Landinu er skipt í fjórar landfrćđilegar heildir,
Neđri-Gíneu, Fouta
Djallon, Efri-Gíneu og skógarsvćđiđ.
Neđri-Gínea nćr yfir ströndina og strandsléttuna.
Ţetta svćđi hefur breytzt verulega vegna ţess, ađ sjór
hefur gengiđ á land og myndađ víkur og nes, ţar sem voru áđur
dalir og hćđir á milli ţeirra.
Fjöldi eyja fyrir ströndinni voru fyrrum hćđir á
meginlandinu. Ţá tekur viđ
öldótt strandsléttan til austurs og síđan klettaröđlar Fouta
Djallon-hálendisins, í norđri viđ Verga-skaga og í suđri viđ
Kaloum-skaga. Strandsléttan
er breiđust 80 km í suđri og mjókkar í 48 km til norđurs.
Berggrunnur hennar er granít og gneiss en á yfirborđi er rauđur
jarđvegur, sem inniheldur mikiđ af járnoxíđi og álvatnsoxíđi,
sandsteinn og möl.
Fouta
Djallon-hálendiđ rís
bratt upp frá strandsléttunni í kerfum ţverhníptra misgengisstalla. Heildarflatarmál
ţess er í kringum 75.000 km˛ og ţar af eru u.ţ.b. 12.500 ofan 900 m
hćđar yfir sjó. Fouta
Djallon er gríđarstórt sandsteinssvćđi, sem stöllóttir árdalir
međ berggöngum og öđrum ummerkjum fornrar eldvirkni, skipta í hásléttur
Loura-fjall í grennd viđ borgina Mali í norđurhlutanum er hćsti
stađur Fouta Djallon (1538m).
Fouta Djallon er upptakasvćđi ţriggja mestu fljóta Vestur-Afríku. Nígerfljótiđ og nokkrar ţverár, s.s. Tinkisso, Milo og
Sankarani, eiga upptök sín á hálendinu og renna ađ mestu til
norđausturs um Efri-Gíneu til Mali.
Bafing- og Bakoyárnar, upptakakvíslar Senegalfljótsins, renna
til norđurs inn í Mali áđur en ţćr sameinast.
Gambíufljótiđ rennur til norđvesturs áđur en ţađ rennur
yfir Senegal og Gambíu. Ţarna eru einnig upptök fjölda smćrri
vatnsfalla, s.s. Fatala, Konkouré og Kolenté, sem renna til vesturs um
strandsléttuna til Atlantshafs. Afrennsli
skógarsvćđisins er ađ mestu til suđvesturs um Sierra Leone og Líberíu.
Hl. Pálsáin rennur til Atlantshafs skammt frá Monróvíu í Líberíu
og Moaáin stemmir ađ ósum viđ Sulima í Sierra Leone.
Efri-Gínea nćr yfir Nígerslétturnar, sem hallar til norđausturs ađ
Sahara. Flatneskjan er
rofin međ ávölum graníthćđum og klettaröđlum Fouta Djallon.
Berggrunnur ţessa svćđis er granít, gneiss og annađ
kristallađ berg. Međalhćđ
svćđisins yfir sjó er u.ţ.b. 300 m.
Skógarsvćđiđ
(Gíneuhálendiđ) er hćđóttur og sögulega einangrađur landshluti í
suđausturhlutanum.
Á landamćrunum ađ Líberíu og Fílabeinsströndinni er hćsti
hluti ţessa svćđis, Nimbafjall (1752m).
Berggrunnur ţess er sams konar og í efri Gíneu. |