Amsterdam Holland,
Flag of Netherlands

BORGARLÝSING DEMANTABORGIN SKOÐUNARVERT .

AMSTERDAM
HOLLAND

.

.

Utanríkisrnt.

Amsterdam er við sjávarmál.  Íbúafjöldinn er u.þ.b. 1 milljón með útborgum.  Hún er höfuðborg án þess að vera stjórnar- og konungssetur (hvort tveggja í Den Haag).  Hún er í héraðinu Norður-Holland við mynni árinnar Amstel, þar sem hún fellur í Ij, vík í Ijsselvatni.  Borgin og umhverfi er mesta þéttbýlissvæði á borgakeðju Hollands.  Nafn borgarinnar er dregið af fyrstu stíflunni (dam), sem byggð var í ánni Amstel.

Amsterdam er aðalmenningarsetur landsins, rúmlega 40 söfn, skólar, Consertgebouw hljómsveitin o.fl.  Hún er líka aðalviðskiptaborg landsins.  Mikið umburðarlyndi ríkir gagnvart mismunandi skoðunum og kynþáttum (rúmlega 100 kynþættir búa í borginni).

Miðborgin er einstakt 17. aldar safn, oft nefnd „Feneyjar norðursins”.  Gaflhúsin eru flest mjó og há með gálgum til að hífa upp þungavörur (nú húsgögn).  Stigar húsanna eru þröngir, líkastir skipsstigum.  Húsin í gamla borgarhlutanum hvíla á allt að 18 m löngum staurum, sem reknir eru niður í leðjuna og hvíla á þéttu sandlagi.  Á 800 ha svæði eru 6.750 friðuð hús.  Á síkjunum, sem eru að meðaltali 2 m djúp, eru rúmlega 2000 húsbátar.  Brýr skipta hundruðum.  Eftir 1870 byggðust nýir borgarhlutar utan Singelskurðarins og borgin hefur stöðugt stækkað í hálfhring umhverfis gamla borgarhlutann.

Amsterdam byrjaði að byggjast árið 1270 og tengdist fljótlega samgöngum við sjó við opnun Suðursjávar (Zuidersee) á 13. öld.  Árið 1368 varð Amsterdam Hansaborg.  Árið 1489 gaf Maximilian I Amsterdam krórónu sína til skreytingar skjaldamerkis borgarinnar.  Amsterdam fór að dafna eftir sjálfstæðisstríð Niðurlanda árið 1578, þegar Gent var jöfnuð við jörðu og kaupmenn, iðnaðarmenn og listamenn fluttu frá hinum spænsku hlutum Niðurlanda til borgarinnar.  Á áratugnum 1585-95 tvöfaldaðist íbúaföldinn og borgin varð mikilvægasta verzlunarmiðstöð Evrópu fram á fyrri hluta 17. aldar.  Rembrant og fleiri listamenn stunduðu list sína í borginni um miðja 17. öld.

Á 18. öld missti borgin mestan hluta flota síns vegna þátttöku í sjálfstæðisbaráttu Bandaríkjanna við Englendinga og innlimunar Niðurlanda í Frakkland árið 1495 ásamt verzlunarbanni Napóleons riðu verzlunni að fullu.

Gerð Norður-Hollands-skurðarins (1819-25), sem auðvelda átti hina erfiðu siglingu inn í Suðursjó, hafði ekki tilætluð áhrif.  það var ekki fyrr en Norðursjávarskurðurinn (1875), Rín, Lek og Merwede-skurðurinn (1892) komu í gagnið og síðast Amsterdam-Rínar-skurðurinn, að Amsterdam varð önnur stærsta höfn landsins við Norðursjávarskurðinn.

Hafnarmannvirki voru reist í tengslum við 1872.  Gervieyjar með bryggjum voru byggðar.  Höfnin er skipulögð eftir vörutegundum.  Í 13 hæða hafnarhúsi (1958-60; Dudok) er veitingahús, sem snýst.

 TIL BAKA     Ferðaheimur - Garðastræti 36 - 101 Reykjavik - info@nat.is - Heimildir            HEIM