Uppsala
er höfuðborg Uppsalaléns í miðausturhlutanum, 64 km norðvestan
Stokkhólms. Hún var
stofnuð sem verzlunarstaðurinn Östra Aros við Fyrisána nokkrum kílómetrum
frá Gömlu-Uppsala, sem var pólitísk- og trúarlega miðstöð hins
forna konungsdæmis Svea. Á þrettándu öld var nýja Uppsala orðin að konungssetri
og mikil viðskiptamiðstöð. Þrátt
fyrir tilfærslu stjórnsýslunnar til Stokkhólms, var borgin áfram
setur erkibiskups landsins. Gotneska
dómkirkjan, sem er stærst slíkra kirkna í landinu, gnæfir yfir
borginni. Bygging hennar hófst síðla á 13. öld og gekk hægt, þannig
að hún var ekki vígð fyrr en 1435.
Hún eyddist í nokkrum eldsvoðum en endurbyggingu var lokið
seint á 19. öld. Andspænis
dómkirkjunni er Gustafianum, miðaldahöll biskupa með forngripa- og
menningarsögusafni.
Uppsala
er rómuð mennta- og menningarborg.
Þar er mikill fjöldi skóla.
Háskólinn er hinn elzti í landinu, stofnaður 1477 og bókasafn
hans (1841), Karolina Rediviva, er eitt hið stærsta í Svíþjóð.
Meðal annarra skoðunarverðra staða er miðaldakastali Gústafs
Vasa. Bygging hans hófst
um miðja 16. öld og endurbygging hans að hluta fór fram á 18. öld.
Árið 1654 sagði Kristína drottning af sér þar og nú býr lénstjórinn
þar. Einnig má nefna
grasagarð og hús grasafræðingsins og landkönnuðarins Karolus
Linnaeus og Viktoríusafnið, sem hýsir egypzkar fornminjar.
Eftir
að borgin komst í járnbrautasamband árið 1860 varð iðnvæðing hröð.
Prentverk og útgáfustarfsemi er mikil auk framleiðslu lyfja og
vélbúnaðar. Borgin er
mikilvæg miðstöð járnbrautasamgangna og hersins.
Áætlaður íbúafjöldi árið 1993 var 175 þúsund. |