Júgóslavía sagan,
Flag of Serbia and Montenegro


JÚGÓSLAVÍA
SAGAN

.

.

Utanríkisrnt.

Booking.com

300 f.Kr.   stofnuđu Grikkir nýlendur m.a. í núverandi Cavtat og Trogir og Föníkíumenn m.a. í Budva.  Frá ţessum nýlendum var rekin verzlun viđ illýra inni í landi.

229-228    börđust Rómverjar viđ illýrska sjórćningja og náđu smám saman fótfestu á allri strandlengjunni.  Via Egnatia var lagđur milli Rómar og Saloniki.  Bćir eins og Pula í Ístríu, Salona í Dalmatíu, Sirmium viđ Sava og Bitola í Makedóníu áttu lifđu ţá sitt blómaskeiđ.

395 e.Kr.   var Rómarveldi skipt.  Serbía, Makedónía, Svartfjallaland og meiri hluti Bosníu fell til hins Aust-rómverska ríkis og aukinna áhrifa frá Konstantínópel fór ađ gćta.

500-700      fluttust slavneskir ţjóđflokkar frá Dnjepr-svćđinu til landsins.  Ţá hurfu víđast menjar um rómverska byggđ, nema međ ströndum fram.

830            stofnađi Vlastimir prins fyrsta serbneska ríkiđ, 'Raska', sem Búlgarar lögđu undir sig áriđ 917, en var Caslav prins endurreisti ţađ síđan og stćkkađi, ţannig ađ ţađ náđi yfir Zeta, núverandi Svartfjallaland.

910            varđ Tomislav konungur í Króatíu, sem átti sitt blómaskeiđ á 10. og 11. öld, ţar til Ungverjar náđu henni undir sig áriđ 1102.

976            var fyrsta Makedóníuríkiđ stofnađ af Samuilo keisara, en 40 árum síđar lagđi Konstantínópel Serbíu og Makedóníu undir sig.

1159           brauzt út uppreisn í Novi Pazar undir stjórn Stefans Nemanja (1169-96) og lauk međ stórsigri uppreisnarmanna.  Stefan var af Nemanja höfđingjaćttinni, sem leiddi hiđ serbneska miđaldaríki til mesta blómaskeiđs ţess.  Sonur hans, Stefan Provencani var krýndur konungur (1194-1224) Serbíu.  Hann lýsti kirkju Serbíu sjálfstćđa undir stjórn bróđur síns, Rastko, sem síđar var tekinn í dýrlingatölu.
  Rastko var hinn fyrsti, sem ritađi serbo-króatísku.  Nálćgt 850 voru hin helgu rit ţýdd úr grísku á kýrillísku af munkinum Kyrillos, sem kom frá Grikklandi til Ohrid  Alla nćstu öld uxu veldi og áhrif Serbíu undir stjórn Urosar (1243-76), Milutins (1281-1321) og reis hćst undir stjórn Dusan (1331-55), sem lagđi undir sig alla Serbíu, vann Makedóníu alla leiđ til Saloniki og Skopje og var krýndur sar yfir Serbum og Grikkjum.  Kodex Kusans er međal ţýđingarmestu lagabálka samtíđarinnar.  Klaustur og kastalar voru reistir víđa um ríkiđ og vitna enn ţá um auđlegđ og vald Serba.

1389           var örlagaríkt ár, ţegar Tyrkir gjörsigruđu serbneska herinn í orrustu á Kosovosléttunni norđan Skopje.  Tyrkirnir voru harđskeyttir og kćfđu allar tilraunir til sjálfstćđis í fćđingu.  Mörgum kirkjum og klaustrum var breytt í moskur, listaverk eyđilögđ og kalkađ yfir freskamyndir.  Í upphafi 15. aldar tryggđu Feneyjar sér mestan hluta Adríahafsstrandarinnar, en Tyrkir náđu Dalmatíu undir sig áriđ 1460.

1500-1800    höfđu öll slavnesku ríkin glatađ sjálfstćđi sínu.  Landiđ ólgađi í bćndauppreisnum, sem voru allar bćldar niđur.  Snemma á 19.öld reyndi Napóleon ađ stofna ríkiđ Illýríu, sem nađi yfir Króatíu, Slóveníu og Dalmatísku ströndina, en ţađ tókst ekki ađ festa ţađ í sessi.

1807             brauzt út fyrsta stóra uppreisnin gegn Tyrkjum undir stjórn Karadjordje.  Eftir 9 ára stríđ var hún bćld niđur.  Áriđ 1815 stjórnađi Milos Obrenovic nýrri uppreisn, sem leiddi til sjálfstćđis hluta hins serbneska ríkis, sem varđ ađ sjálfstćđu furstadćmi.

1855         voru uppi fyrstu áćtlanir um lagningu járnbrautar frá Belgrad suđur ađ Adríahafi.  Fjalllendiđ á leiđinni var ţröskuldurinn, sem ţćr strönduđu á, ţannig ađ göngin (254) voru ekki grafin fyrr en á árunum 1952-1976.  Heildarlengd brautarinnar milli Blegrad og Bar er 114,5 km og hún nćr upp í 1000 m hćđ yfir sjó á köflum.  Mala-Rijekabrúin er 201 m há og 500 m löng og ţar međ hćsta járnbrautarbrú Evrópu.  Stundum verđur ađ fella niđur ferđir vegna slćmra veđurskilyrđa í fjöllunum.

1878          Sjálfstćđi Svartfjallalands og Serbíu var viđurkennt á Berlínarfundinum, en Bosnía-Herzegóvína lá undir Austurríki/Ungverjaland, sem Slóvenía og Slóvenía tilheyrđu ţá ţegar.

1903         stóđu Makedóníumenn ađ Ilinden-uppreisninni og lýstu yfir stofnun Krusevo-lýđveldisins, sem stóđ ađeins í 14 daga.

1912          Balkanstríđin leiddu til endanlegs hruns Tyrkjaveldis.

1914          myrti serbneskur stúdent, Gravrilo Princip, ríkiserfingja Austurríkis/Ungverjalands 28. júní í Sarajevo.  Austurríki/Ungverjaland lýstu yfir stríđi á hendur Serbíu og fyrri heimsstyrjöldin brauzt út.

1918          Eftir friđarsamningana var stofnađ konungsríki Serba, Króata og Slóvena, sem hlaut viđurkenningu Versalasamningunum.

1929          leysti Alexander konungur upp ţingiđ og innleiddi einrćđi međ ađstođ hersins.

1934          var Alesander myrtur, ţegar hann dvaldi í Marseille.  Peter II tók viđ ófullveđja.

1941         Spennan milli hinna sundurleitu ríkja Júgóslavíu slaknađi ekki.  Stjórnin hafđi samiđ viđ möndulveldin og var hliđholl ţeim.  Uppreisn var gerđ, ţegar hún ćtlađi ađ undirrita samning viđ ţau í Vín 27. marz 1941.  Ţessi uppreisn var tilefni innrásar Hitlers í landiđ 4. júlí.  Júgóslavar veittu vopnađ viđnám undir forystu Josip Bronz Tító.  Í nóvember 1943 var sett á laggirnar bráđabirgđastjórn.  Eftir frelsun Júgóslavíu yfirtók ţjóđarráđiđ völdin, sem útlagastjórnin hafđi fariđ međ.

1945         29. nóvember var fyrsta sambandslýđveldi alţýđunnar stofnađ, sósíalískt samfélag jafnrétthás fólks.  Ný stjórnarskrá tók gildi 30. janúar 1946.

1947        tók fyrsta fimm ára áćtlunin gildi og Júgóslavía fékk Ístríu frá Ítölum, landiđ norđan Trieste, eyjarnar Cres og Losinj og höfnina í Zadar.

1949        sleit Júgóslavía Kominform-sambandinu viđ Rússa og viđskiptasamstarfi viđ Sovjetríkin og önnur austantjaldsríki.  Júgóslavar sigruđust á vandamálum sínum eftir stríđiđ og leituđu samstarfs og styrks hjá vestrćnum ríkjum.

1959        tók gildi stjórnarskrárbreyting, sem fól í sér framleiđsluráđ.  Sama ár var gerđur Balkansáttmálinn viđ Grikki og Tyrki.

1961        Bandalagslausu ţjóđirnar héldu fyrsta fund sinn í Belgrad.

1970        Ţjóđernishreyfingar Króata voru gerđar aflvana međ hreinsunum í flokksstjórn.

1971         var gerđ víđtćk breyting á grundvallarlögunum, sem leiddi af sér heildstćđa stjórn, forsetaráđ og endanleg útfćrsla stjórnarskrárinnar tók gildi 11. janúar 1974.

 1980         féll Tító frá, 88 ára.

 TIL BAKA        Ferđaheimur - Garđastrćti 36 - 101 Reykjavik - info@nat.is - Heimildir         HEIM