|
Lífskilyrði í Suriname eru betri en víða annars staðar í
Latnesku-Ameríku. Á níunda
áratugnum hrakaði efnahagnum vegna lækkandi útflutningsverðs á báxíti
og minnkandi þróunarstyrkja frá BNA og Hollendingum.
Verðbólga fylgdi þessari efnahagslægð, halli á fjárlögum
varð meiri og atvinnuleysi jókst.
Ríkisútgjöld nema nálega helmingi allrar neyzlu í landinu og
45% vinnuaflsins eru bundin í opinberri þjónustu.
Landbúnaður.
Innan við 1% landsins er ræktanlegt og aðeins helmingur þess
er ræktaður. Flest býli
eru á Nýju strandsléttunni. Þar
er nauðsynlegt að ræsa landið mestan hluta árs vegna mikillar úrkomu.
Á þurrkatímanum er uppgufun meiri en úrkoman, þannig að áveitur
eru nauðsynlegar. Rúmlega
helmingur ræktaðs lands er nýttur til ræktunar hrísgrjóna, sem eru
undirstaða næringar landsmanna. Hrísgrjónauppskerur
eru tvær á ári, aðaluppskeran á vorin og minni á haustin.
Nokkuð er flutt út af hrísgrjónum auk banana, sítrusávaxta,
kókoshnetna og pálmaolíu. Sykur,
kaffi og kakó eru aðallega seld á innanlandsmarkaði, þótt kakó
hafi verið mikilvæg útflutningsafurð fyrrum.
Landið er mjög auðugt af viði en er óplægður akur á því
sviði, þótt æ meira sé flutt út af borðviði og timbri.
Fistkveiðar
eru smáar í sniðum og aðallega stundaðar frá Paramaribo.
Rækjur eru fluttar út til Norður-Ameríku.
Iðnaður.
Á þessu sviði beinast kraftarnir aðallega að báxítnámunum
og vinnslu hráefnisins. Slíkar
námur eru í grennd við Moengo, Paranam og Overdacht.
Álverksmiðjur eru í grennd við Paranam.
Brokopondo-stíflan og vatnsorkuverið við Suriname-ána veita
rafmagni til báxítvinnslunnar í Paranam.
W.J. van Blommenstein-lónið er 1500 km² að flatarmáli.
Olíufélag ríkisins framleiðir takmarkað magn af olíu á
Tambaredjo-svæðinu. Annar
iðnaður í landinu er fremur lítill og beinist aðallega að vörum,
sem ella þyrfti að flytja inn. Verksmiðjur,
sem framleiða matvæli, fatnað, vindlinga og byggingarefni, selja afurðir
sínar á innanlandsmarkaði.
Fjármál
og viðskipti.
Bankar og tryggingarfélög eru að mestu útibú eða starfa með
erlendum fyrirtækjum (hollenzkum og bandarískum).
Fjármálaráðherra landsins rekur stefnu landsins í fjármálum
og stjórnarformaður seðlabankans (1957) er ábyrgur fyrir seðlaútgáfu.
Báxít-
og álútflutningur nema u.þ.b. 75% alls útflutnings.
Innflutningurinn byggist aðallega á eldsneyti, matvælum, hráefnum,
iðnaðarvörur og neyzluvörum. Aðalviðskiptalönd
Suriname eru BNA og Holland.
Samgöngur.
Samgönguleiðir landsins eru að mestu takmarkaðar við strandhéruðin.
Austur-vestur-þjóðvegurinn tengir Paramaribo og Albina við
austurlandamærin og Nieuw Nickerie við vesturlandamærin.
Vegur liggur milli Paramaribo og Afobaka við Brokopondo-stífluna.
Aðeins fjórðungur vegakerfisins er með bundnu slitlagi.
Ár og skurðir eru mikilvægar vatnaleiðir. Neðri hlutar stærri ánna eru gengar hafskipum.
Paramaribo er aðalhafnarborgin.
Millilandaflugvöllurinn í Zanderij var opnaður 1934.
Stjórnsýsla.
Samkvæmt stjórnarskránni frá 1987 kýs 51 manns þing þjóðarinnar
forseta og varaforseta. Þeir
og þingmenn eru kosnir til fimm ára í senn.
Forsetinn stýrir skipuðu ríkisráði, sem herinn ræður að
mestu og á að sjá um að aðgerðir ríkisstjórnar séu í samræmi
við lög. Dómskerfið
byggist á aðaldómstóli og þremur héraðsdómum.
Menntun.
Skólakerfi landsins
byggist á hollenzkri fyrirmynd og flæmska er notuð við kennsluna.
Skólaskylda ríkir fyrir börn að 12 ára aldri og skólagangan
er frí. Rúmlega 90% barna
í strandhéruðunum sækja skóla.
Að barnaskóla loknum gefst þeim kostur á gagnfræðastigi,
menntaskólum, kennaraskóla og tækniskólum.
Háskóli landsins í Paramaribo, stofnaður 1968, var endurskírður
1980, anton de Kom-háskólinn. Hann
býður upp á deildir í lög-, læknis-, félags-, viðskipta-, verk-
og náttúrufræðum.
Heilbrigðismál.
Heilsa landsmanna er tiltölulega góð.
Tekizt hefur að ná tökum á flestum sjúkdómum hitabeltisins. Inni í landi sér Sjúkrastarf evangelíska bræðralagsins
um heilsugæzlu meðal negra og indíána.
Flestir íbúanna eru sjúkratryggðir í samningum milli stéttarfélaga
og vinnuveitenda. Atvinnulausir
og verkamenn utan þeirra verða að afla sér vottorða um fátækt sína
hjá hinu opinbera til að fá fría heilbrigðisþjónustu.
Atvinnuleysisbætur og önnur félagsleg þjónusta er tæpast
til.
Menning.
Samskipti þjóðfélagshópa Suriname er að mestu takmarkað
við atvinnu- og efnahagslífið, þannig að menningin þeirra er
talsvert mismunandi. Listmálarar
og myndhöggvarar eru einkum af miðstétt og talsvert háðir vestrænum
og hollenzkum áhrifum.
Fjölmiðlar.
Ríkisútvarpið rekur sjónvarps- (eina rás) og útvarpsstöð
og nokkrar útvarpsstöðvar eru einkareknar.
Ríkið rekur einnig prentmiðla og tvö dagblöð eru einkarekin. |
