Kyrrahaf III,

II, III, IV, V Noršur < Kort > Sušur TSUNAMI

KYRRAHAF III
.

.

Utanrķkisrnt.

Sjįvarhiti.  Heimshöfin eru vķšast lagskipt eftir hitastigi.  Nešstu djśplögin eru mjög köld.  Hitasveiflur eru miklar ķ yfirboršslögunum, all nišur į 300 m dżpi.  Mešfram ströndum Noršur- og Miš-Amerķku, ķ tempraša beltinu, leikur kaldur straumur um grunnsęviš, ólķkt žvķ, sem gerist ķ Miš- og Vestur-Kyrrahafi.  Sjįvarhiti ķ Noršur-Kyrrahafi er oftast hęrri en ķ sušurhlutanum vegna žess aš žar eru stęrri landmassar og įhrifa Sušurskautsins ķ sušri.  Mikill munur er į hita- og seltustigi efri og nešri sjįvarlaganna.  Ķ dżpri lögunum (80%) er tiltölulega stöšugt hita- og seltustig.  Žar er mešalhitinn 3,5°C.

Selta yfirboršs Kyrrahafsins fer ašallega eftir vindum, śrkomu og uppgufun.  Į lognsvęšum og žar sem vindar eru breytilegir viš mišbaug er seltan minni en į stašvindabeltinu.  Innan mišbaugsbeltisins er śrkoman talsverš og uppgufun er lķtil vegna hęgs vinds og tiltölulega skżjašs himins.  Mešalseltan į žessu belti er 3,4‰.  Mesta seltan męlist ķ śthafinu sušaustanveršu, žar sem hśn er 3,7‰ aš mešaltali.  Ķ stašvindabeltinu ķ Noršur-Kyrrahafi er hįmarkiš 3,6‰.  Viš Sušurheimskautslandiš er seltan minni en 3,4‰ og minnst er hśn allranyrzt, minni en 3,2‰.

Mikil śrkoma į vestursvęšinu ķ tengslum viš monsśnvindana dregur verulega śr seltunni.  Įrstķšabundnar sveiflur bįšum megin hafsins vegna breytinga yfirboršsstrauma eru talsveršar.

Yfirboršsstraumar.  Stašvindar Kyrrahafsins knżja yfirboršssjó til vesturs og mynda Noršur- og Sušur-Miöbaugsstraumana, sem liggja um 15°N og 15°S.  Milli žessar mišbaugsstrauma er įberandi gagnstreymi, sem nęr frį Filipseyjum til stranda Ekvadors.  Meginhluti Noršur-Mišbaugsstraumsins sveigir til noršurs ķ grennd viš Filipseyjar og myndar hlżjan Kuroshio-strauminn (Japansstrauminn).  Austan Japans sveigir hann til austurs og viš 160°A fęr hann nafiš Austur-Kyrrahafsstraumurinn.  Yfirboršssjórinn ķ Beringsundinu myndir andsólarsinnis hringrstreymi.  Sušurarmur Kamchatka-straumsins veršur aš hinum kalda Oya-straumi, sem liggur austan Honshu og sameinast žar hlżjum Kuroshio-straumnum nęrri 36°N.  Hinn kaldi Kalifornķustraumur, sem liggur til noršausturs, myndar austurhluta Noršur-Mišbaugskerfisins, sem liggur til baka ķ andstęša įtt.

Meginhluti Sušur-Mišbaugsstraumsins kvķslast ķ žrennt į vesturleiš sinni.  Tvęr vestari kvķslarnar sveigja til sušurs viš Strendur Įstralķu og mynda Austur-Įstralķustrauminn, sem veršur aš Tasmanķustraumnum og snżr viš til noršausturs og hverfur vestan Nżja-Sjįlands.  Austurkvķslin liggur fyrst til sušurs, mešfram 180° lengdarbaugnum, įšur en hann sveigir til austurs ķ kringum 50°S sem hinn hlżi Sušur-Kyrrahafsstraumur.  Žegar hann kemur į milli 80°V og 90°V  sveigir hann til noršurs og sķšan til vesturs sem Mentor-straumurinn og sameinast Sušur-Mišbaugsstraumnum į nż.  Hinn kaldi Pólstraumur, sem liggur umhverfis Sušurskautiš, er į milli žess og Sušur-Kyrrahafsstraumsins.  Žegar hann kemur aš ströndum Sušur-Amerķku viš 45°S, liggur ein kvķsl hans til noršurs mešfram ströndinni og heitir žar Perś- eša Humbolt-straumur.  Hin kvķslin liggur til sušurs ķ gegnum Drake-sund.

Öšru hverju, venjulega meš 3-4 įra millibili, myndast afbrigšilegt įstand, El Nino, ķ strauma- og loftslagskerfi Sušur-Kyrrahafsins.  Žetta įstand skapast af óvenjulega heitum sjó viš strendur hitabeltishluta Sušur-Amerķku, sem veldur breytingum į loftslagsmunstrinu į žessum slóšum.  Žessar breytingar hafa įhrif į fiskveišar, landbśnaš og śrkomumunstur mešfram ströndum Sušur-Amerķku.  Žegar žessi óregla er hvaš mögnušust, getur hśn valdiš afbrigšilegu vešurfari į hitabeltissvęšum og sušurhluta śthafsins og ķ noršausturhluta Sušur-Amerķku, Asķu og Noršur-Amerķku.

Nešansjįvarstraumar.  Könnun hita og seltu į mismunandi dżpi leišir ķ ljós skżrt afmörkuš nešansjįvarbelti.  Svo viršist sem kaldi sjórinn hafi mest įhrif į upp- og nišurstreymiš ķ strauminum umhverfis Sušurskautiš.  Žessi kaldi og žungi sjór sekkur og dreifist til noršurs og myndar botnlag meiri hluta Kyrrahafsins.  Vķsindamenn hallast aš žvķ, aš žessi kaldi sjór streymi til noršurs meš botni Vestur-Kyrrahafsins frį Sušurskautslandinu til Japans.  Kvķslar frį žessum straumi liggja til austurs og sķšan aftur ķ įtt aš bįšum pólum jaršar.

Djśpsjįvarhringrįsin veršur fyrir įhrifum frį sökkvandi sjó, žar sem straumakerfi ķ efri lögum mętast.  Innan hitabeltissvęšisins sekkur hlżr sjór viš slķkar ašstęšur nišur į 100 m dżpi og dreifist lįrétt.  Jašartrópķsk samrunasvęši eru milli 35° og 40°N og S.  Sjórinn sekkur ę dżpra meš aukinni fjarlęgš frį mišbaug og  dreifist  lįrétt.  Samrunasvęšin ķ Sušur-ķshafinu eru žar sem vestanvindar eru rķkjandi.  Svipaša sögu er aš segja um samskonar svęši ķ Noršur-Ķshafinu ķ noršausturhluta Kyrrahafsins.

Žaš er óhjįkvęmilegt, aš kaldur sjór stķgi upp til yfirboršslaganna vegna žessa nišurstreymis og uppstreymisins veršur vart į öšrum samrunasvęšum straumakerfa, s.s. mešfram kaldstraumaströndum Noršur- og Sušur-Amerķku, žar sem aušvelt er aš fylgjast meš žvķ.

Sjįvarföll.  Ķ Atlantshafi eru flóš og fjara vķšast tvisvar į sólarhring en oft einu sinni eša blandaš ķ Kyrrahafi.  Žar sem sjįvarfalla gętir ašeins einu sinni į sólarhring er hringurinn ķ kringum 24 klst. og 50 mķnśtur.  Slķkra sjįvarfalla gętir ķ Tonkinflóa og viš Tęland ķ Sušaustur-Asķu, ķ Javahafi viš Indónesķu og ķ Bismarck- og Salómonshöfum noršan og austan Nżju-Gķneu.  Blönduš sjįvarföll (bęši einu sinni og tvisvar į dag) einkennast af óreglu milli flóšs og fjöru og gętir vķšast annars stašar ķ Kyrrahafinu.

Sums stašar ķ Sušur-Kyrrahafi hefur sólin įhrif į sjįvarföllin, sem gętir į sama tķma į hverjum degi ķ nokkra daga ķ röš.  Viš Tahķtķ gerist žetta reglulega meš flóši um hįdegi og mišnętti og fjöru kl. 06:00 og 18:00.

Almennt er munur flóšs og fjöru ķ Kyrrahafi lķtill.  Viš Tahķtķ er hann ķ kringum 33 sentimetrar, Honululu 66 sm, Yokohama er hann sjaldan meiri en 165 sm og viš Hornhöfša er munurinn oft13,2 m.

II, III, IV, V


.

 TIL BAKA        Feršaheimur - Garšastręti 36 - 101 Reykjavik - info@nat.is - Heimildir         HEIM