Kyrrahaf V,

II, III, IV, V Norður < Kort > Suður TSUNAMI

KYRRAHAF V
.

.

Utanríkisrnt.

Lífrænar auðlindir.  Flóra og fána Kyrrahafsins er mjög margbreytileg og flókin.  Blöndun heimshafanna er mun meiri á suðurhveli en á norðurhveli, þannig að gróður og dýr berast hraðar á milli að sunnanverðu.  Lítil hætta er á því, að hluti lífríkis tempruðu- og hitabelta heimshafanna berist á milli, því að fá eða engin dýr eða gróður á þeim slóðum þrífast í kaldari sjó, sem þau yrðu þá að ferðast um.  Undan klettóttum norðurströndum Norður-Ameríku og suðurströndum Suður-Ameríku vex mikið af stórgerðum þarategundum úr brúnum þörungum (Laminaria).  Sumar þessara plantna verða á fjórða tug metra langar.  Í skjóli þeirra þrífst fjölbreytt dýralíf, bæði hryggleysingjar og fiskar.  Þar sem er uppstreymi kaldsjávar eða láréttir straumar, berst mikið af næringarefnum upp að yfirborði á þessum slóðum.  Þar þrífst fjöldi fisktegunda, sem nærist á svifi, s.s. ýmsar tegundir síldar.  Einnig má nefna japanskar sardínur og ansjósu fyrir ströndum Perú, sem veiðast í gífurlegu magni líkt og loðnan í Norður-Atlantshafi.

Í Norður-Kyrrahafi skapa straumahringrás og afrennsli frá landi afbragsskilyrði fyrir botnlægar tegundir lífvera, sem mikið er af á þessum slóðum.  Lýri og lýsingur í Norður-Kyrrahafi eru áberandi tegundir sem og fimm tegundir lax (Oncorhynchus).  Aðeins ein tegund finnst í Atlantshafi (Salmon salar).

Í hlýjum sjónum í hitabeltinu, milli straumakerfanna sunnan og norðan miðbaugs er geysifjölbreytt lífríki, einkum í Vestur-Kyrrahafi (Indlandshafi), þar sem hlýtt monsúnloftslag og margvíslegar landmyndanir hafa valdið sérstöku þróunarferli.  Þar er einnig að finna fjölbreytilegustu kóralrif heims, sem laða til sín sexfaldan fjölda fisktegunda miðað við Karíbahafið.  Skeljategundirnar í Indlandshafi eru ekki undanskildar tegundaauðginni, m.a. risaskeljar (Tridacna gigas), sem eru einstakt fyrirbæri.  Þarna eru líka sex tegundir af túnfiski (ein finnst ekki annars staðar) og rúmlega helmingur túnfisksafla heimsins fæst úr Indlandshafi.

Hvalir eru áberandi og sérstakur hluti lífríkis Kyrrahafsins.  Margar hvalategundir eru bundnar árstíðabundnu ferli.  Sumar synda langar leiðir til að komast í kaldari sjó á sumrin til að afla sér fæðu en ala afkvæmi sín í hlýjum sjó á veturna.

Fiskveiðar
.  Vegna fljöbreytni lífríkisins í mörgum hlutum Kyrrahafsins og hins mikla mannfjölda, sem býr í löndunum í kringum það og á eyjum þess, er meira dregið úr sjó en í öðrum heimshöfum, u.þ.b. 60% heimsaflans.  Japanar og Rússar eru mestu fiskveiðiþjóðirnar í heimi miðað við afla en Kína, BNA, Perú, Síle, Suður-Kórea og Indónesía eru líka stórfiskveiðiþjóðir.  Fiskiðnaðurinn í öllum þessum löndum er umsvifamikill og byggist a.m.k. að hluta eða að mestu á fiskveiðum í Kyrrahafi.  Meðal veigamestu fisktegundanna, sem aflinn byggist á, eru sardínur, síld, ansjóvía, lýri (Kyrrahafsufsi), lýsingur og rækjur.  Stofnar þessara tegunda eru víða ofnýttir.

Laxveiðar í sjó eru mikilvæg atvinnugrein í BNA, Japan, Rússlandi og Kanada en túnfiskveiðar eru mikilvægar fyrir ýmsar eyþjóðir.  Bandaríkjamenn, Japanar, Suður-Kóreumenn og Tævanar eru tæknivæddastir.  Margir túnfiskstofnar eru innan 200 mílna lögsögu ýmissa eyja í Kyrrahafinu, þannig að íbúar þeirra selja erlendum fiskiskipum kvóta og annast vinnslu aflans.

Íbúafjölgun og þróun efnahagsmála og iðnaðar í mörgum strandríkjum við Kyrrahaf hefur valdið ofveiði og eyðileggingar fiskimiða vegna mengunar.  Ræktun ýmissa tegunda, s.s. perluskelja, lax, hafbríma, (mullet) o.fl. hefur tekizt vel og bætir upp minnkandi afla þessara tegunda í sjó.

Á hitabeltissvæðum Kyrrahafsins hafa verðmætir kórallar löngum verið dregnir upp af miklu dýpi.  Bleikar tegundir koma aðallega frá vesturhluta Hawaii-eyjaklasans og svartir frá vestlægari eyjum, háum eldfjöllum á sjávarbotni
og hafsvæðum kringum Malasíu og Indónesíu.

Jarðefni eru unnin úr sjó, af sjávarbotni (möl, sandur) eða á landgrunninu (málmar, málmleysingjar, olía, gas).  Miklar birgðir verðmætra málma eru á og í hafsbotninum víða í Kyrrahafi.  Mikið er víða unnið af ferskvatni úr sjó (Japan).

Málmar unnir úr sjó og árseti.  Salt (sodium chloride) er mikilvægasta efnið, sem er unnið úr sjó.  Þar er Mexíkó fremst í flokki Kyrrahafsþjóða og vinnslan byggist aðallega á uppgufunaraðferðinni.  Bróm er einnig unnið úr sjó og notað í matvæli, litunarefni, lyf og ljósmyndaiðnaði.  BNA og Japan standa fremst á því sviði.  Magnesium er unnið úr sjó með rafgreiningu og er mikið notað til blöndunar við aðra málma (flugvélahreyflar), þó einkum ál.  Sandi og möl er dælt upp af grunnsævi (Japan, Alaska, Hawaii o.fl.).  Víða liggja þykk setlög af fosfati undan ströndum Perú, Austur-Ástralíu, Kaliforníu og á Chatham-hryggnum austan Nýja-Sjálands.  Minni setlög finnast einnig í lónum nokkurra Kyrrahafseyja.

Djúpsjávarmálmar.  Í setlögum á djúpsævi eru víða málmsúlföt í formi hnyðlinga og setlaga, sem eru efnahagslega áhugaverð.  Á áttunda og níunda áratugi 20. aldar stóðu vonir til að vinnsla hnyðlinga, sem innihalda manganese, járn, kopar, nickel, titanium og kóbalt, gæti hafizt til hagsbóta fyrir þróunarlöndin.  Þróun útbúnaðar til að sækja þessi efni af sjávarbotni var mjög dýr og fljótlega var þessari hugmynd skotið á frest.  Súlfatæðar á sjávarbotni með járni, kopar, kóbalti og sínki auk minnan magns annarra málma finnast í umhverfi neðansjávarhvera (Galapagos á Juan de Fuca- og Gorda-hryggjunum.

Kolefni í sjávarbotninum.  Olíu- og gasbirgðir í sjávarbotninum eru verðmætustu efnin fyrir efnahag heimsins eins og hann er nú.  Álitið er, að talsverðar birgðir séu undir grunnsævum Suður- og Austur-Kínahafs.  Löndin, sem liggja að Kyrrahafi og úthöfum þess, leggja mjög mismunandi áherzlu á nýtingu náttúruauðlinda af ofangreindu tagi.  Helztu svæðin, sem hafa verið og verða könnuð með tilliti til olíu og gas, eru undan ströndum Víetnams, Hai-naneyjar (Kína), á landgrunninu norðvestan Palawaneyjar í Filipseyjaklasanum, undan Natunaeyju og á nokkrum stöðum undan ströndum Súmötru (Indónesía).  Í Norðvestur-Kyrrahafi eru aðalsvæðin norðvestan Kyushu-eyjar (Japan), suðurhluti Gulahafs og í Po Hai-flóa (Chihli-flóa) auk svæða undan Sakhalin-eyju og Kamchatka-skaga.  Borað hefur verið eftir olíu og gasi í Beringsundi og á svæðum undan suðurströnd Kaliforníu.  Í Suður-Kyrrahafi er Gippslandlægðin undan suðurströnd Ástralíu talin vænleg.  Einnig er Cook-sundið við Nýja-Sjáland og botn Tasmanhafs og undan Suðureyju.  Undan ströndum Fijieyja er talið að olía og gas leynist líka.

II, III, IV, V


.

 TIL BAKA        Ferðaheimur - Garðastræti 36 - 101 Reykjavik - info@nat.is - Heimildir         HEIM