Ermasundseyjar
draga til sín rúmlega hálfa milljón brezkra sumarleyfisgesta á ári.
landfræðilega tilheyra Ermasundseyjarnar Frakklandi.
Þær eru í St. Malóflóa, 16-50 km frá Frakklandsströndum.
Alderney er næst Bretlandi í 83 km fjarlægð. Jersey er stærst og hinar eyjarnar eru: Guernsay, Alderney,
Sark, Herm, Jethou og fjöldi annarra óbyggðra smáeyja, kletta og
skerja. Loftslagið er
milt. Kartöflur spretta
snemma og ræktaðir eru tómatar, vínber og blóm.
Skattar og tollar eru lágir.
Það á við um áfengi, tóbak, lúxusvörur o.fl.
Enskan á eyjunum er frönskuskotin.
Matreiðslan er að mestu frönsk.
Lífsstíllinn er suðrænn, svipaður og í Suður-Frakklandi eða
á Ítalíu. Verzlanir eru opnar langt fram á kvöld. Mikil blómasýning er haldin á Jersey í júlílok ár
hvert.
Fornleifarannsóknir
hafa leitt í ljós búsetu manna á eyjunum allt frá 3000 f.Kr.
Rómverjar lögðu þær undir sig og þá hét Jersey Ceasarea.
Heilagur Helier og heilagur Sampson kristnuðu eyjaskeggja á 6.
öld. Eyjarnar urðu hluti af hertogadæminu Normandí og þar með
Englandi árið 1154. Þjóðverjar
hernámu eyjarnar í maí 1940, þannig að Bretaland fór ekki varhluta
af útþenslustefnu Hitlers. Sundaeyjarnar
hafa sjálfstjórn og m.a. eiginn gjaldmiðil.
Mjög
er eftirsótt að verða ríkisborgari á Sundaeyjum, en það er ekki
auðhlaupið að því.
JERSEY
er stærst eyjanna, 14 km löng og 9 km breið, með 63.300 íbúa.
Með ströndinni er ferðaþjónustan mikilvægust en inni á
eyjunni er stundaður landbúnaður.
Aðalborgin
er St. Helier á fögrum stað við St. Aubin-flóa.
Hún er iðandi af lífi og býður af sér mjög góðan þokka.
Viktoríustíll er áberandi.
Elísabetarkastali
er á litlum kletti utan hafnarinnar.
Þangað er hægt að komast með ferju eða labbandi á fjöru.
Kastalinn var byggður á dögum Elísabetar I og veitt Karli II
oft skjól. Á tengdum
kletti er heilagur Helier sagður hafa búið einsetulífi.
Á Konunglega torginu í borgarmiðju er borgarkirkjan (upphafl. frá
10.öld) og þar var áður markaður.
Gyllt stytta af Georg II. Þar
voru lesnar tilkynningar, nornir brenndar og glæpamenn hýddir eða
settir í gapastokka. Karl
II var lýstur konungur á torginu.
Í
verzlunum við King- og Queen Street er margt að fá söluskattslaust
og tollfrjálst. Í Hackett
Place er nýi markaðurinn undir glerþaki, byggður fyrir u.þ.b. öld
síðan (ávextir, grænmeti og blóm).
Við Beresford Street er fiskmarkaður.
Austan
Mount Bingham og Fort Regent breytir borgin um svip. Þar er aðalsumardvalarstaðurinn, hótel, skemmtistaðir og
litlar búðir fyrir þá, sem eru á eigin vegum með mat og annað.
Fólk gengur gjarnan sér til skemmtunar á Havre des Pas í
austurátt til Gorey. Howard
Davisgarðurinn er fallegur með suðrænum gróðri (gefinn í minningu
sonar H.D., sem féll í fyrri heimsstyrjöldinni). Jerseysafnið er við Pier Road við rætur Mount Bingham.
Þýzki spítalinn. Eftir
því sem leið á síðari heimsstyrjöldina urðu hershöfðingjar
Hitlers æ áhyggju-fyllri um úrslitin.
Hitler var ákveðinn í að víggirða Ermasundseyjar svo
kirfilega, að innrás væri óhugsandi.
Það verk var falið 319. herdeildinni, sem treysti mest á þræla
og stríðsfanga sem vinnuafl, spænska lýðveldissinna, Pólverja, Tékka
og gyðinga frá Elsass. Í
lok 1942 fóru Rússar að koma til starfa eftir dauðagöngu þvert
yfir Evrópu. Þeir unni í
16 klst. á dag og fengu aðeins þunna súpu úr
hafraúrgangi. Milli
4000 og 5000 fangar dóu á Jersey á árunum 1941 - 1944.
Vinna
við göngin í Meadowbank og Cape Verd hófst sumarið 1942 og eftir 2
ár náðu þau núverandi stærð og voru kölluð HO 8.
HO 8 voru fyrst ætluð sem herstöð og verkstæði en var
breytt í spítala árið 1944. Spítalinn
var tekinn í notkun á D-degi til að bjóða særðum þýzkum hermönnum
sem mesta vernd. Spítalinn
var aldrei fullgerður, þótt 14.000 tonn af grjóti hafi verið fjarlægð
og 4.000 tonn af steypu verið notuð í þann hluta, sem sýndur er ferðamönnum.
Göngin eru 7.700 m³ og gólfrými 2.565 m².
Upphaflega
var innganginum í Meadowbanks ætlað að tengjast Cape
Verdinnganginum. Þess sjást
merki í ófullgerðum hluta, sem sýnir vel starfsskilyrði fanganna,
sem unnu verkið.
Göngin
voru hönnuð þannig, að þau tengdust öll 4 aðalgöngum, sem lægju
samhliða aðal-innganginum. Þótt
þau virðist sparlega búin, hlýtur að hafa verið ys og þys, þegar
mest var að gera í spítalanum. Deildirnar
voru nógu stórar til að taka við 500 sjúklingum.
Hin fyrsta er enn þá í upphaflegri mynd til að fólk megi
gera sér grein fyrir stærðinni.
Hin næsta hýsir innrásarsafnið og hin þriðja er búin ýmsum
nútímabúnaði, sem finna má á sjúkrahúsum.
Skurðstofan
er, eins og aðrir hlutar spítalans, varin fyrir sprengju- og loftárásum.
Hér eru sýnd tæki og búnaður frá 1944 en hin upprunalegu
voru fjarlægð af hernámsliðinu árið 1945. Spítalinn hafði líka mjög gott apótek. Skrifstofa yfirmanns var við göngin til Cape
Verdinngangsins, u.þ.b. fyrir miðju spítalans.
Þar svaf hann líka og alllangur tími gat stundum liðið á
milli þess, að hann kæmist út undir bert loft.
Innan
við Cape Verdinnganginn eru varnir gegn gasárásum. Þar inn af er deild með myndum frá innrásinni.
Læknarnir deildu herbergjum og matsal, sem var skreyttur með
mynd af foringjanum, hakakrossum o.fl. til að minna á fyrir hvern var
barizt.
Gangakerfið
var búið eigin rafli og átti að vera búið fullkomnu loftræstikerfi
auk miðstöðvarhitunar. Í
neyðartilvikum átti að vera hægt að pumpa lofti með handafli eins
og einn þá má sjá. Útgöngumöguleikar
um neyðargöng voru fyrir hendi, ef spítalinn yrði fyrir miklum
skemmdum og aðalinngangar lokuðust.
Þessi neyðargöng eru enn þá til, 40 m undir yfirborðinu.
Spítalinn
átti að hafa eigið líkhús, sem aldrei var klárað en merki sjást
um.
Eldhúsin
eru í göngum samhliða Meadowbank-innganginum.
þar er nú lítið safn. Þaðan
er gengið inn fyrrum slysavarðstofu, þar sem er nú
minjagripaverzlun.
Spítalinn
ber vitni mikilli verkfræðiþekkingu og verkvilja, jafnvel þótt hér
hafi verið beitt miskunnarlausum aðferðum við að framkvæma verkið.
Hér er ekki verið að draga upp fegraða eða falska mynd,
heldur reynt að sýna gestinum það, sem raunverulega gerðist.
Steypt
skotbyrgi víða um eyjarnar reyndust eyjaskeggjum erfið, þegar reynt
var að tortíma þeim eftir stríð.
Steypan var svo þykk og sterk að engin ráð dugðu fyrr en
einhverjum hugkvæmdist að fylla þau af dagblaðapappír og kveikja í.
Þá fyrst brast steypan og hægt var að hefja hreinsunarstarf.
GUERNSEY
er hér um bil helmingi minni en Jersey og þar búa 53.300 manns.
Hæsti punktur eyjarinnar er 82 m.y.s.
Aðalbærinn er St. Peter Port í fögru umhverfi.
Göturnar eru þröngar og liggja upp á við frá sjónum og við
þær standa gömul hús í regencystíl.
Á
lítilli eyju, tengdri Guernsey, er Castle Cornet (1150), sem var breytt
í tímanna rás og hefur nú elísabezkt yfirbragð.
Kastalinn var upphaflega bústaður ríkisstjórans, síðar
fangelsi og nú safn. Bæjarkirkjan
er frá 12.-15. öld. Hauteville
House var heimili Victor Hugo í útlegð hans frá Frakklandi 1852-55
og 1856-70. Þar eru minjar
um skáldið og húsgögn frá því tímabili.
Suðurströnd
Guernsey er klettótt og hellum grafin, s.s. Creux Mahiehellirinn, 60 m
langur með grænum æðum í bleiku og gráu graníti.
U.þ.b.
5 km norðaustan St. Peter Port er smáeyjan Herm með 40 íbúa og
3.000 gesti árlega. Íbúarnir lifa á ferðaþjónustu og landbúnaði.
Á
milli Guernsey og Herm er enn minni eyja, Jethou, sem er í einkaeign
ekki má heimsækja.
ALDERNEY
fær fæsta gesti vegna fjarlægðar.
Hún er ca 7 km löng og 2 km breið með ca 1900 íbúa, sem
lifa á grænmetis- og blómarækt ásamt ferðaþjónustu.
Eyjan er trjálaus og strendur sendnar á milli hárra kletta.
Bærinn St. Anne (2 km frá höfninni) er frá 15. öld með frönsku
yfirbragði, steinlögðum götum og mörgum verzlunum og krám.
SARK er kölluð perla Ermasundseyja. Hún
er minnst aðaleyjanna. Íbúarnir
eru rúmlega 600 og þeir eru einu eyjaskeggjarnir, sem hafa haldið við
höfðingjaveldi á eyjunni sinni.
Bústaður höfðingjans er Seigneurie (1565).
BRETLANDSEYJAR |