Litháen
var meðal stórvelda Austur-Evrópu á miðöldum en Rússar og Prússar
skiptu landinu milli sín á 18. öld.
Árið 1918 varð það sjálfstætt en árið 1940 innlimuðu Rússar
það og gerðu að einu hinna 15 Sovétlýðvelda.
Hinn 11. marz 1990 lýsti þing landsins yfir sjálfstæði þess
og ákvað að segja skilið við Sovétríkin.
Þessi yfirlýsing var ekki opinberuð fyrr en samningum var lokið
við Moskvuvaldið og sjálfstæðið fékkst viðurkennt í sept. 1991
eftir misheppnaða hallarbyltingu í Moskvu. Höfuðborg landsins er Vilnius.
Litháen
er stærst Eystrasaltsríkjanna. Eistland
og Lettland eru norðan þess. Strandsléttan
hækkar smám saman í austurátt að Zemaitija-hæðunum, jökulöldum,
sem rísa upp í 200 m hæð yfir sjó.
Austan þeirra er miðsléttan á breiðu belti frá norðaustri
til suðvesturs. Í
austurhlutanum er annar hæðahryggur, sem rís hæst í 240 m.
Aðaláin er Neman, sem rennur til Eystrasalts.
Loftslagið er svalt og rakt en nálægð hafsins mildar það.
Meðalhitinn í júlí er 17°C og í janúar –4°C.
Litháar
og Lettar mynda stærsta hóp baltneskra þjóða.
Þeir voru meðal síðustu Evrópubúa til að taka kristni og
á 14. öld urðu þeir katólskir.
Samband þeirra við Pólland á 14. öld hafði áhrif á
menningu þeirra, einkum í Vilnius, sem varð að mestu pólsk borg með
fjölda gyðinga á 17. öld. Flestir
gyðinganna voru myrtir, þegar Þjóðverjar hersátu landið í síðari
heimsstyrjöldinni og eftir hana fluttust flestir Pólverjar úr landi.
Eftir innlimunina í Sovétríkin fluttist fjöldi Rússa til
landsins. Áætlaður íbúafjöldi
landsins árið 1991 var 3.754.000, þar af u.þ.b. 80% Litháar. |