Svíþjóð stjórnsýsla,
Sweden: Flag


SVÍÞJÓÐ
STJÓRNSÝSLA

.

.

Utanríkisrnt.

Svíþjóð er þingbundið konungsríki og stjórnarskráin frá 1975, sem tók við af stjórnarskrárlögum frá 1806 og breytingum 1866, er í gildi.  Hún kveður skirt á um valdaleysi konungs í stjórn landsins.  Hann er æðsti maður ríkisins, sem gegnir aðeins hlutverki við hátíðleg tækifæri en stýrir ekki lengur fundum ríkisráðs.  Erfðir í kvenlegg voru samþykktar með lögum frá 1980.

Framkvæmdavaldið er í höndum ráðherra, sem eru ábyrgir fyrir löggjafarþinginu, Riksdag.  Margar nefndir starfa að eftirliti með ríkisstofnunum, sem heyra oftast beint undir viðkomandi ráðherra, þótt þær starfi sjálfstætt.

Löggjafarvaldið er í höndum þingsins.  Árið 1971 var þingið sameinað í eina Deild með 350 þingmönnum.  Við stjórnarskrárbreytinguna 1975 var þeim fækkað í 349.  Þeir eru kosnir til þriggja ára í senn í hlutfallskosningum.  Kosningaaldur er 18 ár.

Dómsvaldið er í höndum sjálfstæðra dómstóla, hæstaréttar, sex áfrýjunardómstóla og héraðs- og borgardóma.  Hæstiréttur er æðsta dómstigið og hann leyfir kynningu nýrra gagna í málum.  Áfrýjunarréttirnir gegna m.a. eftirlitshlutverki með dómskerfinu og þjálfun dómara.  Héraðs- og borgardómar eru fyrsta dómstigið, oft með 3-5 leikmönnum í dómarasætum.  Kviðdómar eru einungis notaðir í meinyrðamálum gegn fjölmiðlum.

Svíar voru upphafsmenn að embætti umboðsmanns þingsins, sem almenningur getur leitað til með kvartanir sínar gegn kerfinu eða tekið upp mál, sem honum þykir ástæða til.  Þingið skipar umboðsmenn til fjögurra ára í senn.

Lénstjórnir.  Ríkisstjórnir skipa stjórnir í öllum 24 lénum landsins í samræmi við niðurstöður almennra kosninga.  Borgir og héruð í lénunum hafa sveitarstjórnir, sem eru kosnar í almennum kosningum.

Stjórnmálaflokkar.  Verkamannaflokkurinn hefur löngum borið ægishjálm yfir aðra flokka landsins og stjórnað næstum óslitið eftir 1930 (ekki 1976-82 og 1991-94).  Hann hefur oft haft samstarf við hófsama miðju- og hægri flokka, m.a. Frjálslynda flokknum og Miðflokknum, gegn höfuðandstæðingnum, Sósíaldemókrötum.  Meðal annarra smáflokka eru Kristnir demókratar, Græningjar, Nýji lýðveldisflokkurinn og vinstri flokkar.  Einnig starfa tveir flokkar hægri öfgamanna.

Heilbrigðismál og félagslega kerfið.  Víða um heim er vitnað til hins þróaða félagslega kerfis í Svíþjóð.  Allir borgarar landsins njóta ellilífeyris, tryggingarkerfis, atvinnuleysis- og örorkubóta.  Einnig eru greiddar barnabætur, giftingarstyrkir, mæðralaun, fæðringarorlof karla og kvenna, orlof einstæðra mæðra og barna þeirra, félagslegar íbúðir o.fl.   Hið víðtæka félagslega kerfi er dýrt í rekstri og skattar eru því hair.  Dregið var úr útgjöldum þess snemma á tíunda áratugnum vegna efnahagslægðar.

Hermál.  Yfirstjórn hermála er í höndum æðsta hershöfðingja landsins og starfsfólks hans.  Herskylda er allt að 15 mánuðir fyrir karlmenn á aldrinum 18-47 ára.  Heimavarnarliðið (125.000) er sjálfboðalið, sem var stofnað til í síðari heimsstyrjöldinni og er hægt að kveðja til með tveggja klukkustunda fyrirvara.  Árið 1996 voru 45.000 manns í landhernum, 9000 manns í sjóhernum og 9000 í flughernum.  Flugherinn ræður yfir 390 orrustuflugvélum.

Óróleika hefur gætt í Samveldi sjálfstæðra þjóða (CIS), einkum í Rússlandi.  Því ákvað ríkisstjórn Svíþjóðar að auka útgjöld til hermála árið 1997.  Svíar héldu fast við hlutleysisstefnu sína á dögum Kalda stríðsins en síðan 1989 hafa þeir lýst vilja sínum til samstarfs við Evrópuþjóðir á sviðum öryggismála.

 TIL BAKA        Ferðaheimur - Garðastræti 36 - 101 Reykjavik - info@nat.is - Heimildir         HEIM