Shatt al-Arab Írak,
Flag of Iraq

Flag of Iran


SHATT al-ARAB
ÍRAK, Íran

.

.

Utanríkisrnt.

Booking.com

Shatt al-Arab er nafnið á ánum Efrat og Tígris eftir að þær sameinast á landamærum Íraks og Írans.  Áin er 170 km löng og hverfur í Persaflóann rétt við Kúveit.  Áin Karun rennur um Íran til Shatt Al-Arab áður en hún hverfur í flóann.  Svæðið meðfram Shatt Al-Arab er að mestu árframburður og mýrlendi.  Þar býr fólk, sem hefur lifað einangruðu lífi og þróað með sér sérstaka menningu.  Framburður árinnar bætir stöðugt við þurrlendið.  Íranska borgin Abadan, sem var við Persaflóa fyrir 1000 árum er nú 50 km inni í landi.  Vegna mikils framburðar verður að dýpka ána reglulega til að halda henni skipgengri.  Olíu er dælt upp, hún sett í tanka og síðan skipað út á þessum slóðum.  Þarna er líka mesta ræktunarsvæði daðlna í heiminum.  Abadan og írakska borgin Al Basrah eru miklar verzlunarborgir og stærstu þéttbýlin við ána.

Shatt Al-Arab er mikilvæg samgönguæð og eina leið Íraka til sjávar.  Um hana fer útflutningur olíu og innflutningur neyzluvöru fyrir bæði löndin.  Oft var og er deilt um yfirráðin á ánni og þessar deilur ollu stríðinu milli landanna, sem hófst 1980.  Fyrstu deilurnar, sem heimildir eru fyrir, voru leystar með samningum í Zohab árið 1639.  Þessi samningur kvað á um landamærin milli Persíu og Ottómanaveldisins.  Orðalag hans var óglöggt, þannig að hann kom ekki í veg fyrir frekari deilur, sem oft var samið um síðar.  Erlend ríki drógust inn í deilurnar á 19. öld.  Rússar studdu kröfur Persa um yfirráð á austurbakkanum og Bretar studdu kröfur Ottómana um yfirráð á báðum bökkunum.  Annar veigamikill samningur um þessi ágreiningsatriði var gerður 1847 og í honum var í aðalatriðum fallizt á kröfur Persa.  Orðalag hans var líka svo óglöggt, að Ottómanar héldu fram rétti sínum á báðum bökkum en heimiluðu Persum aðgang að ánni. 

Samningur, sem var undirritaður rétt fyrir fyrri heimsstyrjöldina, kvað á um skiptingu um miðlínu í ánni milli fjölda hafna Persíumegin árinnar en að öðru leyti voru landamærin við austurbakkann.  Deilunum linnti ekki eftir að veldi Persa og Ottómana liðu undir lok og standa enn þá.  Auking olíuframleiðslu í þessum heimshluta á sjöunda og áttunda áratugnum magnaði ágreininginn og bæði ríkin neyddust til að flytja olíuna til annarra hafna til útflutnings.  Eftir 10 ára stríðið var komizt að samkomulagi, sem gerir báðum löndum kleift að nota þessa samgönguleið, þótt Írak geri það í sáralitlum mæli meðan viðskiptabann Sameinuðu þjóðanna er í gildi. Banninu var aflétt árið 2004 eftir að Bandaríkjamenn og bandamenn þeirra lögðu landið undir sig í apríl 2003.

Ferðaheimur - Hverafold 48 - 112 Reykjavik - 567-6242 - info@nat.is - Heimildir