Austan Baixa
er Alfama, elzti hluti borgarinnar, þar sem
mjóar og bugðóttar götur liggja niður að ánni og
Georgskastali gnæfir yfir. Hann er af márískum uppruna, líkt og flestar aðrar
byggingar þessa borgarhluta, og var nefndur eftir verndardýrlingi
Englands í tilefni af bandalagi milli þjóðanna árið 1386.
Beint fyrir neðan kastalann, er hin hvíta og virðulega kirkja
hl. Vincents utan múra. Þjóðsagan
segir, að jarðneskar leifar hans hafi komið til borgarinnar með
skipi, sem tveir hrafnar vísuðu veginn, og þeir voru teknir upp í
skjaldarmerki borgarinnar.
Hverfin
vestan Baixa
í átt til Belém bera hvert einkenni byggingarskeiða
sinna. Bairro Alto
(Efriborg) var að mestu byggð á 17. öld og státar af beinum, mjóum
og bröttum götum. Sumar þeirra, einkum þær, sem liggja niður í Baixa, eru
svo brattar, að gera þurfti tröppur, togbraut eða lyftu (úr járni
eftir hönnun franska verkfræðingsins Gustav Eiffel).
Helztu einkenni borgarinnar, svalahús með útsýni, hafa varðveitzt,
þrátt fyrir nýbyggingar og útþenslu hennar.
Miradouros, sem eru 17 útsýnishjallar í görðum borgarinnar,
eru vinsælir meðal borgarbúa. Nýjar
hotel- og skrifstofubyggingar gefa borginni samt sem áður nýtt
yfirbragð og eru smám saman að breyta heildarmynd borgarinnar.
Pastellituð húsin, sem voru allsráðandi á 19. öld, eru ekki
eins áberandi ímynd borgarinnar og áður.
Lissabon er að verða að iðandi stórborg, þótt reynt sé að
gæta hófs í breytingum eldri borgarhlutanna.
Nútímafjölbýlishús hafa risið í nýju borgarhverfunum en
samt er enn þá skortur á húsnæði. Fátækrahverfi hafa risið í jaðri borgarinnar og margar
efnaðar fjölskyldur hafa flutt til Portúgölsku rívíerunnar á
milli Lissabon og Estoril, 26 km vestar.
Íbúarnir.
Lissabonhérað nær yfir u.þ.b. 3% landsins og þar búa rúmlega
20% íbúanna. Borgin sjálf
tekur yfir u.þ.b. 3% af héraðinu og þar búa 40% íbúa þess.
Þetta svæði hefur löngum laðað til sín fólk úr dreifbýlinu
og íbúarnir eru að langmestu leyti portúgalskir að uppruna og fólk
af erlendum uppruna er aðallega sendiráðsstarfsmenn og kaupmenn, sem
stunda inn- og útflutning. Meðaltekjur
íbúanna eru meðal hinna lægstu miðað við aðrar höfuðborgir í
Vestur-Evrópu. Öldum
saman hafa íbúar Lissabonhéraðs verið meðvitaðir um skapgerðareinkenni
sín, sem er bezt lýst með depurð og forlagatrú (saudade) og kemur
fram í angurværum söng íbúa hverfanna Alfama og Bairro Alto. Orðið „fado” þýðir örlög.
Melódískur söngurinn lýsir í flestum tilvikum erfiðleikum
og slæmum örlögum.
Trúarbrögð.
Portúgal er hreinkatólskt land og Lissabon er einn þriggja
staða í heiminum, þar sem æðstu menn kirkjunnar eru kallaðir patríarkar.
Norður-Portúgalar eru frómari en íbúar Lissabon og iðka trú
sína með meiri ákafa og metnaði.
Portúgalar sækja helzt kirkju í tengslum við skírnir,
giftingar og jarðarfarir. Trúarlegar
skrúðgöngur eru ekki eins skrautlegar og dramatískar og á Spáni. Júníhátíðirnar, helgaðar dýrlingunum hl. Anthony, hl.
John og hl. Pétri, eru undantekningar. Þá klæðast borgarbúar
skrautlegum búningum, stökkva yfir bálkesti og dansa á götunum fram
á rauðan morgun. Þessi
fjörlegu hátíðahöld, sem fara aðallega fram á þröngum götunum
í grennd við Georgskastalann, bera enn þá yfirbragð heiðinna miðsumarshátíða.
Iðnaður
borgarbúa byggist frá fornu fari á sápugerð, hergagna- og stálframleiðslu
en ýmsis konar annar iðnaður hefur bætzt við, s.s. glergerð,
framleiðsla elektrónískra tækja og demantaskurður.
Ríkisreknu olíuhreinsunarstöðvarnar hafa stækkað og aukið
framleiðslu sína. Iðnaðarsvæðið
hefur teygzt út fyrir borgarmörkin á suðurbakka Tagusárinnar í áttina
til Setúbal, sem er 41 km sunnar, og orðið hið mikilvægasta í
landinu. Einhver stærsta
sementsverksmiðja heims er þar innan um kornfæribönd og hlöður, stál-,
kork og plastverksmiðju. Bryggjur
Lissabonhafnar (31 km langar) eru velútbúnar til afgreiðslu gámaskipa
og bílferja og það er stöðugt verið að bæta aðstöðuna.
Baðmull, korn og kol eru mikilvægar innflutingsvörur. |