|
 Á eyjunni Lovö, 11 km
vestan Stokkhólms (45 mín. með báti), er sumarhöllin Drottingholm,
sem er nú bústaður konungsfjölskyldunnar.
Eleonora drotting lét byggja hana eftir teikningum Tessins
eldri, sem notaði franskar og hollenzkar fyrirmyndir.
Innanstokks eru m.a. málverk eftir David Klöker, styttur eftir
Nicolaes Millich og Burchardt Precht.
Garðurinn umhverfis höllina er vel hirtur, stöllóttur og prýddur
hlyngöngum. Bronsstytturnar
í honum eru herfang frá Danmörku og Bæheimi.
Árið 1744 fékk Luise Ulrike drottning,
systir Friðriks mikla, Drottingholm í brúðargjöf. Um það leyti byggðu Carl Hårleman og Carl Fredrik
Adelcrantz nýja álmu við höllina með herbergjum í rokokostíl,
m.a. bókasafn, sem telst vera hið fegursta.
Adelcrantz var líka byggingarmeistari leikhússins (1766), sem
var bætt við síðar. Það
er enn þá notað við ýmsar uppfærslur með sömu aðferðum og tíðkuðust
á tímum Gustavs III. Skreytingar og búningar frá 18. öld eru til sýnis í aðliggjandi
Leikhússafni. Árið 1766
var kínverska lystihöllin byggð í garðinum fyrir Luise
Ulrike drottningu. Hún var
sumardvalarstaður og innréttuð í blönduðum frönskum rokoko- og kínverskum
stíl. Við hliðina á höllinni
eru verkamannabústaðir frá Kanton (1750-60).
Handverksmennirnir, sem bjuggu þar, smíðuðu húsgögnin og ófu
teppin í höllina.
*Bjarkarey
(Björkö) er u.þ.b. 28 km vestan Stokkhólms í Mälervatni.
Þar var verzlunarstaður á víkingatímanum og þar bjuggu allt
að 1000 manns á 10. öld, þ.á.m. iðnaðarmenn, kaupmenn, bændur og
þrælar. Samtímis var þar
trúboðsstöð, þar sem hl. Ansgar predíkaði í kringum 830.
Forngripir, sem hafa fundizt á eyjunni, gefa glögglega til
kynna, hvernig lífið gekk til á þessum tímum.
Þarna eru húsarústir, tól og tæki og eldstæði.
Stærsta grafasvæði Svíþjóðar með u.þ.b. 2500 gröfum er
utan byggðarinnar fornu. Meðal þess, sem uppgötvaðist við forleifauppgröftinn,
voru arabískir silfurpeningar, silki frá Kína, keramík frá Fríslandi,
og glermunir frá Frakklandi. Svæðið
er þjóðarminnismerki. Ansgarkapellan,
sem var vígð árið 1930, er skammt frá.
Á sumrin eru reglulegar bátsferðir til eyjarinnar frá Stokkhólmi
og Södertälje.
Södertälje
er miðlungsstór iðnaðarborg, sem óx upp úr verzlunarstað víkinga
milli Mälervatns og Eystrasalts. Upphaflegt
nafn bæjarins, Tälje, breyttist í Nordtälje og úr því í Södertälje,
þegar bærinn fékk borgarréttindi.
Grunnur þróunar iðnaðar í borginni var skipaskurðir
(1807-19) og lagning járnbrautarinnar milli Gautaborgar og Stokkhólms.
Kirkja hl. Ragnhildar er við Stóratorg.
Hún var endurbyggð á rúsum frá 13. öld.
Ráðhúsið er frá 1965. Gamla
ráðhúsið var flutt að skipaskurðinum.
Í útisafninu Östra Sörmlands Museet á Torrekällberg eru
endurreist hús og verkstæði. Sögusafn
borgarinnar er í Strömstedska huset í útisafninu og þar er líka
starfrækt gamalt bakarí, sem bakar hinar þekktu Sodertäljekringlur.
Rúmelga 2 km sunnan borgarinnar er baðstaðurinn Södertälje
Havsbad.
Það er óhætt að mæla
með 3 klst. bátsferð frá Stokkhólmi yfir Mälervatn til Mariefred,
sem er friðsæll og unaðslegur smábær í grænu umhverfi. Nafngift bæjarins er rakin til Karteusarklaustursins Pax
Mariae, sem var stofnað 1493 og leið undir lok við upphaf siðaskiptanna.
Sautjándu aldar kirkja gnæfir yfir staðnum og neðan hennar er
elzti hluti hans með gömlum timburhúsum við þröngar götur, sem
liggja niður að Mälervatni. Ráðhúsið
(1784) við markaðstorgið er líka úr timbri (Upplýsingamiðstöð
ferðamanna). Sunnan og neðan
við kirkjuna er byggðasafnið og við vesturjaðar bæjarins eru rústir
Kärnbokirkjunnar. Vestan bæjarmiðjunnar er fallegt einbýlishúsahverfi
og norðan þess er kirkjugarður með gröf þýzka rithöfundarins
Kurt Tucholsky, sem bjó í bænum 1929, þegar hann var að safna efi
í skáldsögu sína „Gripsholmhöllin”.
*Gripsholmhöll
er þekktasta byggingin í Mariefred.
Hún stendur á smáeyju nærri landi í Mälervatni.
Nafn hennar er dregið af horfnu virki, sem ríkisdróttsetinn Bo
Jonsson, kallaður Grip, lét reisa árið 1380.
Gustav Vasa lét reisa núverandi höll 1537-44 eftir teikningum
Henriks von Göllen. Karl XV var síðasti konungurinn, sem bjó þar (til 1864).
Gripsholm olli deilu milli sona Gustavs Vasa og var í umræðunni,
þegar Gustav IV afsalaði sér völdum, en þá var höllin konunglegt
fangelsi. Þrátt fyrir
endurbyggingu og viðbyggingar, halda turnar, múrar og varnarmannvirki
hallarinnar miðaldarlegu yfirbragði.
Stóru bronsfallstykkin, sem standa á ótilhöggnum steinflögunum
í virkisgarðinum, eru herfang frá Rússlandi frá tímum Jóhanns
III. Einn rúnasteinanna við
vindubrúna segir frá för Ingvars víðförla til Rússlands.
Höllin er nú í eigu sænska ríkisins og 60 af 102 vistarverum
hennar eru til sýnis, þ.á.m. kringlótti salurinn og fallega litla
leikhúsið í aðalsmannaálmunni, sem Gustav II lét reisa á síðari
hluta 18. aldar. Málverkasafnið telur 2800 myndir af furstum og öðrum
merkismönnum og er þar með eitthvert stærsta slíka safn í Evrópu. Myndir af einstaklingum hafa verið varðveitt í viðbyggingu
lýðháskólans frá 1809 til okkar daga.
Reglulegar skipsferðir
eru reknar milli Stokkhólms og Mariefred.
Það er heillandi að aka með gömlu safnajárnbrautinni, sem
er rekin af einkasamtökum. Hún
ekur á milli Mariefred og Läggesta á 40 mínútum.
Vaxholm
er á eyjunni Vaxö, norðaustan Stokkhólms, þar sem stór fraktskip
fara um til höfuðborgarinnar. Gustav
Vasa lét reisa vaktturna á henni og Rindö til að fylgjast með umferð.
Á 17. öld voru byggð virki í viðbót, fyrst á Vaxö, og öld
síðar á Rindö. Núverandi
útlit varnarmannvirkjanna á Vaxö er frá 1838.
Þá kom í ljós, að virkið var ekki nógu traust til varnar,
þannig að það skipti litlu máli, ef til átaka kæmi.
Nú er þar safn með munum frá mikilvægum tímum virkisins.
Allt fram að 1912 var bannað að byggja steinhús á Vaxö.
Á 19. öld var Vaxö vinsæll sumarútivistarstaður meðal
Stokkhólmsbúa.
Saltsjöbaden er
smábær og vinsæll baðstaður 20 km suðaustan Stokkhólms.
Þar er höfn fyrir skemmtisnekkjur, golf- og tennisvellir og þar
er líka stjörnuathugunarstöð Stokkhólms.
Mælt er með siglingu um skerjagarðinn. |
