Nafnið 'Dilli' er sagt vera frá því snemma á fyrstu öld
f.Kr. Áreiðanlegar
heimildir fyrir því nafni eru frá 11. öld.
Radschputa-furstinn Anang Pal lét byggja virkið Lalkot í
kringum 1050. Það varð bústað-ur
hans og eftirmanna hans þar til síðasti drottnarinn, Prithvi Raj, beið
ósigur fyrir soldáninum í Ghor árið 1193.
Hershöfðingi soldánsins, Kutb-ud-Din, fyrrum þræll, brauzt síðar
(1206) undan valdi soldánsins og varð fyrstur í röð margra
islamskra drottnara Delí. Tengdasonur
hans, Altamsh (ríkti 1214-1336) var hinn merkilegasti af þessari
svonefndu þrælahöfðingjaætt.
Hann náði undir sig öllu Norður-Indland frá Indus í vestri
að óshólmum Ganges í austri.
Á
næstu öldum komust fjórar aðrar höfðingjaættir sigursælla hershöfðingja
til valda: Khaljiættin
(1290-1320). Annar
drottnari hennar, Ala-ud-Din (1295-1316), byggði borgina Siri, hrakti
mongólaherinn af höndum sér og ruddist alla leið að suðurodda
landsins. Því næst kom
Tughluq-ættin (1320-1413). Auk
Ghiyas-ud-Din Tughluq (†1325), sem reisti Tughluqabad, eru einkum
tveir drottnarar markverðir: Hinn
menntaði Mohammed Tughluq (1325-1351), sem flutti höfuðborgina til
Tughluqabad, 4 km austan
hinnar gömlu. Eftirmaður
hans, Feroz Shah (1351-1388), sem stofnaði borgina Ferozabad 8 km norðar.
Á dögum síðasta Tughluq-drottnarans gjöreyddi Timur Leng,
foringi mongóla í síðustu árás þeirra (1398/1399), borginni og
umhverfi hennar.
Valdabarátta
einkenndi síðustu öld innlendra yfirráða höfðingjaættanna Saiyid
(1414-1451) og Lodhi (1451-1526).
Sigur
mongóla árið 1526 undir forystu Zahir-ud-Din Baber (Babur; 1483-1530)
varð upphaf yfirráða mógúlanna.
Hinir fyrstu þeirra sátu í Agra eða Lahore en árið 1637
flutti Shah Jahan bústað sinn inn á Delí-svæðið og lét reisa þar
borg, sem var skírð eftir honum 'Shahjahanabad'.
Delí varð smám saman áhrifalausari með dvínandi völdum mógúlanna.
Árið 1803 féll borgin í hendur Breta, sem stjórnuðu frá
Kalkútta.
Borgin
var mikilvæg miðstöð uppreisnarinnar árið 1857 (Indverska
uppreisnin), þegar u.þ.b. 30.000 indverskir hermenn í brezka hernum
bjuggu um sig innan víggirðinga hennar.
Eftir þriggja mánaða umsát urðu þeir að gefast upp.
Eftir stofnun Nýju-Delí, árið 1911 (formlega vígð 1931),
varð hún á ný höfuðborg. |