Lissabon
er höfuð- og aðalhafnarborg Portúgals.
Hún er við 11 km breitt Palhavatn Tagusárinnar, sem rennur út
í Atlantshafið. Beggja
vegna árinnar er landslag hæðótt.
Miðborgin, sem er Baixa á norðurbakkanum, var endurbyggð
eftir mikla jarðskjálfta 1755 og margt sögulegt hefur verið varðveitt
þar. Leifar af
varnarvirkjum mára sjást enn þá. Gangstéttar Avenida da Liberdade, aðalgötu borgarinnar,
eru enn þá lagðar bláu mósaíki í skugga pálma og lauftrjáa og
gosbrunnar prýða umhverfið. Við
enda hennar er
almenningsgarður og útikaffihús eru á hverju strái.
Flestar kirkjur borgarinnar, sem eru aðallega í barok, rokoko-
eða rochaillestíl, voru endurbyggðar eða lagfærðar eftir
ofangreinda jarðskjálfta. Karmelkirkjan
(14.öld) var látin standa óbreytt eftir þá og er nú hluti af
fornminjum borgarinnar. Kastali
hl. Georgs stendur yfir borginni á hæðinni, þar sem borgin var fyrst
stofnuð. Belémturninn og
Jerônimosklaustrið eru meðal byggingarlistaverka borgarinnar.
Borginni
óx fiskur um hrygg í viðskiptum og ferðaþjónustu á 20. öldinni
og í stað fjögurra hæða húsa við Avenida da Liberdade og hliðargötur
eru komin 10 hæða nútímahús. Úthverfi
hafa sprottið upp norðan og vestan miðborgarinnar í áttina að Belém.
Aðaliðnaðarsvæði landsins eru á suðurbakka Tagos í
Lissabon, þar sem mikið er framleitt af sementi, stáli, korki,
plasti, sápu, hergögnum og eletrónískum tækjum.
Þar eru líka kornvörugeymslur og olíuhreinsunarstöðvar.
Lissabonháskóli
(1288) er aðalmiðstöð æðri menntunar en tækniháskólar og háskólasjúkrahús
eru líka mikilvæg. Söfn borgarinnar hýsa marga merka gripi, bæði sögulega
og nútímalega. Almenningssamgöngur
eru velskipulagðar með strætisvögnum, neðanjarðarlestum, járnbrautum
og flug fer um alþjóðaflugvöllinn, sem er 7 km norðan borgarinnar. Heildarflatarmál Lissabon er u.þ.b. 87 km² og íbúafjöldinn
er innan við milljón.
Tagusáin
hefur verið yrkisefni skálda í gegnum tíðina, enda borgarprýði og
lífæð og marmaratröppur, sem liggja upp frá henni að súlnagöngum
Verzlunartorgsins (Praça do Comércio), eru opinber inngangur í
borgina.
Torgið er prýtt ljósgrænum og hvítum 18. aldar barokhúsum
og á milli þeirra eru geysimikil súlnagöng (19.öld), sem liggja inn
í miðborgina.
Á miðju torginu er bronzstytta af Jósef konungi I á hestbaki,
sem er umkringd fjölda kyrrstæðra bíla á hverjum degi.
Enskir sjómenn kölluðu það Svartaklárstorg.
Það er í suðurjaðri gömlu miðborgarinnar, Cidade Baixa (Neðriborg),
sem var algerlegar endurbyggð eftir 1755 undir eftirliti forsætisráðherra
Jósefs I, Sebastião de Carvalho, síðar markgreifa af Pombal.
Göturnar mynda ferhyrninga og skipulagið er brotið upp með rúmgóðum
torgum
Nöfn margra gatnanna eru dregin af fyrrum íbúum þeirra og
starfsemi, s.s. Rua Áurea (Gullsmiðastræti).
Rossiotorgið iðar af lífi og þaðan liggur aðalgatan,
Avenida da Liberdade. |