Marokkókreppan,


Ferðir með Simo frá Marrakesh!


MAROKKÓKREPPAN
.

.

Utanríkisrnt.

 

Deilur Frakka og Þjóðverja um framtíð Marokkós á árunum 1905-06 og 1911.

Fyrri kreppan.  Þegar fyrri kreppan reið yfir, var Marokkó hnignandi konungsríki undir stjórn soldánsins.  Landið hafði löngum verið undir stjórn Frakka og Spánverja af viðskipta-, efnahags- og hernaðarlegum ástæðum.  Árið 1905 virtust Frakkar, sem áttu verðmæt viðskiptaítök í landinu, vera að ná varanlegri fótfestu ásamt Spánverjum.  Þjóðverjar voru ákveðnir að gera áætlanir Frakka að engu og 31. marz 1905 lenti Vilhjálmur II, Þýzkalandskeisari, í Tangier og lýsti stuðningi Þjóðverja við sjálfstæðisbaráttu landsmanna.  Þetta var opinber ögrun við Frakka og var ætlað að neyða þá til fylgilags við Þjóðverja.  Stjórn Þýzkalands gerði þetta til að reka fleyg milli Frakka og Englendinga, sem höfðu ekki bolmagn til að koma Frökkum til aðstoðar hernaðarlega.  Rússar, sem voru bandamenn Frakka, höfðu heldur ekki mátt til að styðja þá vegna nýafstaðins stríðs við Japana og byltingarinnar 1905.

Franska stjórnin var klofin í viðbrögðunum gegn þessari ögrun.  Forsætisráðherrann, Maurice Rouvier, vildi semja við Þjóðverja en utanríkisráðherrann, Theophile Delcasse, hataði Þjóðverja og vildi verjast.  Rouvier, sem óttaðist stríð, þvingaði Celcasse til að segja af sér í júní og vonaði að þessar aðgerðir liðkuðu fyrir í samningum við Þjóðverja.  Þjóðverjar kröfðust ráðstefnu leiðtoga stórveldanna í Marokkó til að hægt væri að staðfesta sjálfstæði Marokkó og auðmýkja og einangra Frakka.  Þjóðverjar töldu, að hin stórveldin myndu ekki styðja Frakka.

Ráðstefnan var haldin í Algeciras á Spáni snemma árs 1906.  Niðurstaðan var ekki Þjóðverjum í hag.  Samþykkt var að viðhalda sjálfstæði Marokkós en Frakkar fengu lögregluvald og leyfi til bankastarfsemi, sem gerði þeim kleift að draga úr sjálfstæðinu.  Öflugur stuðningur Breta við Frakka á ráðstefnunni og upphaf viðræðna milli ríkjanna um hernaðarbandalag í janúar treysti böndin milli þjóðanna í stað þess að veikja hlekkina eins og Þjóðverjar höfðu vonað.

Seinni kreppan.  Snemma árs 1911 sendu Frakkar hersveitir til höfuðborgar Marokkós, Fez, til að bjarga soldáninum, sem var í umsátri í borginni eftir uppreisnir ættbálkanna.  Þjóðverjar álitu að þetta væri upphaf yfirtöku Frakka í Marokkó og kröfðust nýlendna úr höndum Frakka í staðinn fyrir samþykki fyrir stofnun fransks verndarsvæðis í Marokkó.  Þjóðverjar sendu fallbyssubátinn Pardusdýrið til Agadir 1. júlí 1911 til að leggja áherzlu á kröfur sínar.

Þessi þýzka ögrun leiddi til íhlutunar Breta.  Hinn 21. júlí 1911 hélt fjármálaráðherra Breta, David Lloyd George, ræðu í Mansion House og varaði Þjóðvarja við því að ganga of langt í kröfum sínum gegn Frökkum.  Frakkar tóku einarðari afstöðu gegn kröfum Þjóðverja eftir þessa ræðu og spennan jókst, þegar Þjóðverjar kenndu Bretum um óbilgirni Frakka.  Um sumarið hófu Bretar undirbúning að styrjöld við Þjóðverja.  Um haustið varð fjármálakreppa í Berlín og þýzki keisarinn var ófús til að standa í styrjöld við Breta vegna Marokkós.  Þessi þróun leiddi til málamiðlunar milli Frakka og Þjóðverja 4. nóvember 1911, þar sem Frakkar tryggðu sér völdin í Marokkó í staðinn fyrir tvær landræmur í Franska-Kongó, sem Þjóðverjar fengu.

 TIL BAKA     Ferðaheimur - Garðastræti 36 - 101 Reykjavik - info@nat.is - Heimildir            HEIM