Landinu er skipt í 40 sýslur og höfuðborgina Búkarest (íb.
2.064.474 árið 1990). Höfuðborgin
er miðstöð iðnaðar og viðskipta.
Aðrar aðalborgir eru: Konstanta
(eina hafnarborgin við Svartahaf), Brasov (vefnaður, efnavörur, málmvörur),
Timisoara , Iasi, Clu-Napoca, Galafi, Ploiesti (olíuiðnaður).
Stjórnsýsla.
Stjórnarskráin,
sem gekk í gildi 1991 í stað hinnar frá 1965, er grundvöllur stjórnsýslu
landsins. Eftir að stjórn
Ceausescu var fjarlægð á blóðugan hátt í desember 1989 tók Þjóðarráðið,
sem var aðallega í höndum fyrrum kommúnista, við framkvæmdavaldinu.
Forseta- og þingkosningar voru haldnar í maí 1990 og vegna þrýstings
frá erlendum hjálparaðilum var ný stjórnarskrá samþykkt í þjóðaratkvæðagreiðslu
í desember 1991. Í henni
voru ákvæði um fjölflokka þingræði og forsetalýðveldi, sem
tryggir þegnum sínum full mannréttindi og frjálst markaðskerfi.
Framkvæmda- og löggjafarvaldið.
Samkvæmt stjórnarskránni er forseti landsins í
fararbroddi ríkisstjórna. Hann
er kjörinn til fjögurra ára í senn í almennum kosningum og skipar
forsætisráðherra. Þingið
starfar í tveimur deildum og annast löggjöfina.
Í neðri deild sitja 341, þ.m.t. 11 þingmenn minnihlutahópa,
og í öldungadeildinni sitja 143 þingmenn. Allir
þingmenn eru kosnir til fjögurra ára í senn.
Framkvæmdavaldið er í höndum forsetans.
Í forsetakosningunum 1992 var Ion Ilescu endurkjörinn.
Dómsvaldið.
Hæstiréttur
er æðsta dómstig landsins og dómarar hans hafa umsjón með lægri dómstigum,
s.s. héraðs- og borgardómum.
Stjórnmálaflokkar.
Fram að
byltingunni 1989 réði kommúnistaflokkurinn lögum og lofum.
Hann komst gekk undir nafninu Verkamannaflokkur Rúmeníu á árunum
1948-65. Aðalritari
flokksins, Nicolae Ceausescu, var valdamesti stjórnmálamaðurinn og
flokkurinn stjórnaði nánast öllu, sem hann vildi stjórna.
Að Ceausescu gengnum leystist
flokkurinn upp og margir fyrrum meðlimir hans stofnuðu Þjóðfrelsisflokkinn.
Fyrstu frjálsu kosningar eftir síðari heimsstyrjöldina voru
haldnar í maí 1990 og Þjóðfrelsisflokkurinn vann stórsigur.
Lýðræðislegi frelsisflokkurinn, sem var klofningsarmur Þjóðfrelsisflokksins
sigraði í þingkosningunum 1992. Lýðræðisflokkur Rúmeníu, Einingarflokkur þjóðarinnar
og Ungverski lýðræðisflokkurinn unnu líka sæti á þingi.
Allan tímann frá þessum kosningum hafa verkföll og mótmælaóeirðir
vegna hækkandi verðlags sett svip sinn á þjóðlífið og ógnað völdum
ríkisstjórna landsins.
Árið 1968 skipti ríkisstjórnin
landinu í 39 (nú 40) stjórnsýslueiningar í tilraun til að dreifa
valdinu. Þar að auki er höfuðborgin,
Búkarest, sjálfstæð stjórnsýslueining.
Heilbrigðismál.
Meðallífslíkur
frá fæðingu eftir 1990 voru 66 ár fyrir karla og 72 ár fyrir konur.
Almenna tryggingarkerfið er í höndum ríkisins.
Það nær yfir heilbrigðiskerfið, endurhæfingu á heilsubótarstöðum,
fjölskyldutryggingar og eftirlaun.
Læknafjöldi í landinu er mikill, 1 læknir fyrir hverja 555 íbúa
og 108 íbúar eru um hvert sjúkrarúm.
Þessi staða er til fyrirmyndar en það er galli á gjöf Njarðar.
Sjúkrahús og stofnanir fyrir geðsjúka og munaðarleysingja
eru langflestar heilsuspillandi og ónýtar.
Getnaðarvarnir og fóstureyðingar voru bannaðar á stjórnarárum
Ceausexcu til að ýta undir náttúrulega fjölgun íbúanna.
Þetta leiddi til mikillar fjölgunar munaðarleysingja, barna,
sem enginn kærði sig um og þau voru vanrækt á stofnunum.
Reynt var að loka verstu hælunum fyrir geðsjúklinga og koma
þeim fyrir í mannúðlegra umhverfi.
Hermál.
Herskylda í land- og flughernum er 12 mánuðir og 18 mánuðir
í sjóhernum. Snemma á tíunda
áratugnum voru 203.100 manns í hernum, 161.000 í landhernum, 19.000
í sjóhernum og 23.000 í flughernum. |