|
Ætíð, þegar Grænland ber á góma, heyrast
brenglaðar athugasemdir um gestrisni íbúanna. Það er
pískrað um konuskipti innan ættflokkanna og að karlkyns
gestum sé boðin kona húsráðanda til afnota.
Ég er oft spurður, hvort þetta sé satt og hvort þessi siður
tíðkist enn þá. Ég er spurður, hvort ég þekki þetta af
eigin raun og hvernig það hafi verið. Síðan býr fólk sig
undir að heyra lostafullar lýsingar af slíkum ævintýrum.
Svör mín hafa alltaf valdið vonbrigðum.
Þessir tímar eru löngu liðnir. Konuskipti og konuútlán
heyra fortíðinni til. Þessir siðir lögðust seinna af á
austurströndinni en annars staðar í Grænlandi, en hú á tímum
er gestum veittur annar beini með sömu gestrisni. Nú fá
menn kaffi og sels- eða rostungskjöt. Sannast að segja var
ég því oftast feginn, að mér var boðið kaffi í kvenna stað.
Ég vona bara, að grænlenzku konurnar fyrirgefi mér þennan
hugsunarhátt, því að þetta er þó alltaf smekksatriði.
Það er ekki víst, að konuútlánin hafi verið iðkuð af
einskærri kurteisi. Þau gátu verið sprottin af
kynferðislegum þörfum, sem menn fundu fyrir í löngum
sleðaferðum. Það var rökrétt afleiðing af lögmálum
náttúrunnar. Allar konur þarfnast karlmanna og karlar
kvenna.
Svipaða sögu era ð segja um konuskiptin. Þegar eiginmaður
vanfærrar konu kom úr löngu og ströngu ferðalagi, skipti
hann gjarnan á konu sinni og annarri, sem ekki var eins
ástatt fyrir. Hún annaðist heimilisstörfin á daginn og
kynferðishlutverkið á kvöldin og nóttunni.
Það er óréttlátt að líta þetta kynferðislega atferli sem
siðferðislegan vanþroska eða hnignun. Hóplíf og
kynferðisathafnir utan hjónabanda þjóna ákveðnum
líffræðilegum tilgangi hjá fólki, sem býr í afskekktustu
afkimum veraldar. Þetta veldur æskilegri blóðblöndun og
kemur í veg fyrir of náinn skyldleika innan ættkvíslanna.
Konurnar voru stöðugt vanfærar. Það tryggði viðgang
ættstofnsins, því að barnadauði var mikill. Auk þess voru
börnin eina trygging foreldranna fyrir umönnun í ellinni.
Þessar kynferðisvenjur gætu einnig verið skýringin á því,
hvernig og hvers vegna svona lítill þjóðflokkur hefur haldið
velli á nyrztu breiddargráðum.
Það kynni líka að vera, að þessi tilbreyting hafi gefið
fólkinu þrek til að þreyja hinn langa og dimma
heimskautsvetur, einveruna og banvænan kuldann.
Kynlífið er enn þá snarari þáttur í lífi Grænlendinga en
flestra annarra þjóða. Hinn gamli grundvöllur fyrir nauðsyn
þess er brostinn, svo nú stefnir í offjölgun í landinu. Það
eru líkur til þess, að fjöldi Grænlendinga tvöfaldist á
fimmtán til tuttugu ára fresti við óbreyttar venjur og
aðstæður. Þessu fylgdu fleiri vandræði, svo sem fjölgun
óskilgetinna barna, sem eru nú þegar meira en helmingur
fæddra barna í landinu.
Meginástæðan er frjálslegt ástarlíf unglinga. Það er
algengt, að þeir séu með nýjum félaga á hverjum dansleik.
Svo hverfa þeir til fjalla um bjartar sumarnætur og hafa
samfarir bak við stein.
Það vakna margar spurningar í huga manns um orsök þessa
ástands. Endurspeglar þetta taumleysi æskunnar eða
staðfestir það lauslætið, sem ríkir í landinu? Er
siðgæðismat okkar annað en Grænlendinga? Hvert, sem svarið
kann að vera, mun það reynast Grænlendingum erfitt að stemma
stigu við offjölgun þjóðarinnar á meðan kynorkunni er beitt
svona taumlaust og fólkið er tregt til að nota
getnaðarvarnir.
Íbúarnir hafa heldur aldrei kynnst sjálfsaganum, sem við
þekkjum. Lífshættir þess voru allt öðruvísi en nú, og það
þekkti engar hömlur eða þvinganir. Lífsskoðun þess er enn
þá sú, að allt, sem veitir ánægju, sé leyfilegt.
Mortensen læknir í Scoresbysundi sagði mér frá stúlku, sem
hann annaðist vegna lekanda. Hann bannaði henni stranglega
að hafa samfarir. Hún fór beinustu leið niður að höfn og
hafði mök við heila áhöfn á erlendu skipi. Það var girnd,
en ekki fégræðgi, sem réði gerðum hennar. Áfengi og tóbak
juku losta hennar. Þegar stúlkurnar eru orðnar nægilega
æstar af þessum nautnalyfjum, leggjast þær með hverjum sem
er.
Ég man alltaf eftir atburði, sem ég varð vitni að á höfninni
í Angmagssalik. Þar sá ég nokkra sjómenn drösla stúlku,
rænulausri eftir næturlangt svall, yfir borðstokk skipsins,
sem við vorum á. Þeir voru að flytja hana í land eftir
notkun. Máttlaus líkaminn rann úr greip um þeirra og féll
eins og kartöflupoki í sjóinn. Ég stóð við borðstokkinn og
fylltist viðbjóði á þessum aðförum. Kaðalstiginn var rétt
hjá mér, svo ég lét hann síga. Það leið dágóð stund þar til
við gátum bjargað vesalings stúlkunni, sem var svo fleygt
eins og druslu um borð í árabát. Mennirnir voru ekki að
gera sér grillur af því, hvort stúlkan væri meðvitundarlaus
af áfengisneyzlu eða hálfdrukknuð. Þeir réru til lands og
drógu hana að hrörlegum skúr, þar sem þeir skildu hana eftir
fyrir hunda og manna fótum.
Það er líka kynlegt, að grænlenzkar konur, sem leggja lag
sitt við Evrópubúa og eiga jafnvel börn með þeim, eru ekki
fyrirlitnar. Þær verða jafnvel eftirsóknarverðari og
eiginmenn þeirra líta upp til þeirra. Þeir álíta konur
girilegri, séu þær nógu góðar fyrir útlendinga.
Ekki era ð undra, þótt erfitt sé að vinna bug á kynsjúkdómum
við þessar aðstæður. Lekandi er útbreiddur á
vesturströndinni vegna hinna tíðu skipsferða. Hann breiðist
út með sjómönnum, sem sigla hafna á milli og eru eitt mesta
vandamál heilbrigðisþjónustunnar í landinu.
Scoresbysund er eina þorpið í Grænlandi, þar sem kynsjúkdóma
hefur ekki orðið vart í mörg ár. Vitanlega er það ekki sízt
því að þakka, að þorpið er einangrað og liggur mjög afskekkt.
Ströndin er girt tvö- til þrjú hundruð kílómetra breiðum
ísfláka allt árið og þar hafa mörg skip og mannslíf týnzt í
glímunni við hinn hvíta fjanda. Siglingar eru aðeins færar,
þegar Austur-Grænlandsstraumurinn rýfur ísinn og hrekur hann
suður á bóginn. Þetta gerist í byrjun júlí og stendur yfir
til loka ágústmánaðar. Þessar fáu vikur koma tvö til þrjú
skip til Scoresbysunds. Á veturna er eingöngu flugvélum
fært þangað eftir að ísinn er orðinn nógu þykkur til að
lenda á honum.
Fólkið í Scoresbysundi er ekki hófsamara en aðrir samlandar
þess. Það nýtur þess aðeins, að búa á stað, sem er svo
illaðgengilegur, að kynsjúkdómum tekst ekki að nema þar
land. |
