Marokkó stjórnsýslan,


Ferðir með Simo frá Marrakesh!


MAROKKÓ
STJÓRNSÝSLAN

.

.

Utanríkisrnt.

 

Samkvæmt stjórnarskránni frá 1992 skiptast völdin í landinu milli erfðaleiðtogans og kjörins þings.  Þrátt fyrir stjórnarskrána, þingið og virka stjórnarandstöðu, hefur konungurinn meira pólitískt vald en flestir konungar í öðrum ríkjum.  Hann hefur pólitískt úrslitavald, kynnir ný lög, skipar og leysir upp ríkisstjórnir, getur leyst upp þingið og getur stjórnað með tilskipunum hvenær, sem honum þóknast.  Hlutverk konungsins hefur valdið miklum deilum og gagnrýni.  Allt frá miðjum tíunda áratugnum hefur síaukinn þrýstingur frá andstöðuhópum innanlands og gagnrýnendum erlendis orðið til pólitískra umræðna um aukið lýðræði, aukin völd þingsins og forsætisráðherrans, aukna þátttöku í stjórnmálalífinu og takmörkun valda konungs til að hafa áhrif á stjórnmál.

Árið 1996 voru talsverðar umbætur samþykktar og annarri deild bætt við þingið, þannig að það starfar nú í tveimur deildum.  Í efri deild sitja 270 þingmenn og í hinni neðri 325.  Kosið er til neðri deildar í beinum kosningum en bæjar- og sveitarstjórnir og verkalýðsfélögin kjósa til efri deildar.  Þingkosningarnar 1997 mörkuðu þáttaskil í stjórnmálum landsins.  Sósíalistar, þjóðernissinnar og vinstri flokkar sameinuðust í Lýðræðisflokki, sem fékk meirihluta þingmanna og myndaði fyrstu andstöðustjórn um árabil og veitti nýjum og öflugum straumum inn í staðnað kerfi.

Innanríkisráðuneytið og yfirvöld öryggismála (herinn, lögreglan og varaliðar hersins) eru valdamikil í landinu.  Hópar kenndir við islam eru virkir í stjórnmálum og valda stjórnvöldum stöðugum áhyggjum.  Hógværustu samtök múslima sameinuðust og fengu þingsæti í kosningunum 1997 en róttæk samtök byggja styrk sinn á háskólastúdentum og atvinnulausu, ungu fólki.

Stjórn landsins skiptist í þrennt og öll þrjú stjónsýslusviðin eru undir stjórn innanríkisráðuneytisins.  Efst tróna 49 héruð (wilayat) og borgir (‘amalat), sem lúta yfirstjórn konungsskipaðra landstjóra.  Næsta stjórnsýslusviðið er sýslurnar (gadawat) og sveitarfélögin, sem lúta stjórn sýslu- og sveitarstjórna.  Þriðja stjórnsýslusviðið er hrepparnir og sjálstæðar borgir, sem lúta stjórn oddvita (ga’ids) og borgarstjóra (pashas).  Lágt settir embættismenn fá skipunarbréf frá ráðuneytinu eða landstjórunum.  Hvert stjórnsýslusvið hefur kosna fulltrúa, sem taka þátt í ákvörðunum um hin ýmsu málefni, s.s. framkvæmdir og gerð frjárlaga.  Í lok tíunda áratugarins stefndi ríkisstjórnin að því að fela héruðunum og sýslunum meiri völd í hendur.

Dómsvaldið.  Kóraninn er að nafninu til lög landsins.  Dómarar (gadis) nota hann í málum, sem snerta stöðu múslima, með því að túlka hann og framfylgja trúarlegum lögum islam.  Rabbínar beita sömu aðferðum í málum gyðinga.  Almenn lög, sem eru byggð á frönskum gildum, ná til allra á veraldlegum vettvangi.  Æðsti dómstóllinn er hæstiréttur, sem hefur líka yfirumsjón með réttarkerfinu.  Konungurinn skipar alla dómara og þeir starfa undir stjórn dómsmálaráðuneytisins.  Stöðugt er barizt fyrir umbótum í réttarkerfi landsins.  Marokkóskar konur hafa lengi barizt fyrir umbótum á lögum um persónulega stöðu og fjölskyldur (mudawwana) til að draga úr misrétti til erfða, hjónaskilnaða og öðrum þáttum, sem skapa misrétti.

Menntamál.  Fjárlög landsins gera ráð fyrir, að fimmtungur gjalda renni til menntamála.  Stór hluti þessa fjár rennur til skólabygginga til að skapa aðstöðu fyrir síaukinn fjölda nemenda (u.þ.b. 40% landsmanna eru yngri en 15 ára).  Börn á aldrinum 7-13 ára eru skólaskyld.  Í borgunum sækir meirihluti barna skóla en þeim fækkar að meðaltali í landinu öllu.  Í borgunum sækja 75% drengja á skólaaldri skóla en aðeins helmingur stúlkna.  Í dreifbýlinu eru þessi hlutföll mun lægri.  Tæplega helminur barnanna sækir framhaldsnám og aðeins lítill hluti nýtur æðri menntunar.  Léleg skólasókn, einkum í dreifbýlinu, veldur stöðugu ólæsi hjá helmingi þjóðarinnar.

Háskólar landsins eru vel á fimmta tuginn.  Æðri menntastofnanir og listaskólar eru í borgum um allt landið.  Helztar þessara stofnana eru Muhammad V-háskólinn í Rabat (stærsti háskóli landsins með deildir í Casablanca og Fez), Hassan II-landbúnaðar- og dýralæknaháskólinn í Rabat (stundar einnig félagslegar rannsóknir) og al-Akhawayn-háskólinn í Ifrane (fyrsti enskumælandi háskólinn í Norður-Afríku; 1995), sem var stofnaður fyrir framlög frá Sádi-Arabíu og BNA.

Heilbrigðis- og velferðarmál.  Fjöldi lækna og starfsfólks í heilsugæzlu er nokkuð viðunandi.  Ríkið hefur lagt áherzlu á fyrirbyggjandi læknisþjónustu með því að fjölga heilsugæzlustöðvum og sjúkrahúsum.  Rúmlega helmingur íbúa dreifbýlisins nýtur ekki þessarar aðstöðu og lítill hluti borgar- og þéttbýlisbúa nýtur aðgangs að ómenguðu drykkjarvatni.  Barnadauði er mikill og a.m.k. þriðjungur þjóðarinnar býr við næringarskort.  Margir sjúkdómar, s.s. lifrarbólga, eru landlægir og ormaveiki (bilharziasis) hefur breiðzt út með auknum áveitum.

 TIL BAKA     Ferðaheimur - Garðastræti 36 - 101 Reykjavik - info@nat.is - Heimildir            HEIM