Svartahaf
er innhaf milli suðausturhluta Evrópu og Litlu-Asíu. Það tengis Miðjarðarhafi (Eyjahafi) um Bosporussund,
Marmarahaf og Dardanellsund. Rúmenía,
Búlgaría og evrópski hluti Tyrklands eru vestan þess.
Úkraína, Rússland og Georgía eru norðan þess og austan og
allur suðurhluti þess liggur að Tyrklandi.
Svartahafið
er í kringum 1200 km langt frá austri til vesturs og mest 610 km
breitt. Heildarflatarmál
þess er u.þ.b. 436.400 km² (Azov-haf ekki talið með).
Krímskagi teygist út í Svartahaf norðanvert og myndar hið
grunna Azov-haf að austanverðu og Karkinitskiy-flóa að vestanverðu.
Azov-hafið er næstum aðskilið Svartahafi. Mestur hluti afrennslis Mið- og Austur-Evrópu rennur til
Svartahafs um árnar Dnepr, Dnestr, Suður-Bug og Dóná. Einnig rennur talsvert vatn til þess um árnar Don (í
Azov-haf) og fjölda smærri vatnsfalla.
Frá norðanverðri Litlu-Asíu renna árnar Coruh, Yesil Irmak,
Kizil Irmak og Sakarya. Botn
Svartahafs liggur u.þ.b. 1830 m neðan yfirborðsins og mesta dýpi er
2135m. Oft er stormasamt á Svartahafi, einkum á veturna.
Norðanvindar eru ríkjandi á þessu hafsvæði.
Svartahafið er auðugt af styrju og öðrum fisktegundum.
Það er mikilvæg samgönguleið fyrir öll löndin í kringum
það fyrir alls konar flutninga. Helztu hafnirnar eru Odessa, Kherson og Sevastopól í Úkraínu,
P’ot’I og Bat’umi í Georgíu, Novorossiysk í Rússlandi,
Constanta í Rúmeníu, Burgas og Varna í Búlgaríu og Samsun, Sinop
og Trabzon í Tyrklandi.
Siglingar
á Svartahafi hófust snemma. Forn-Grikkjum
og Rómverjum var tíðförult um það í erindum verzlunar og hernaðar
og síðar Býzantínumenn. Í
þrjár aldir eftir 1453, þegar Ottómanar náðu Konstantínópel, höfuðborg
og síðasta vígi Býzantínumanna, var Svartahaf næstum lokað
erlendum viðskiptum. Rússaveldi
fór að ógna yfirráðum Tyrkja við Svartahaf á 18. öld. Samkvæmt samningunum, sem voru gerðir í París eftir Krímstríðið,
opnaðist Svartahaf fyrir verzlun allra þjóða og var gert að
hlutlausu svæði. Árið
1870 hafnaði Alexander II, Rússakeisari, hlutleysisákvæði
samningsins og kom upp flota herskipa við Svartahafið.
Rástefna Evrópuríkja, sem var haldin, samþykkti þessar
aðgerðir en staðfesti jafnframt rétt Tyrkjasoldáns til að loka
Dardanell- og Bosporussundunum fyrir herskipum.
Eftir ósigur Tyrkja í rússnesk-tyrkneska stríðinu 1877-78
fengu Rússar aukinn viðskiptaréttindi á Svartahafi.
Í fyrri heimsstyrjöldinni barðist rússneski flotinn við
Tyrki
.
Ísland
er fámennasta landið í sögunni sem
tryggir sér sæti á lokamóti HM í knattspyrnu karla
(2018) eftir 2:0-sigur á Kósóvó á
Laugardalsvelli 9. oktober 2017.
Strákarnir dvelja hótel Nadezhda í bænum Gelendzhik
við Svartahafið á meðan HM stendur yfir. |