Zimbabwe liggur aš langmestu leyti ofan 300 m yfir sjó.
Helztu landslagseinkenni er breišur 660 km langur
fjallgaršur frį noršaustri til suvesturs eftur landinu
endilöngu frį Plumtree viš landamęri Botswana um Gweru
(fyrrum Gwelo) og Marondera (fyrrum Marandellas) til
Inyangafjalla, sem skilja Zimbabwe frį Mósambķk.
Fjallgaršurinn er um 82 km breišur og 1200-1500 m hįr aš
Inyangani-fjalli (2592m), hęsta staš landsins. Hann er
žekktur undir nafninu Highveld og nęr yfir 25%
heildarflatarmįls landsins. Honum hallar nišur aš
Zambezifljóti aš noršanveršu og Limpopoįnni aš sunnanveršu.
Beggja
vegna tekur viš vķšįttumikil Middleveld-sléttan, sem nęr yfir 40%
landsins. Noršan Zambezifljóts, žó ašallega sunnan
Limpopoįrinnar, žar sem įrnar Sabi, Lundi og Nuanetsi renna til
hennar, eru landsvęšin, sem eru kölluš Lowveld, u.ž.b. 23% landsins.
Lęgsti hluti Zimbabwe er viš Dumela (200m), žar sem Limpopoįin rennur
inn ķ Mósambķk. Hvergi ķ landinu eru svęši, sem hęgt er aš kalla
eyšimerkur, žótt svęšiš noršvestan Plumtree og langt belti yfir
Sušur-Lowveld séu mjög žurr.
Vķša tróna 570
miljóna til 3,8 miljaršar įra, forkambrķsk klettabelti upp śr
landslaginu. Elzti hluti žessa berggrunns nęr yfir meirihluta landsins.
Nęstum 80% hans er śr granķti. Matopohęšir, sunnan Bulawayo, eru mikiš
vešrašur granķthleifur. Efst į sumum žeirra eru bergmyndanir į
reglulegu misgengi, kallašar jafnvęgisklettar, sem vatn og vindur hafa
skiliš eftir ķ žessari mynd. Annars stašar eru óteljandi įvalir
granķthólar (kopje). Belti flögusteins ķ gamla granķtgrunninum
innihalda mestan hluta gull- og silfurbirgša og annarra veršmętra mįlma
ķ jöršu.
Stóri berggangurinn,
sem er u.ž.b. 13 km breišur og 545 km langur, er annaš įberandi einkenni
ķ landslaginu. Hann er lengsti magnesķumjįrnmassi heims og sker landiš
frį noršri til sušurs. Ķ honum er aš finna gķfurlegar birgšir króms,
nikkels og platķnu. Hlutar hins svonefnda Alkalihrings ķ grennd viš
Beitbridge ķ Sabidalnum eru greinilegar leifar hrauninnskota.
Karoo-kerfiš er žykkt lag setbergs śr leir, sandsteini og kalksteini frį
trķassiktķma (208-286 miljón įra) ķ Zambezidalnum og dölum žverįnna frį
Hwange (fyrrum Wankie) sušur aš Bulawayo og inn į hluta Sušur-Lowveld
frį Tuli viš sušurlandamęrin aš Sabiįnni.
Vatnakerfi.
Mikil misgengi, sem nį yfir landiš
frį noršaustri til sušvesturs, myndušu mišsigdęld žess, sem Karibalóniš
fyllir nś aš hluta. Önnur misgengi myndušu lęgširnar, sem įrnar
Sabi og Limpopo renna um. Žessar įr bera allt afrennsli landsins
til Indlandshafs um Mósambķk. Ķ žurrum sušurvesturhlutanum er
einnig lķtiš afrennslissvęši, sem nęr ekki til sjįvar.
Jaršvegur.
Ljós og sendinn jaršvegur landsins
er aš mestu vešraš granķt. Hann er vķšast mjög gropinn og heldur
lķtlu vatni vegna žess, hve grófur hann er. Žar sem flögusteinn
hefur vešrast, er raušur leir og leirsandur, sem er einhver bezti og
frjósamasti jaršvegur landsins, en hann er ekki vķša aš finna.
Śrkoman er aš mestu ķ formi mikilla skśra ķ nokkra mįnušu į įri, žannig
aš afrennsliš į yfirborši er mikiš og vešrun mikil. Takmarkaš
lķfręnt efni ķ gropnum jaršveginum gerir hann lķtt frjósaman og
ónothęfan til ręktunar eftir nokkurra įra ręktun. Žéttbżli er
oršiš svo mikiš į bśsvęšum negra, aš ókleift er oršiš aš hvķla landiš
eins og naušsynlegt er. Negrabęndur hafa heldur ekki fjįrhagslegt
bolmagn til aš bęta jaršveginn meš mykjudreifingu eša tilbśnum įburši.
Loftslag.
Zimbabwe liggur noršan syšri
hįdegisbaugs og er žvķ aš öllu leyti innan hitabeltisins. Engu aš
sķšur er loftslagiš jašartrópķskt vegna hęšar landsins yfir sjó. Ķ
lok heitu og žurru mįnašanna (įgśst til október) taka viš monsśnvindar
frį Indlandshafi, sem valda mikilli śrkomu ķ fjalllendinu.
Austurhlutarnir eru žvķ śrkomusamastir og žar er regntķminn lengri
(október-aprķl) en annars stašar ķ landinu. Hęš hįsléttunnar miklu
ķ Vestur-Zimbabwe yfir sjó skapar skilyrši til žęgilegrar og žurrar
vešrįttu į veturna (maķ-įgśst). Jśnķ er yfirleitt svalasti
mįnušurinn og október hinn heitasti. Hitasveiflur fara aš mestu
eftir hęš yfir sjó. Ķ Inyanga (1667m) eru žęr frį 11°C ķ jślķ til
18°C ķ október. Ķ Harare (1455m) 14°C til 21°C. Ķ Bulawayo
(1333m) 14°C til 21°C. Dęgursveiflur eru 7°C ķ bįšar įttir.
Ķ Harare og Bulawayo eru mešalsólskinsstundir 8 į dag. Žetta
mešaltal styttist um 2 klst. um regntķmann.
Efst į sķšu |