Sádi Arabía efnahagslífið,
Flag of Saudi Arabia


SÁDI ARABÍA
EFNAHAGSLÍFIÐ

.

.

Utanríkisrnt.

Booking.com

Efnahagskerfi landsins byggist á fimmáraáætlunum.  Andstætt því, sem gerist í þróunarlöndum, er enginn skortur á fjármagni í Sádi-Arabíu.  Fyrstu fimmáraáætlaniarnar (1970-80) tóku til uppbyggingar samgöngukerfisins.  Stefnt var að aukinni fjölbreytni í atvinnulífinu, m.a. uppbyggingu iðnaðar í tengslum við landbúnaðinn (hveitimyllur o.fl.).  Einnig var stefnt að því að draga úr þörfinni fyrir innflutt vinnuafls, einkum í stjórnunarstöður, að auka framleiðslu matvæla, að bæta menntun og auka iðnmenntun, bæta heilbrigðisþjónustu og efla samstarf héraða landsins.  Iðnþróun er öflugust í borgunum Al-Jubayl við Persaflóa og Yanbu’ við Rauðahaf, þar sem áætlað er að nýta náttúrulegt gas í auknum mæli við framleiðsluna.

Náttúruauðlindir.  Efnahagur landsins byggist aðallega á olíu og tengdum iðnaði.  Sádi-Arabía er olíuríkasta land heims með u.þ.b. 25% kunnra olíubirgða heims.  Þær eru aðallega í austurhluta landsins, sunnan Íraks og Kúveit inn í Rub’ al-Khali og neðansjávar í Persaflóa.  Vitað er um önnur verðmæt jarðefni og ríkisstjórnin hefur staðið að rannsóknum og tilraunavinnslu til að auka fjölbreytnina í efnahagslífinu.  Jarðfræðilegar athuganir á forkambríum flekanum í vesturhlutanum hafa leitt í ljós gull, silfur, kopar, sink, blý, járn, títaníum, pýrít, magnesít, platínu og kadmíum.  Einnir eru talsverðar birgðir af kalksteini, kísil, gipsi og fosfati.  Skóglendi (1550 km², að mestu í Asir) og beitiland eru af skornum skammti.

Landbúnaður.  Konungsríkið fékk hið einfalda efnahagslíf hirðingjaættbálka í vöggugjöf.  Fólkið stundaði ræktun drómedara, kameldýra, sauðfjár og Geita.  Landbúnaðarframleiðslan var staðbundin og til sjálfsþurfta.  Þessi staðbundna fæðuframleiðsla hefur hlotið sérstaka athygli í þróunaráætlunum og ríkið hefur stutt landbúnaðinn með niðurgreiðslum.  Á miðjum níunda áratugnum var rúmlega helmingur vinnuaflsins bundinn í landbúnaði, sem nam ekki nema 4% af vergri þjóðarframleiðslu.

Tekizt hefur að gera þjóðina sjálfri sér næga með framleiðslu hveitis, eggja og mjólkur, þótt hún verði að flytja 70% matvæla inn.  Hveiti er aðaluppskeran.  Fóðurgras (sorghum), bygg og hirsi eru líka ræktuð í talsverðum mæli.  Vatnsmelónur, tómatar, döðlur, vínber, laukur, grasker og aðrar tegundir melóna eru líka mikilvægar afurðir.

Helztu hindranir í vegir ræktunar eru vatnsskortur og ófrjósamur jarðvegur.  Stíflur úr steinsteypu og jarðvegi hafa verið byggðar í suðvesturhlutanum fyrir áveitur.  Á slíkum svæðum hefur tekizt að auka framleiðslu verulega en á svæðum, þar sem bændur verða að reiða sig á duttlunga náttúrunnar, hefur framleiðslan dregizt saman.  Miklar grunnvatnsbirgðir hafa fundizt í mið- og austurhlutanum.  Ferskvatnsvinnsla úr sjó er stunduð fyrir borgir og iðnfyrirtæki.  Vatnsveitan í Riyadh byggist á stórri ferskvatnsverksmiðju í Al-Jubayl við Persaflóa.

Iðnaður.  Uppgötvun olíunnar breytti öllum efnahagsgrundvelli landsins.  Árið 1923 gaf Ibn Sa’ud, konungur, brezku fyrirtæki leyfi til olíuleitar en það var aldrei notað.  Þótt olían fyndizt 1938 hindraði síðari heimsstyrjöldin framkvæmdir.  Ras Tanura-olíuhreinsunarstöðin hóf starfsemi 1945 og þróunin var hröð vegna mikillar eftirspurnar eftir stríðið.

Árið 1951 uppgötvaði Aramco (Arabísk-ameríska olíufélagið) fyrsta olíusvæðið undir hafsbotninum í Miðausturlöndum við Ra’s As-Saffaniyah, rétt sunnan hlutlausa svæðisins milli Sádi-Arabíu og Kúveit en þar fannst olía árið 1953.  Stærsta olíusvæði heims er Al-Ghawar, rétt sunnan Dhahran og vestan Al-Hufuf.  Fyrsti hluti þessa svæðis fannst í ‘Ain Dar árið 1948.  Mikil leit og rannsóknir hófust á Rub’ al-Khali-svæðinu hófust 1950 og tuttugu árum síðar fannst loks olía þar.

Árið 1950 hleypti Aramco olíu á leiðsluna frá Al-Qaysumah, yfir Jórdaníu og Syrland til Sidon í Líbanon við Miðjarðarhafið.  Þessi leiðsla var í óstöðugri notkun á áttunda áratugnum og varð ónothæf árið 1983 nema til að birgja olíuhreinsunarstöð í Jórdaníu.  Árið 1981 var byggð leiðsla fyrir hráolíu frá Al-Jubayl við Persaflóa til Yanbu’ við Rauðahaf og Hormuz-sunds.  Fyrirtæki í eigu ríkisins annaðist þetta verkefni.  Aramco byggði söfnunarkerfi fyrir náttúrulegt gas og leiðslu fyrir það meðfram hinni til Yanbu’ árið 1981.  Sádi-Arabía eignaðist Aramco smám saman á áttunda og fyrri hluta níunda áratugarins og árið 1984 varð fyrsti Sádiarabinn stjórnarformaður fyrirtækisins.

Framleiðslugeirinn hefur vaxið gífurlega.  Sádi-Arabía framleiðir m.a. valsað stál, olíuvörur, áburð, pípur, koparvír og kapla, vörubíla í samsetningarverksmiðjum, kælitæki, plastvörur, álvörur, málmvörur og sement.

Fjármál.  Seðlabanki Sádi-Arabíu (SAMA) var stofnaður 1952.  Hann er æðsta stofnun banka- og fjármála í landinu, gefur út gjaldmiðil landsins, fer með fjármál ríkisins, heldur utan um gjaldeyrissjóðinn og sér um fjárfestingar erlendis.  Seðlabankinn er ekki ágóðafyrirtæki, þar sem hann er islömsk stofnun.  Samkvæmt islömskum lögum er bönkum óheimilt að krefjast vaxta en þeir innheimta þóknun fyrir lán og greiða umboðslaun af innistæðum.  Efnahagsleg verkefni ríkisins ráða taktinum í viðskiptum og framboði peninga, þótt svo eigi að heita, að það styðji einkaframtak.  Sádi-Arabía er einhver stærsti lánveitandi heims á sviði hjálpar- og þróunarstarfs.

Viðskipti.  Útflutningurinn er aðallega olía og olíuvörur.  Helstu innflutningsvörur eru vélar og tæki, matvæli og tóbak, flutningatæki, vefnaðarvara, málmar og málmvörur og efnavörur.  Útflutningurinn fer aðallega til Japan, BNA, Ítalíu, Frakklands og Hollands.  Innflutningurinn kemur aðallega frá BNA, Japan, Þýzkalandi, Ítalíu, Bretlandi og Taiwan.

Samgöngur.  Nálægt þriðjungur vegakerfisins er með bundnu slitlagi.  Fyrsti vegurinn stranda á milli frá Ad-Dammam við Jiddah-flóa og Rauðahaf um Riyadh var opnaður 1967.  Aðrar mikilvægar leiðir liggja frá Riyadh til norðvesturs um Naid til Ha’il, frá Riyadh til suðvesturs til Najran-svæðisins, milli Mið-Najd-svæðisins og Medína, frá Medína til norðvesturs um Tabuk to Jórdaníu, frá Medína til vesturs og suðurs til Yanbu’ og Jiddah, meðfram Rauðahafsströndinni milli landamæra Jórdaníu og Jemen, frá At-Ta’if til suðausturs meðfram hásléttunni til Najran um Abha og frá Ad-Dammam við Persaflóa til norðvesturs meðfram olíuleiðslunni til Jórdaníu.  Járnbraut um Al-Hufuf tengir Riyadh og Ad-Dammam.  Hraðbraut var opnuð til eyríkisins Bahrain 1986.

Hafnaraðstaða hefur verið bætt í öllum aðalhafnarborgum landsins, s.s. Jiddah, Yanbu’ og Jizan við Rauðahaf og Ad-Dammam og Al-Jubayl við Persaflóa.  Víða um land eru litlir flugvellir en færri en helmingur þeirra er með bundnu slitlagi.  Saudia er ríkisflugfélagið.  Það annast bæði innanlands- og millilandaflug.  Aðalflugvellirnir eru í Dhahran, Riyadh og Jiddah.

 TIL BAKA        Ferðaheimur - Garðastræti 36 - 101 Reykjavik - info@nat.is - Heimildir         HEIM