Búseta
í landinu er háð skilyrðunum á strandláglendinu, hásléttum Rif-
og Atlasfjalla og í eyðimörkinni austan og sunnan Atlasfjalla.
Á
strandsléttunum og hásléttunum búa u.þ.b. 75% íbúanna.
Þar eru flestar borgirnar og mestur hluti landbúnaðarstarfseminnar. Þarna hafa bændur með fasta búsetu og hálfgerðir hirðingjar
búið öldum saman. Flestir
íbúar strjálbýlisins búa í byggðakjörnum í teningslöguðum,
einnar hæðar húsum úr sólþurrkuðum múrsteini eða moldarkofum.
Þarna er aðallega stunduð kornrækt (hveiti og bygg á
veturna; græmeti á sumrin) og kvikfjárræktin er aukabúgrein.
Fimmtungur
þjóðarinnar býr uppi í hlíðum Rif- og Atlasfjalla, þar sem
menning berba ríkir. Staðarval
þorpanna ber það greinilega með sér, að þau voru byggð á stöðum,
sem voru góðir til varnar árásum, s.s. efst á hæðum eða í hlíðum.
Húsin, sem eru stundum nokkurra hæða há, eru byggð þétt
saman. Þau eru byggð úr
steini, sólþurrkuðum múrsteini eða mold.
Þarna uppi í fjöllum er lítið um lárétt land til landbúnaðar,
þannig að bændur hafa lagt mikla vinnu í gerð stalla í hlíðunum
til ræktunar byggs á veturna og maís og fersks grænmetis á sumrin.
Víða einbeita bændur sér að ræktun hnetna og ávaxta, s.s.
ólífa, mandlna, valhnetna, fíkna, eppla, kirsuberja, apríkósa eða
plómna, sem hæfa vel loftslagskilyrðunum.
Sauðfjár- og geitnarækt er víða aukabúgrein.
Sumir ættbálkar reka hjarðir sínar í sumarhaga ofar í fjöllunum
eða í vetrarhaga neðar. Á
meðan þeir gæta hjarðanna búa þeir í dökklituðum tjöldum
(khaymas), sem eru ofin úr geitaull.
Íbúar
á svæðum, sem liggja að Sahara og Sahara sunnan Atlasfjalla, eru sárafáir.
Í nokkrum byggðanna búa haratin, afkomendur þræla frá löndum
sunnan Sahara og margir hópanna tala tungu berba.
Næstum allar byggðirnar eru í vinjum.
Flestar þeirra eru mannanna verk, annaðhvort gerðar með áveitum
frá nærliggjandi lækjum eða lindum uppi í fjöllum um löng göng
(ganat). Aðaluppskeran er
döðlur, sem eru bæði hluti af fæðu fólksins og eru seldar.
Alfalfa, maís, hveit, bygg, grænmeti og aðrar nytjaplöntur
eru ræktaðar líka. Flestar byggðirnar líta út eins og virki (ksour), sem eru
byggð úr sólþurrkuðum múrsteini.
Fyrrum stunduðu hirðingjar drómedararækt á Saharasvæðinu
en aðgerðir stjórnvalda, hernaður, þurrkar og aðrir þættir ollu
því, að þessir lifnaðarhættir hurfu næstum algerlega.
Borgarlíf.
Næstum helmingur Marokkómanna býr í borgum, sem hafa flestar
haldið a.m.k. hluta einkenna sinna og töfrum.
Nýlendustjórn Frakka lagði áherzlu á að vernda gamlar miðborgir
(medina), sem voru víðast umkringdar múrum.
Lögð var áherzla á byggingu nýrra hverfa utan þeirra án þess
að breyta þeim sjálfum. Frakkar
ollu því einnig, að pólitísk og efnahagsleg áhrif borganna Fez,
Meknes og Marrakexh inni inni í landi fluttust að ströndum
Atlantshafsins. Casablanca
breyttist úr dauflegur strandþorpi í lifandi heimsborg.
Rabat varð höfuðborg og miðstöð stjórnsýslu.
Á fjórða áratugi 20. aldar voru fátækrahverfi farin að
myndast í útjaðri helztu borganna og hafa þanizt út síðan.
Árum saman reyndu ríkisstjórnir að draga úr vexti þeirra og
undanfarin ár hefur verið lögð áherzla á að veita vatni til þeirra
og íbúarnir hvattir til að bæta híbýli sín.
Þjóðerni.
Íbúar Marokkó eru að mestu arabar og berbar.
Blönduð hjónabönd hafa gert það að verkum, að munurinn
felst nú orðið aðeins í tungumálunum.
Tunga berba, sem er svolítið skotin arabísku, hefur varðveitzt
í fjallahéruðunum. Íbúarnir,
sem tala berbísku, skiptast í þrjá flokka, Rif-fólkið í Rif-fjöllum,
Tamazight í Mið-Atlasfjöllum og Shluh í Há-Atlasfjöllum og
Sous-dalnum. Með bættum
samgöngum og stöðugan straum til borganna verður æ algengara að fólkið
sé tvítyngt. Flestir aðrir
íbúar landsins tala arabísku og frönsku sem annað tungumál. Þeir eru að mestu berbar, sem hafa samið sig að siðum
araba, afkomendur bedúína, sem fluttust til Marokkó með herjum múslima
á 7. öld eða með innrásarherjum hilal á 11. og 12. öld.
Sumir íbúanna eru afkomendur fólksins, sem flúðu frá Spáni
undan herjum Reconquista á Íberíuskaganum.
Hernaður þeirra náði hámarki árið 1492.
Viðskipti,
menningarlegur skyldleiki og þrælahald leiddu til talsverðs fjölda
íbúa frá löndunum sunnan Sahara.
Afkomendur þessa fólks búa nú aðallega í suðurvinjunum og
stærri borgum. Fjöldi gyðinga
var mun meiri áður en þeir fóru að flytjast til Ísraels, Evrópu
og Suður- og Norður-Afríku eftir 1948.
Islam er opinber trúarbrögð og langflestir múslimanna eru
sunnítar (maliki).
Íbúum
landsins fjölgar lítið eitt meira en í löndum utan Afríku en meðaltalið
er lægra en í Miðausturlöndum og Norður-Afríku.
Engu að síður er Íbúafjöldinn mikill miðað við stærð
landsins og þéttbýli er mikið á beztu svæðunum.
Fólk undir 15 ára aldri er u.þ.b. þriðjungur þjóðarinnar.
Um tíma létti brottflutningur fólks til Vestur-Evrópu á þrýstingnum
innanlands og snemma á níunda áratugi 20. aldar hurfu 600 þúsund
manns úr landi. Á miðjum
tíunda áratugnum leysti flutningur tiltölulega fárra Marokkómanna
til landa við Persaflóa aðeins lítinn hluta vandans. |