Ţjóđin skiptist í
Serba, Króata, Makedóníumenn, Slóvana og Svartfellinga.
Ađaltungur eru selbo-króatíska, slóvanska og makedóníska.
Bćđi latneska og kýrilíska stafrófiđ er notađ. Trúfrelsi ríkti í landinu og 42% landsmanna ađhylltust
serbnesku rétttrúnađarkirkjuna, 32% hina rómversk-katólsku og u.ţ.b.
12% islam. Mikiđ var og er
um minnihlutahópa, s.s. Ungverja, Albana, Rúmena og Tyrki, sem hafa
allir sérskóla og viđhalda siđum sínum og menningu.
Landiđ var fyrir löngu
orđiđ eitt vinsćlasta ferđamannaland Evrópu.
Margt dró ferđamenn til landsins, náttúrufegurđ, saga og
menningararfur hinna mismunandi landshluta, skapađur á mörkum austrćnna
og vestrćnna áhrifa. Menningin var óţrjótandi viđfangsefni fyrir áhugafólk
og stjórnmála- og samfélagsfrćđin var spennandi á ţessari brú
milli austurs og vesturs.
Landslag:
Hvađ landslag snertir, má segja ađ Júgóslavía sé Evrópa
í hnotskurn. Vogskornar
strendur, bađstrendur, fjalllendi međ snćvi ţöktum tindum, frjósamir
dalir og sléttur og iđjagrćnir bithagar.
Júgóslavía er fjallaland.
Ađeins 25% lands er neđan viđ 500 m hćđ yfir sjó.
Í norđurhlut-anum teygjast undirhlíđar Alpanna frá vestri
til austurs. ţar er hćsta fjall landsins, Triglav (2684 m.
Međfram Adríahafinu liggja Dinörsku-Alparnir, margir samhliđa
fjallgarđar. Í Makedóníu eru Sar-Planínafjöllin međ hćsthćsta
tindi landsins, Korab (2753 m). Mörg
fjöll í norđur- og suđurhlutun-um eru 2000-2500 m há.
Karstfjöllin, sem teygjast 500 km međfram ströndum Adríahafsins,
eru einkennilegt jarđfrćđifyrirbćri.
Ţau eru gróđurlaus, nema smárćma neđst sjávarmegin, ţar
sem úrkoma er mest. Regniđ
hverfur fljótt undir yfirborđiđ, niđur í hella og neđanjarđarár.
Frćgustu hellarnir eru Postojna og Skocjanska í Slóveníu.
Í Júgóslavíu eru
300 vötn, sem eru mjög ólík innbyrđis.
Falleg lítil fjallavötn (Bled, Bolunj), uppistöđulón vegna
virkjana (Jablanica, Zwornik, Mavrovo) og árvötn (Plitvicar).
Stćrsta vatniđ er Skadar, 391 km˛, en hiđ dýpsta er Ohrid,
348 km˛ og ţriđja stćrst er Prespa.
Árnar falla til ţriggja
átta, til Svartahafs (70%), til Adríahafs (20%) og Eyjahafs (10%).
Meginmóđan er Dóná, sem rennur 588 km á landamćrum Rúmeníu
og Júgóslavíu. Fjörutíu
ţverár renna til hennar frá Júgóslavíu, s.s. Drava, Sava, Morava
og Tisa, sem eru allar stórár og dalverpi ţeirra mjög frjósöm.
Dóná er skipgeng í Júgóslavíu, Sava er ţađ líka á 583
km svćđi og Tisa á 164 km. Margar
hinna ánna eru líka skipgengar um skemmri veg og eru ţar ađ auki nýttar
til raforku-framleiđslu. Megináin,
sem fellur til Eyjahafs, er Vardar.
Árnar, sem falla til Adríahafs eru flestar stuttar og fallhćđin
er mikil, t.d. Crni, Drim, sem er affall Ohridvatns og hefur ósa í
Albaníu.
Loftslag:
Í Júgóslavíu ríkir Miđjarđarhafs-, Alpa- og
meginlandsloftslag eftir landshlutum.
Í Ístríu og á eyjunum ríkir hiđ fyrstnefnda, heit sumur og
mildir vetur. Svalur vindur, Maestral, blćs af hafi á sumrin.
Hinn kaldi norđanvindur, Bura, hellist helzt niđur fjallahlíđarnar
á haustin og veturna. Ţegar
hann nćr sér á strik, lamar hann ferjusamgöngur milli eyja og
strandar. Alpaloftslagiđ
er ađ finna í fjöllunum í bosníu, Makedóníu og Svartfjallalandi. Lengra inni í landi er meginlandsloftslag, mjög heit sumur
og kaldir vetur.
Gróđur:
Upprunaleg flóra landsins er varđveitt í rúmlega 20 ţjóđgörđum.
Hinn stćrsti, Djerdab (85.000 ha), er viđ Dóná, en hinn nćststćrsti
er Mavrovosvćđiđ í Makedóníu (65.000 ha).
Í Sutjeskaţjóđgarđinum í Bosníu er síđasti upprunalegi
skógur Evrópu.
Atvinnulíf:
Júgóslavía, sem hefur byggt mikiđ á landbúnađi og skógrćkt
og skógarhöggi, gengur nú í gegnum víđtćka iđnţróun, sem
byggist helzt á efnum og málmum í jörđu, kolum, brúnkolum, báxíti,
kopar, mangan, blýi, sinki og krómi.
Halli hefur stöđugt
veriđ á viđskiptum landsins og verđbólga ógnarleg.
Ađalútflutnings-vörurnar fóru til Sovjetríkjanna, Ţýzkalands,
Ítalíu, BNA og Tékkóslóvakíu.
Auk framangreindra náttúruauđćfa flytur Júgóslavía út hálf-
og fullunnar vörur úr málm- og efnaiđnađi, skip, niđursođiđ kjöt-
og fiskmeti, maís, sykurrófur, tóbak, vín og ávexti.
34% landsins eru ţakin skógi og útflutningur timburs og trjávara
er mikilvćgur.
Ferđaţjónustan varđ
stöđugt mikilvćgari, einkum í Ístríu og á Dalmatísku
ströndinni, ţar sem var unnin mikil skipulagsvinna og mörg
hótel byggđ undir stjórn Sameinuđu ţjóđanna. Einnig
stóđ yfir gagnger endurbót á vegakerfinu
Stjórnskipan:
Landiđ hét Sambandslýđveldi alţýđunnar Júgóslavía. Tító
var forseti í nćstum 40 ár (f. 1892, d. 1980).
Hann var áđur foringi í ţjóđfrelsisher landsins og varđ föđurímynd
ţjóđarinnar.
Fyrsta stjórnarskáin
tók gildi áriđ 1946 en var breytt í veigamiklum atriđum árlega.
Áriđ 1974 tók hún á sig ţá mynd, sem átti ađ tryggja áframhaldandi
framţróun eftir daga Títós. Ţar
var ríkjum og héruđum tryggđ áframhaldandi heimastjórn.
Stjórn fyrrum
sambandslýđveldisins skiptist í:
Forsetaráđ međ 9 ráđsmönnum,
einum frá hverju ríki auk formanns kommúnistaflokksins.
Tító var kjörinn í embćtti til lífstíđar, en síđan
skiptust ráđsmenn á um ađ vera forsetar í eitt ár í senn.
Sambandsráđ, ţar sem
hvert ríki hafđi a.m.k. 3 fulltrúa og hvert hérađ a.m.k. tvo.
Kosiđ var á fjögurra ára fresti og ekki mátti endurkjósa sömu
fulltrúana. Viđ
kosningarnar 1982 settist kona, Milka Planic, í fyrsta sinn í stól
innanríkisráđherra. Samfélagiđ í Júgóslavíu byggđist á sjálfstjórnarsjónarmiđi.
|