Á
víkingaöld (um 800-1050) voru Skandínavar ein mesta siglingaþjóð
í Evrópu. Þeir sigldu á knörrum og réru langskipum, og fóru ýmist
með ófriði eða stunduðu verzlun. Sums staðar settust þeir um
kyrrt í hernumdum löndum og stofnuðu sjálfstæð víkingaríki. Svíar
herjuðu í austurveg um Eystrasalt, sigldu upp eftir ám og stofnuðu
Garðaríki á Rússlandi; höfuðstaðir voru Hólmgarður og Kænugarður,
sem nú heita Novgorod og Kiev. Danir og Norðmenn fóru í vesturveg,
stofnsettu víkingaríki í kringum Jórvík á Englandi austanverðu,
í Orkneyjum, í kringum Dyflinni á Írlandi og í Normandí á
Frakklandi með höfuðstað í Rúðuborg, nú Rouen. Í þessum löndum
runnu norrænir menn saman við innfædda og týndu smám saman tungu
sinni og þjóðerni.
Áhrifa þeirra gætir þó enn víða í örnefnum
og norrænt mál, norn, var talað á skosku eyjunum fram á 18. öld.
Varanlegast varð landnám norrænna manna þar sem þeir hittu fyrir
mannauð eða fábyggð lönd, í Færeyjum, á Íslandi og Grænlandi.
Forn víkingaskip hafa fundist í Noregi og Danmörku, sæmilega varðveitt
í jörðu og sjó. Eftirlíkingar sem gerðar hafa verið í nútíðinni
sanna, hve þau hafa verið góðir farkostir. Stílfærðar myndir í
íslenskum handritum sýna að lag skipanna hefur haldist fram eftir öldum.
Nishny
Novgorod hét Gorky á árunum 1932-90 og á tímum víkinganna, Hólmgarður.
Hún er höfuðborg Nizhegorodhéraðs í Vestur-Rússlandi viðármót
Volgu og Oka, 420 km austan Moskvu.
Þrátt
fyrir sögulegar heimildir í Íslendingasögunum er saga borgarinnar
ekki rakin lengra aftur en til 1221, þegar hún var sögð stofnuð af
Yury Vsevolodovich, prins af Vladimir, þegar landnámið færðist að
Volgu inn í lönd mordvína. Lega
borgarinnar við aðalleiðina frá Eystrasalti til Mið-Asíu var mjög
mikilvæg hernaðarlega og Okaáin var skipgeng til Vladimir-Moskvusvæðisins
og Kamaáin til Úralfjalla og Síberíu.
Árið 1392 var borgin innlimuð í furstadæmið Moskvu og varð
skömmu síðar rússnesk virkisborg til varnar gegn Volgutatörum.
Ivan III, hinn mikli, og Ivan IV, hinn grimmi, hófu þaðan
herferðir til Kazan, höfuðborgar tatara, árin 1469 og 1552.
Verzlun óx mikið um miðja 16. öldina, þegar Rússar höfðu
náð yfirráðum yfir Volgu. Árleg
kaupstefna, sem komst á árið 1817, varð hin stærsta og mesta í Rússlandi
og laðaði til sín kaupmenn frá Evrópu og Asíu allt til byltingarársins
1917. Rithöfundurinn kunni, Maksim Gorky, fæddist í borginni
1868 og hún var nefnd Gorky honum til heiðurs en gamla nafnið var
tekið upp á ný árið 1990.
Hin
mikla verzlun, sem átti sér stað í borginni, leiddi af sér þegnskylduvinnu
í verksmiðjum og þar með upphaf iðnþróunar mun fyrr en víðast
annars staðar í Rússlandi, einkum í þungaiðnaði.
Mikilvægi Nizhny Novgorod sem iðnaðarborgar óx stöðugt,
einkum í báðum heimsstyrjöldunum vegna þess, að verksmiðjur
vestar í landinu voru jafnaðar við jörðu.
Nútímaborgin er ein hin stærsta í landinu og kjarni stórs og
sívaxandi höfuðborgarsvæðis meðfram Volgu og neðri hluta Okaárinnar.
Framleiðsluvörur borgarinnar eru aðallega farartæki, ýmsar
gerðir skipa til notkunar á ánum, dísilvéla, vélbúnaðar og tækja
og margs konar efna- og neyzluvöru.
Helztu útborgirnar eru Bor, handan Volgu (gler, öryggisgler),
Dzerzhinsk (efnavara og tilbúinn áburður), Balakhna og Pravdinsk
(pappír), Bogorodsk (leðurvörur og skór) og Kstovo (olíuhreinsun).
Kolaorkuver í borginni, móorkuverið í Balakhna og
vatnsorkuverið í Zavolzhye framleiða nauðsynlega raforku fyrir stórborgina.
Samgöngur á ánum, þjóðvegum, járnbrautum og í lofti eru
mjög góðar. Járnbrautin
tengist Moskvu, Kirov (við Síberíubrautina) og Arzamas.
Raflestir eru notaðar innan borgarinnar.
N.I.
Lobachevsky ríkisháskólinn var stofnaður 1918 og æðri
menntastofnanir eru meðal margra skóla borgarinnar.
Þar er líka stórt ríkislistasafn og eitthvert elzta
dramaleikhús landsins (1798). Sögulegar
byggingar borgarinnar eru m.a. 16. aldar virki (kremlin) og 17. aldar
Erkiengisdómkirkja. Áætlaður
íbúafjöldi árið 1995 var 1,4 milljónir.
Nishny
Novgorod er ein af ellefu borgum í
Rússlandi sem riðlakepni HM 2018. mun fara fram
Ísland er
fámennasta landið í sögunni sem tryggir sér sæti á
lokamóti HM í knattspyrnu karla (2018)
eftir 2:0-sigur á Kósóvó á Laugardalsvelli
9. oktober 2017.
Strákarnir dvelja hótel Nadezhda í bænum Gelendzhik
við Svartahafið á
meðan HM stendur yfir. |