Riga
er höfuđborg landsins á báđum bökkum Vestur-Dvína-árinnar, 15 km
frá ósunum viđ Rigaflóa. Ţar
bjuggu livar í fornöld viđ ármót Dvínu og Ridzene.
Albert I frá Lívóníu, biskup, stofnađi borgina áriđ 1201
eftir ađ hann tók land viđ árósana tveimur árum áđur međ 23
skipa flota krossfara. Hann
gerđi Riga ađ biskupssetri (erkibiskupssetur frá 1253).
Riga varđ Hansaborg áriđ 1282 og mikilvćgasta verzlunarborg
viđ Eystrasalt. Sérréttindin,
sem fylgdu biskupssetrinu, gerđu borgina sjálfstćđari en ella.
Ţegar regla germönsku riddarareglunnar leystist upp 1561 féll
umhverfi borgarinnar undir Pólland og Riga fylgdi tuttugu árum síđar.
Áriđ 1621 náđi Gústaf Adolf, Svíakonungur, Riga undir sig.
Bćđi hann og Pólverjar gáfu borginni sjálfstjórn.
Á árunum 1709-10 tóku Rússar Riga og Svíar létu hana
endanlega af hendi í Nystadsamningunum 1721.
Verzlun og viđskipti blómstruđu, ţegar borgin var undir stjórn
Rússa.
Áriđ
1914 var Riga ţriđja stćrsta borg Rússlands en áriđ 1914 varđ hún
höfuđborg hins sjálfstćđa Lettlands ţar til Rússar innlimuđu
landiđ í Sovétríkin 1940. Íbúar
Riga og annarra landshluta fóru ekki varhluta af hreinsunum Rússa á
árunum 1940-41, ţegar ţúsundir Letta voru teknir af lífi og sendir
í ţrćlabúđir. Á árunum
1941-44 sátu ţýzkar hersveitir í borginni og miklar skemmdir urđu
á henni, einkum í gömlu miđborginni.
Ţar eyđilögđust m.a. miđaldakirkja heilags Péturs og ađalstöđvar
Brćđralags sverđsins. Eftir
síđari heimsstyrjöldina héldu Rússar upp sama hćtti og ráku fjölda
Letta úr landi. Sama
endurtók sig 1948-49. Rússar
hvöttu landsmenn sína til ađ flytjast búferlum til Lettlands til ađ
fylla í skörđin og bćta úr lágri fćđingartíđni í landinu.
Margar
sögulegar byggingar stóđu af sér orrahríđina, ţ.m.t. kastalinn viđ
ána, Doma dómkirkjan (1215) og nokkur kaupmannahús og vöruhús frá
miđöldum. Skurđurinn
umhverfis gamla borgarhlutann var miđaldavirkisgröf, ţótt nú liggi
breiđgötur, ţar sem múrarnir stóđu.
Riga nútímans er mikilvćg miđstöđ stjórnsýslu, menningar
og iđnađar auk ţess ađ vera mikilvćg hafnarborg.
Höfninni er haldiđ opinni međ ísbrjótum frá desember til
apríl ár hvert. Skipasmíđar,
framleiđsla raf- og elektrónískra tćkja, verkfćra, dísilvéla, strćtisvagna
o.fl. fer fram í borginni og umhverfi hennar.
Efna-, gler- og textíliđnađur er mikilvćgur og mikiđ er
framleitt af neyzlu- og matvöru. Menningarstofnanir
borgarinnar eru m.a. Vísindaakademía, háskóli síđan 1919, kennaraháskóli
og fleiri ćđri menntastofnanir. Ţar er líka tónlistarhöll, Lettneska ţjóđfrćđilega
útisafniđ og átta leikhús. Međfram
Rigaflóa eru úthverfin Riga Jurmala.
Áćtlađur íbúafjöldi áriđ 1983 var 867.000.
LETTLAND |