Afghanistan íbúarnir,
Flag of Afghanistan


AFGHANISTAN
ÍBÚARNIR

.

.

Utanríkisrnt.

 

Langflestir íbúar landsins búa í dreifbýli og skiptast í megindráttum í fjóra þjóðflokka.  Pashtunar, sem eru hinir raunverulegu Afghanar, telja u.þ.b. 50% þjóðarinnar og skiptast í tvo flokka, Durani og Ghilzai.  Tajikar, sem eru af írönskum stofni, telja u.þ.b. 25% og flestir þeirra, sem eru ótaldir, eru Uzbakar (9%) og Hazarar (9%).  Blöndun þessara þjóðflokka hefur aukizt síðan 1950 með betri samgöngum.  Veldi fjölskylduhöfðingja hefur minnkað og konur fengu meira frjálsræði.

Áætlaður íbúafjöldi landsins árið 1996 var 22,7 milljónir (35 íb./km²).  Árið 1993 tilkynnti Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna heiminum, að flestir flóttamanna kæmu frá Afghanistan og að heildarfjöldi þeirra væri u.þ.b. 4,5 milljónir, þar af 2,9 milljónir í Íran.  Í lok ársins hafði 1,5 milljón Afghana snúið heim frá Pakistan.  Rúmlega 80% íbúanna býr og starfar í dreifbýli og u.þ.b. 2,6 milljónir lifa hirðingjalífi.

Landinu er skipt í 31 hérað:  Badakhstan, Badghis, Gabhlan, Balkh, Bamian, Farah, Faryab, Ghazni, Ghor, Helmand, Heart, jouzjan, Kabul, Kandahar, Kapisa, Kunar, Kondoz, Laghman, Logar, Nangarhar, Nimruz, Nuristan, Paktika, Parwan, Patya, Samangan, Sar-I-Pul, Takhar, Uruzgan, Wardak og Zabul.  Höfuðborg landsins er Kabul (áætl. Íbúafjöldi 1989: 1,4 milljónir).  Borgir er við hernaðarlega mikilvæga leið um fjallaskörðin.  Aðrar helztu borgir eru markaðsborgirnar Kandahar (u.þ.b. 203.000) og Heart (u.þ.b. 177.000), sem er kunn fyrir fjölda gamalla bænahúsa múslima (moska) og fleiri sýnishorn gamallar byggingarlistar.

Trúarbrögð.  Rúmlega 99% íbúanna eru múslimar, einkum sunnitrúar.  Flestir hinna, aðallega Hazara, eru shítar.  Fámennir hópar gyðingar, hindúa og parsa búa saman, hver trúarhópur fyrir sig, í borgum landsins.  Helzti pílagrímastaður landsins er Mazar-e Sharif.

Tungumál,  Pashto og persneska (dan), sem eru af írönskum stofni, eru opinber tungumál landsins.  Persneskan er notuð á menningarsviðinu, í viðskiptalífinu og á opinberum vettvangi, þótt pashto-tungan eigi ríka bókmenntahefð.  Meðal hinna fjölmörgu mállýzkna, sem eru talaðar, eru tyrkneska, úsbezka, túrkómanska og kirgiz mest áberandi.

Menntun.  Börn á aldrinum 7-15 ára eru skólaskyld og námið er frítt.  Þetta hljómar vel, en aðeins u.þ.b. 25% fólks, sem var 15 ára og eldra seint á níunda áratugi 20. aldar var læst.  Skólasóknin í grunnskólum var rúmlega 700.000 og stúdentar við æðri menntastofnanir töldust 10,000.  Stöðugt ofbeldi í landinu hefur raskað skólastarfi.  Kabulháskóli var stofnaður árið 1932 og er mikilvægasta æðri menntastofnun landsins.  Nangaharháskóli var stofnaður 1962 í Jalalabad.  Þar að auki er verzlunarskóli (1943), fjöllistaskóli (1951) og háskóli fyrir nám í islömskum fræðum (1988) í Kabul.

Söfn og bókasöfn.  Hin fáu og helztu bókasöfn landsins eru í Kabul.  Kabulsafnið er hið stærsta í landinu og kunnast fyrir gamla muni úr búddatrú.

Bókmenntir.  Hin forna sagnahefð blómstrar enn þá í landinu, einkum vegna hins mikla ólæsis.  Sögufélag Afghanistan og Pashtoskólinn gefa út tímarit og reyna að hvetja skáld og rithöfunda til dáða.

Listir, tónlist og íþróttir.  Hefðbundnar listir og afþreying eru einkennandi fyrir landið.  Skartgripir úr gulli og silfri, persnesk teppi og margs konar leðurvörur eru enn þá heimilisiðnaður.  Tónlistarlífið byggist á þjóðlögum, ballöðum og dansi.  Attan er þjóðdans Afghanistans.  Hann er dansaður í stórum hring, þar sem dansararnir klappa saman höndum og dansa í takt við tónlistina.  Vinsælustu íþróttagreinarnar eru polo, hópíþróttin ghosai, sem líkist glímu og buzkashi, þar sem dýraskrokkar eru notaðir í stað bolta til að skora mörk.

 TIL BAKA           Ferðaheimur - Hverafold 48 - 112 Reykjavik - 567-6242 - info@nat.is - Heimildir                  HEIM