Landamęri Chad frį nżlendutķmanum
mišast hvorki viš landslag né skiptingu žjóšflokka. Ašaleinkenni landslagsins er mikil lęgš milli fjalla ķ
noršri, austri og sušri. Chad-vatniš
į žessum slóšum nįši yfir mestan hluta žessarar lęgšar į fyrri
jaršsöguskeišum. Žaš
er į mišjum vesturlandamęrunum ķ 281 m hęš yfir sjó.
Lęgsta svęši lęgšarinnar, Diourab-lęgšin, er ķ 176 m hęš
yfir sjó. Snemma į nśtķma
(hólósen; lķklega fyrir 7000-11.000 įrum) var yfirborš stöšuvatnsins
ķ 333 m hęš yfir sjó og žį var žaš allt aš 167 m djśpt.
Žį var flatarmįl žess ķ kringum 338.000
ferkķlómetrar
og afrennsliš lį um svęši nśverandi Kébi-įrinnar og sķšan
um Gauthiot-fossa, vestur til Benue-įrinnar og Atlantshafs.
Gömul sandöldusvęši, sem voru hulin vatni fyrrum, mynda nś
kešjur eyja ķ nśverandi stöšuvatni og teygjast hundruš kķlómetra
til austurs. Į milli
sandaldanna į žessu stóra svęši eru žykk lög kķsilgśrs og
annarra setlaga frį tķmum stóra stöšuvatnsins.
Fjallgaršarnir umhverfis lęgšina
nį yfir eldvirka fjallarisann Tibesti ķ noršri (Koussi-fjall 3415m),
sandsteinstinda Ennedi-sléttunnar ķ noršaustri, kristölluš fjöllin
į Ouaddaļ-svęšinu ķ austri og Adamawa- og Mandara-fjöllin ķ sušri,
sem eru aš mestu innan landamęra Kamerśn og Nķgerķu.
Vatnasviš landsins takmarkast nęstum eingöngu viš įrnar
Chari og Logone og žverįr žeirra, sem renna śr sušaustri til Chad-vatnsins.
Ašrar įr eru annašhvort įrstķšabundnar eša mjög
vatnslitlar. Chari-įin,
sem į upptök sķn ķ Mišafrķkulżšveldinu ķ sušri, tekur sķšar
viš stęrstu žverįnni Ouham, sem rennur um Salamat Wadi.
Eftir aš įin kemur inn į ógreinilega afmarkaš fenjasvęši
milli Niellim og Dourbali rennur hśn um stórt óshólmasvęši śt ķ
Chad-vatniš. Chari-įin er
u.ž.b. 1240 km löng og vatnsmagn hennar sveiflast į milli 17 og 340 m³/sek.
eftir įrstķšum. Logone-įin,
sem veršur til viš samruna Pendé- og Mbéré-įnna, rennur aš hluta
mešfram landamęrunum aš Kamerśn.
Vatnsmagn hennar er ašeins brot af Chari-įnni og hśn er rśmlega
990 km löng įšur en hśn hverfur ķ Chari-vatniš viš NDjamena.
Yfirborš Chad-vatnsins er breytilegt ķ samręmi viš vatnsmagn
žessara įa, śrkomu, uppgufun og hrip. Ķ žurrkunum į įttunda įratugi 20. aldar og fyrri hluta
hins nķunda lękkušu yfirborš žess verulega.
Įriš 1985 var žaš varla meira en 1650 km² noršan mynnis
Chari- og Logone-įnna.
Jaršvegstegundir ķ Chad eru nokkrar.
Žar ber helzt į sandinum į eyšimerkursvęšinu og žverhnķptu
bergi ķ fjallahérušunum. Sunnan
Chad-vatnsins eru leirkennd setlög frį tķmum hins stóra stöšuvatns.
Į flóšasvęšum Chari- og Logone-įnna og į fenjasvęšinu er
nokkuš um vatnssósa svęši. Trópķskur
jįrnjaršvegur (raušur) liggur į hęšum ķ efri hluta Ouaddaļ-hérašsins.
Ķ Kanem-hérašinu, noršan Chad-vatnsins, eru hįlfeyšimerkur
nema ķ lęgšunum milli sandaldanna viš stöšuvatniš, žar sem gętir
stundum seltu į vatnssósa svęšum. |