**Tianan
Men Guangchang
(Tianan Men-torgið = Torg hliðs hins himneska friðar) í miðri
borginni var gert árið 1651 og stækkað í rúmlega 40 ha árið
1958. Á því fara fram
alls konar fjöldasamkomur, einkum tengdar þjóðhátíðardegi kínverja,
1. oktober. Torgið er u.þ.b.
við miðjan norður-suður öxul borgarinnar.
Það nær nyrzt að ytri múrum gömlu Keisaraborgarinnar, hinu
stórfenglega Hliði
hins himneska friðar. Núverandi
steinhlið var byggt árið 1651 í stað eldra tréhliðs, sem brann.
Miðhliðið (5 alls) var ætlað keisar-anum einum, þegar hann
heimsótti himnamusterið til að færa fórnir og biðja um góða
uppskeru eða þegar hann yfirgaf höfuðborgina til ferðalaga um ríki
sitt.
Allra
syðst á Tianan Men-torginu er Qian
Men (Fremra hlið; áður Zhengyang).
Það var eitt sinn hluti múrsins á milli Tatara- og Kínverjaborga
en stendur nú stakt við breiða götuna, sem lá fyrrum meðfram honum
til vesturs og austurs. Vestan torgsins er Stóra
þjóðarhöllin (1958) með stórum samkomusölum (10.000 sæti í
þeim stærsta), leikhúsi og þjónustuherbergjum þjóðþingsins.
Árið
1958 var byggingu Kínverska sögu-
og byltingarsafnsins lokið austanvert við torgið.
Í tveimur deildum er rakin saga Kína frá upphafi til Ópíumstríðsins
(1839-1842) og sagan síðan þá til nútímans.
Á
miðju torginu gnæfir Minnismerkið
um hetjur þjóðarinnar (1958), 36 m hár einsteinungur með textum
Maós á norðurhlið og Tshou En-lais á suður-hlið.
Á sökkli þess eru lágmyndir frá byltingunni.
Beint
aftan við minnismerkið er grafhýsi
Maós, þar sem smurður líkami hans liggur í glerkistu (CITS
skipuleggur tvær heimsóknir í hverri viku).
Með-fram torginu sunnanverðu til austurs og vesturs liggur breiðgatan
Xi Chang An Jie.
Sé
farið um Hlið hins himneska friðar til norðurs er fyrst komið inn
í garð, þar sem stríðsföngum Ming- og Qing-keisaranna var haldið,
og síðan í gegnum Duan Men (Duan-hliðið) inn á ílangt torg, sem endar við
Vu-hliðið,
aðalinngang Forboðnu borgarinnar.
Vestan þessa torgs er Zhongshan
Gongyuan (Sun-Yat-sen-garðurinn), skírður eftir stofnanda fyrsta
kínverska lýðveldisins, sem tók sér nafnið Sun Zhongshan í Japan.
Þegar gengið er í gegnum garðinn ætti að gefa sértakan
gaum að minnismerki Sun Yat-sen, fallegu laufskálunum og altari
uppskeru og jarðar (15.öld). Við
austurhlið torgsins er Minzu
Wengua Gong (menningarhöll verkamannanna) umkringd görðum.
Inni í henni er áamusteri Tai Miao.
**Forboðna
borgin
(Zijincheng), hin eiginlega keisarahöll (Gugong), sem er nú
hallarsafn, nær yfir meira en 110 ha. Umhverfis hana er 50 m breiður skurður fullur af vatni og
10,7 m hár múr. Á dögum
Yuan-ættarinnar stóð þar fyrsta höllin, sem Ming-keisarinn Yongle
(1403-1424) lét endurnýja fullkomlega á árunum 1407-1420.
Wu
Men
(Miðdagshliðið) er krýnt fimm laufskálum með gulum þökum.
Það er suðurinngangurinn og hið stærsta hinna fjögurra hliða
hallarsvæðisins. Hliðið
var byggt árið 1420 og endurnýjað árin 1647 og 1801.
Norðan Wu Men er stór steinlagður húsagarður, þar sem fimm
marmarabrýr brúa Gull-vatnsána.
Báðum megin garðsins voru keisarabúðirnar undir þaki langra
ganga. Við hátíðleg tækifæri
komu virðingarmenn þessa leið inn í Forboðnu borgina, hermenn um
vesturhliðið og almennir embættismenn um austurhliðið.
Norðan
við torgið opnast Taihe Men
(Hlið hins mesta samhljóms) inn í fyrstu og stærstu hátíðarhöllina,
Taihe Dian (Höll hámarkssamhljómsins),
sem var upprunalega byggð árið1669 og endurnýjuð 1765.
Hin 64 m langa, 35 m breiða og 26,5 m háa höll var krýningarsalur
og keisararnir notuðu hann við sérstök tækifæri.
Hún stendur uppi á þriggja þrepa marmarapalli.
Fyrir ofan marmarastéttina, sem er skreytt drekum og fönix, eru
tákn orkunnar (bronz-skjaldbökur), langlífis (bronztrönur) og réttlætis
og miskunnar keisaranna (sól-úr og keisaralegur kornmælir).
Á
pallinum á bak við Taihe Dian er
Zhonghe
Dian, (Höll fullkomins samræmis), þar sem keisararnir gengust
undir síðasta undirbúning opinberra athafna og skoðun nýrra
kornuppskerna. Bak við
Zhonghe Dian er hin þriðja stóru hallanna,
Baohe Dian (Höll varðveizlu samræmisins; endurnýjuð 1765), þar
sem keisararnir tóku á móti ættafurstunum og veittu afburðanemendum
viðurkenningar. Hallirnar
þrjár eru úr lökkuðum viði með gulum tígulsteinaþökum.
Norðan
hátíðahallanna er Qiangqing
Men (Hlið hins himneska hreinleika), sem opnar leið til inngarðs
Forboðnu borgarinnar. Þaðan
liggur leið um hlið til hægri að
Dong Liu Gong (austurhöllunum sex), sem voru að mestu leyti ætlaðar
konum keisarafjölskyldnanna, og að
Zhai
Gong (Höll hófseminnar; Yongzheng keisari byggði hana árið
1731). Þarna er líka
Ningshou
Gong (Höll friðar og langlífis), sem Qianlong keisari lét reisa
sér til elliáranna. Keisaraekkjan
Cixi ætlaði að draga sig í hlé þar eftir að Guangxi keisari tók
við krúnunni. Í þessum
hluta Forboðnu borgarinnar eru nú söfn keramíkmuna, málverka,
bronzmuna og dýrgripa keisaranna.
Gangurinn
vestan Qiangqing Men liggur að
Yangxin
Dian (Höll andans), sem var aðallega vinnustaður og
fundarherbergi keisaranna, og að Xi Liu Gong (vesturhöllunum sex), þar
sem íbúðir maka og ekkna keisaranna voru.
Í
Changchun Gong (Höll hins eilífa vors) eru fallegar veggmyndir úr
kínversku smásögunni "Draumur rauða herbergisins".
Þar bjó keisaraekkjan Cixi á valdatíma Tongzhe (1862-1875)
Norðan
Qiangqing Men eru Hou San Gong
(Bakhallirnar þrjár):
Qiangqing
Gong (Höll hins himneska hreinleika), sem var svefnstaður Ming- og
fyrstu Qing-keisaranna, en var notuð síðar fyrir veizlur og móttökur.
Árið 1922 fór þar fram hjónavígsla síðasta
Qing-keisarans, Puyi;
Jiaotai
Dian (Höll sameiningarinnar; 1420; endurnýjuð 1655) var
upprunalega krýningar-salur og varðveizlustaður keisarainnsiglisins;
Í Kunning Gong (Höll
jarð-neskrar rósemdar) bjuggu Ming-keysaraynjurnar.
Hliðarsalur í austurálmunni var brúðkaupsherbergi þriggja
Qing-keisara. Þar voru guðunum
líka færðar fórnir.
Norðar,
neðan Kunning Men (Hliðs jarðneskrar rósemdar) er keisara-garðurinn
Yuhua Yuan, sem var gerður á Ming-tímanum og var ætlaður keisaranum
og hirð hans. Sé farið
um tvö lítil hlið í norðurhluta hans, blasir við hið breiða 'Hlið
guðlegs hugrekkis', Shenwu Men
(1420). Í því voru
bjalla og bumbur, sem notaðar voru til að gefa tímamerki fyrir hirðina.
Bezta
útsýnið yfir hallasvæðið er frá
Kolahóllinn
(Mei Shan eða Jing Shan = Kögunarhóll).
Hæðin er rétt norðan 'Hliðs hins guðlega hugrekkis'.
Hún varð til á 13. öld, þegar jarðvegi úr virkisgröfunum
var hrúgað upp, og er hæsti staður lystigarðsins.
Tréð, sem síðasti Ming-keisarinn hengdi sig í árið 1644
eftir að Mandsúraherinn hafði lagt ríki hans undir sig, stendur enn
þá. Sagt er að keisarinn
hafi falið kolabirgðir sínar í hólnum án þess að það sé staðfest.
Bei
Hai Gongyuan
(Garður Norðurvatns) er vestan Kolahólsins.
Hann hefur verið vinsælasti útivistarstaður Beijing um aldir.
Norðurvatn (Bei Hai) tengist öðrum tveimur vötnum norðvestan
og vestan Forboðnu borgarinnar. Svæðið
í kringum hin vötnin tvö, Zhong Hai (Miðvatn) og Nan Hai (Suður-vatn),
er lokað almenningi, því að þar búa margir stjórnmálaforingjar
landsins. Umhverfis vötnin
eru fagrir garðar, víðitré standa á vatnsbökkunum og margir stígar
liggja um garðana.
Upprunalega
var Norðurvatnsgarðurinn gerður á 10. öld en endurskipu-lagður á
tímum Qing-keisarans Qianlong (1736-1796).
Í kjölfar mikillar vinnu við lagfæringar í garðinum hafa mörg
musteri verið opnuð almenningi.
Tuancheng
(Kringlótta borgin), rétt við suðurinnganginn, er kjarni hins gamla
Da Du (oft endurnýjað). Múrarnir
eru frá 1417, gömlu, hvítu völsku fururnar eru sagðar enn þá
eldri. Í laufskálunum eru
haldnar listsýningar af og til.
Qiong
Hua
(Hortensíueyja) er í suðurhluta Norðurvatns.
Á henni gnæfir Baita, hvít dagóba (helgidómaskríni Búdda eða
annarra heilagra búdda-manna), sem var byggð í tíbetskum stíl í
tilefni heimsóknar Dalai Lama 1651 á rústum eldri hallar.
Á eyjunni eru fleiri hallir, paldrar og laufskálar.
Útsýni til Wulong Ting (Fimmdrekaskálans) á norðurbakka
vatnsins er fallegt frá yfirbyggðum, bugðóttum gangstíg á norðanverðri
eyjunni.
Í
vesturhluta fyrrum Tararaborgarinnar, u.þ.b. 2 km vestan Norðurvatns,
er Baita Si (Hof hvítu dagóbunnar) í tíbetskum stíl.
Hofið er frá dögum Yuan-ættarinnar og var endurnýjað fyrir
skömmu. Þar eru búddalíkneski,
tíbetsk málverk, gamlar sútrur (búddahandrit; samtöl Búdda) og
fleiri munir, sem uppgötvuðust við endurnýjunarvinnuna.
Í
suðausturhluta 'Kínverjaborgarinnar' gömlu, 3,5 km suðaustan 'Hliðs
hins himneska friðar' er **Tian
Tan (Himinhofið: Himnaaltarið), sem Yongle keisari lét reisa árið
1420. Árið 1753 var það
endurnýjað og síðar var það oft lagað og fegrað.
Allt til árisins 1912 var það lokað almenningi, þar sem það
var helgað dýrkun himinsins. Keisarinn,
sonur himinsins, var hinn eini, sem fékk að stíga þar niður fæti.
Múrinn umhverfis hofið er ávalur að norðanverðu og hornóttur
að sunnan. Bezt er að
fara um Xitian Men (Vestra himinshliðið) að innri múrunum, sem eru
í sama formi og hinn ytri. Qinian
Dian (Bænahöll fyrir góðri uppskeru) brann, þegar eldingu laust niður
í hana árið 1889. Hún
var strax byggð upp aftur eftir gömlum teikningum (án nagla). Hún er 37,5 m há og stendur á hringlaga grunni á þreföldum
marmarapalli. Yfir þremur
skærbláum þökum hennar gnæfir gylltur kúpull.
Huangqiongqu (keisaralega himinhvolfið) er frá 1630 (endurnýjað
1753). Það er 19,3 m hátt
og á því hvílir gullkúluþak.
Huanqiu
Tan
(Altari himinhvolfsins) er umgirt ferhyrningslaga ytri- og kringlóttum
innri múr. Hljómburðurinn
meðfram innri múrnum er slíkur, að leggi fólk eyra að honum,
heyrir það jafnvel hljóðskraf hinum megin við hofið.
Vestanvert við og andspænis Tian
Tan var eitt sinn mikilvægt hof, sem var helgað akuryrkju.
Það varð að víkja fyrir íþróttavelli og sundlaug.
Í suðvesturhluta miðborgarinnar
er Fayuan Si (musteri lindar
laganna), 3 km suðvestan 'Hliðs hins himneska friðar' í grennd við
Qingzhen Si (Hof hreinleikans), mosku,
sem var stofnuð á Song-tímanum.
Musterið er frá tíma Tang-ættarinnar (oft endurnýjað) og er
því hið elzta sinnar tegundar í borginni.
Inni í því eru búddalíkneski, tréskurðarverk og dýrmæt
handrit (hægt að skoða). Búddaskólinn er líka í musterinu.
Í fyrrum sendiráðahverfinu, austan Tianan-Men-torgs, sem boxarar (leynifélag
hnefaréttar-byltingarmanna) réðust inn í árið 1900, voru erlend
sendiráð til ársins 1949. Þar
standa einu húsin í evrópskum stíl, að hluta í góðu ástandi,
þótt þau hafi margoft eyðilagzt.
Nokkur þeirra eru gestabúst-aðir ríkisstjórnarinnar.
Yonghe Gong eða Yung He
Gung lamahofið í norðaustanverðri borg-inni, 5 km frá Tianan
Men-torgi var fæðingarstaður og höll síðar verðandi
Qing-keisarans, Yongzheng. Höllin
var upprunalega byggð árið 1694.
Sam-kvæmt hefðum var henni breytt að hluta í musteri eftir krýningu
Yongzhengs árið 1723. Sá
hluti hallarinnar, sem var ætlaður keisaranum, brann til kaldra kola
árið 1725 en hofhlutinn slapp.
Hofið hefur verið miðstöð rannsókna lamafræða síðan
1744. Þar búa og starfa
enn þá nokkrir munkar. Þetta
lama-klaustur var lagfært og endurnýjað á árunum 1979-81.
Í sölunum fimm eru búddalíkneski og í hliðarskálum eru
nokkrar sérstæðar, tíbetskar bronzstyttur og tankas.
Í gulþektri 'Höll hins eilífa samræmis' er stytta af
stofnanda regl-unnar, Zongkapa. Í
skála 'Hinna tíuþúsund hamingja' er nærri 23 m hátt Maitreya-líkneski
úr tíbetskum sandelviði (18.öld).
Konfúsíusarmusterið (Kong Miao), vestan við og andspænis lamahofinu er
nú Höfuðborgarsafnið (m.a. forleifar).
Í inngarðinum eru steintöflur (nokkrar frá Yuan-tímanum) með
nöfnum allra þeirra, sem stóðust opinber próf, sem voru haldin á
þriggja ára fresti. Hátíðir
til heiðurs Konfúsíusi og lærisveinum hans eru haldnar í musterinu
þrisvar á ári.
Trumbuturninn (Gu Lou; byggður 1272; núverandi mynd frá 1420) og
Bjölluturninn (Zhong Lou) eða
'Hof stóru bjöllunnar' (Dazhong Si) eru meðal skoðunarverðra staða
Beijing. Þeir standameð
100 m millibili um miðbik norðanverðrar miðborgarinnar.
Í Trumbuturninum var barið á risatrumbu við vaktaskipti
hverja nótt. Þeir eru frá
tímum Yuan-ættarinnar og voru endur-nýjaðir eftir bruna árið 1745.
Bjölluturninn tók nafn af rúmlega 46 tonna *bronsbjöllu, sem
var steypt árið 1406 og er talið afreksverk í málmsteypu.
Á bjöllunni eru 220.000 tákn úr Lótus- og demanta sútra-handritum
búddadómsins. Í forgarði
turnsins eru margar litlar bjöllur.
Dýragarðurinn við norðvesturjaðar borgarinnar er heimsóknar virði.
Þar var áður keisaralegur lystigarður á Ming-tímanum en dýragarður
síðan á Qing-tímanum, frægur fyrir stóru bambusbirnina (panda).
Skammt vestan dýragarðsins er
Zizhu
Yuan (Garður purpurabambuss-ins.
Þar eru þrjár manngerðar tjarnir frá Yuan-tímanum.
Garðurinn er vinsæll útivistarstaður, einkum, þegar lótusblómin
blómstra á sumrin.
Norðan dýragarðsins er
Wu
Ta Si (Hof hinna fimm pagóda; 1473), eftirmynd demantahofsins í
Norður-Indlandi. Neðri
hluti þess er skreyttur flötum lágmyndum og höggmyndum (dýr, blóm,
sanskrítáletranir).
Aðrir skoðunarverðir staðir í
Beijing eru ölturu sólarinnar (í austanv. borginni), tunglsins (í
vestanv. borginni) og jarðarinnar (í norðanv. borginni), Lu-Xun-bókmenntasafnið,
Hersafnið, Náttúrusögusafnið, Listasafnið og Menningarhöll þjóðarbrotanna. |