Stjórnkerfi Túrkmenistans er hið fornlegasta og líkist áfram því, sem
tíðkaðist í fyrrum lýðveldum Sovétríkjanna áður en aðalritari
Kommúnistaflokks Sovétríkjanna, Mikhail Gorbachev (1985-91), var við
lýði. Allar ákvarðanir eru í höndum forsetans, Saparmurad Niyazov
(1985-), fyrrum félaga í sovézka kommúnistaflokknum (Politburo) og eina
forseta Sovétlýðveldanna í Mið-Asíu, sem var í embætti, þegar Gorbachev
varð aðalritari flokksins 1985. Æðsta valdastofnun Túrkmenistans er
allsherjarþingið, Khalk Maslakhaty, sem kemur saman a.m.k. einu sinni á
ári. Mejlis, lögrétta landsins, tilkynnir ný lög eða breytingar í
fjarveru þingsins. Í lögréttu sitja 50 þingmenn, sem kosnir eru til
fimm ára í senn. Ráðherrar ríkistjórna, sem bera í orði kveðju ábyrgð
gagnvart þinginu, eru undir stjórn forsetans.
Í raun
og veru hefur forsetinn, Niyazov, alræðisvald. Eftir hrun Sovétríkjanna
1991, kom hann til leiðar, að Kommúnistaflokkur Túrkmenistans yrði
endurskírður Demókrataflokkur Túrkmenistans, annar tveggja löglegra
flokka landsins. Hinn er Réttlætisflokkur bænda, sem á að heita að vera
stjórnarandstöðuflokkur, en er yfirlýstur stuðningsflokkur forsetans og
stefnu hans. Múslimaklerkar, sem ríkið hefur í vasanum, styðja einnig
forsetann og samþykktu kjör hans. Árið 1992 greiddu 99½% kjósenda honum
atkvæði sín, þannig að hann tryggði sig í sessi til 2002. Samkvæmt
stjórnarskránni frá 1992, hefur forsetinn völd til að leysa lögréttuna
upp og reka alla dómara. Hann er umkringdur dyggum stuðningsmönnum og
götur, háskólastyrkur, samyrkjubú, fraktskip og vísindaakademía
landbúnaðarins var nefnd eftir honum. Pólitískt frelsi er ekki til,
mótmælendum er haldið í skefjum og ritfrelsi var numið brott úr
stjórnarskránni. Túrkmenistan er í CIS (Commonwealth of Independent
States), þótt stjórnarhættir landsins geti ekki fallið undir
skilgreiningu slíkra samtaka. |