Úkraína
á sér merkilega menningarsögu. Kænugarður (Kiev) var miðpunktur margra
sögulegra viðburða og þróunar rússneskrar menningar. Þar ber mikið á
úkraínskum helgimyndum og byggingarstíl rétttrúnaðarkirkna, þrátt fyrir
árásir og niðurrifsstarfsemi Stalíns og nóta hans. Þjóðsagnahefðin á
sér djúpar rætur, sérstaklega í tónlistinni. Fyrstu bókmenntir Úkraínu,
sem eru í rauninni grundvöllur rússneskra bókmennta, rituðu
Kænugarðs-Rússar (Rus) á slavnesku gömlu kirkjunnar. Úkraína þróaðist í
eigin átt eftir 13. öld en rithöfundar þjóðarinnar kusu að rita á
rússnesku þar til þjóðernisvakning varð síðla á 19. öld.
Meðal
merkustu minnismerkja landsins eru 11. aldar dómkirkjan hl. Soffíu (nú
safn) og 11. aldar Gullna hliðið í Kænugarði, þar sem er einnig Sögu- og
byggingarlistasafnið (Sofiysky), Ríkissögusafnið og Úkraínska
listasafnið auk Þjóðarbókhlöðunnar. Í L’viv og öðrum borgum eru einnig
sögusöfn.
Flestir
kristnir Úkraínumenn eru í rétttrúnaðarkirkjunni, þótt margir í
vesturhluta landsins aðhyllist rómversk-katólsku líkt og ungverskir og
pólskir minnihlutahópar. Nokkuð er um mótmælendur, múslima og gyðinga.
Opinber
tunga Úkraínumanna er úkraínska, eitt þriggja austurslavneskra mála, sem
eru náskyld rússnesku og hvítrússnesku. Rússneska er útbreidd, einkum í
rússneskum minnihlutahópum. Ungversku og pólsku bregður fyrir, þar sem
fólk af þeim uppruna býr.
Menntun
er á tiltölulega háu stigi í Úkraínu og enginn er lengur neyddur til að
nota rússnesku sem aðaltungu eftir að landið fékk sjálfstæði
1991.Rússneska er enn notuð í skólum á svæðum rússneskra íbúa. Snemma á
tíunda áratugnum voru 21.400 barnaskólar með 3,9 miljónum nemenda í
landinu. Ríkisháskólar eru í Kænugarði (1918), Kharkiv (1805), Odesa,
L’viv (1661), Chemivtsi (1875), Dnipropetrovs’k (1918), Simferopol
(1918) og Donets’k (1965). Snemma á tíunda áratugnum voru 876 þúsund
manns í æðri skólum. |