Sigdalnum. Eitthvert
erfiðasta vandamál Jórdaníu er að sjá vaxandi íbúafjölda fyrir
vatni.
Flóra og fána
landsins skiptist í þrjá greinilega flokka, Miðjarðarhafs,
steppu og eyðimerkur. Á hásléttunni
er mest um fyrstnefnda flokkinn, runnagróður og lítil tré.
Á þurrari steppunum austar er þurrlendisrunnagróður
algengastur auk graslendis og einstaka trjáa.
Í eyðimörkinni er helzt að finna gróður í lægðum, jöðrum
og dalbotnum eftir hina mögru vetrarúrkomu.
Mjög
lítill hluti landsins er vaxinn skógi, aðallega í stórgrýttum fjöllum
landsins. Þessi skóglendi
hafa lifað af nýtingu þorpsbúa og hirðingja.
Ríkisstjórn landsins hvetur til gróðursetningar trjáa og
dreifir ókeypis plöntum til bænda.
Á hærra liggjandi svæðum hásléttunnar eru aðallega
aleppoeik, kermes-eik, pistatíutré, apellofura og asíska jarðaberjatréð.
Villtar ólífur vaxa þar einnig auk fönikíueinis, þar sem
minna rignir.
Meðal
villtra dýra eru villisvín, fjallageitur (ibex o.fl.), hérar,
sjakalar, refir, villikettir, hýenur, úlfar, gasellur, moldvörpurottur
og nokkur pardusdýr. Meðal
fjölda tegunda skordýra eru fjölfætlingar og sporðdrekar.
Eðlutegundir eru margar og fuglalífið er fjölbreytt
(gullernir, gammar, dúfur, akurhænur o.fl.). |