Cuzco Perú,
Flag of Peru

FJALLGÖNGUR

CUZCO
PERÚ
.

.

Utanríkisrnt.

Booking.com

Casco er höfuðborg samnefnds héraðs og Inkasýslu í miðsuðurhluta landsins.  Hún var fyrrum höfuðborg Inkaríkisins og er ein elzta borg með stöðugri byggð í Vesturheimi.  Þar standa enn þá mörg vönduð steinhús frá nýlendutímanum eða hlutar þeirra, sem komust á verndunarlista UNESCO árið 1983.  Borgin er hátt uppi í Andesfjöllum (3399m) í vesturenda hins 30 km langa Huatanay-dals, 30 km austan Huambutio.  Um dalinn falla smáárnar Huatanay, Huancaro og Chunchullmayo, sem eru þverár Vilcanota.  Loftið er oftast þurrt og frost er sjaldgæft á kaldasta árstímanum í júní og júlí.  Regntíminn er frá nóvember til febrúar.

Nafn borgarinnar er dregið af orðinu Quechua, sem þýðir „nafli” eða „miðja”.  Það var nafn höfuöborgar Tawantinsuyu-ríkisins á 11.-12. öld, sem teygðist 1800 km til norðvesturs á 15. öld, næstum alla leið að núverandi norðurlandamærum Ekvadors, og 2600 km til suðurs, þar sem er nú Mið-Síle og til suðausturs inn í Bólivíu og Argentínu.  Þegar Spánverjar komu til sögunnar, bjuggu líklega rúmlega 12 miljónir indíána í ríkinu.  Tugþúsundir bjuggu í borginni, e.t.v. allt að 200 þúsund manns.  Inkarústir, sem bera vott um mikla verkfræðikunnáttu, eru í og umhverfis borgina.  Þar standa enn þá veggir úr óreglulega tilhöggnum steinum, sem er raðað svo vel saman, að ekki er hægt að smeygja pappír á milli þeirra.  Steinn hinna tólf engla er gott dæmi um þessa verkkunnáttu.  Upprunalegar götur Cuzco eru mjóar og víða með tröppum.

Hersveitir Francisco Pizarro náðu Cuzco undir sig í nóvember 1533 og lögðu borgina í rúst.  Pizarro stofnaði borgarstjórn í marz 1534 í nafni Karls V, keisara, en mikilvægi borgarinnar dvínaði, þegar hann flutti höfuðborgina til Lima 1535.  Árið 1650 reið yfir gífurlegur jarðskjálfti, sem olli miklu tjóni í Cuzco.  Endurbygging borgarinnar markar upphaf baroktímans í Cuzco, sem einkenndist af nærveru mikilvirkra og listrænna iðnaðarmanna á sviði steinsmíði, málaralistar, höggmynda- og skartgripagerðar og tréskurðar.  Rómversk-katólskir prestar og og munkar stýrðu verkinu eða höfðu áhrif á það og margar fagrar kirkjur og aðrar byggingar voru reistar á rústum eða í staðinn fyrir byggingar frá inkatímanum.

Kirkja Santo Domingo nær yfir grunn og nokkra veggi Koricancha (Gullna garðinn) Sólarhofsins.  Á tímum inka voru veggir þess þaktir hundruðum gull- og silfurplatna og þakið var blanda af venjulegum og gullstráum, sem glitruðu í sólinni.  Við hátíðleg tækifæri kom þjóðhöfðingi inka þar fyrir fagurlega gerðum maísstönglum úr gulli.  Samkvæmt gömlum annálum stóðu einnig gullstyttur lamadýra fjárhirða, skordýra, blóma og lítilla dýra í garði hofsins.  Þessir dýrgripir voru allir sendir til Spánar og bræddir í gullstangir.  Á tíunda áratugi 20. aldar veitti borgarráðið fé til forleifarannsókna á svæðinu umhverfis Santo Domingo-kirkjuna, þar sem garðar hofsins voru.

Dómkirkjan var byggð árið 1654 á grunni inkahallarinnar Viracocha (Huiracocha).  Ríkisháskólinn San Antonio Abad del Cuzco (1534), La Companía-kirkjan (á grunni Amarucancha, snákahofsins), La Merced-kirkjan og klaustrið (fyrsta kirkja Cuzco; 1534), Santa Catalina-klaustrið (á rústum Acllahuasi, húss sólgyðjanna) og fjöldi annarra kirkna og klaustra eru eftirtektarverð mannvirki.  Hús 16. aldar sagnfræðingsins Carciliaso de la Vega er einnig athyglisvert.

Hið tröllslega virki Sacsahuamán stendur á 230 m hárri hæð fyrir ofan Cuzco.  Sagt er, að borgarskipulag inkanna hafi sýnt Cuzco sem skrokk púmu, sem var heilagt dýr í trú inka, og virkið sem haus dýrsins.  Þessi mynd kemur fram í skörðóttum útlínum þriggja hæða varnarmúrum virkisins, sem snúa frá borginni.  Margir byggingarsteinar þess vega 100-300 tonn og eru allt að 8,2 m háir.  Múrarnir eru allt að 305 m háir.  Varnarturnar og önnur mannvirki á hæðinni innan múranna eru verk Spánverja.  Bygging Sacsahuamán tók líklega 80 ár og að því unnu stöðugt í kringum 20.000 verkamenn.  Spænski herinn eyðilagði upprunalegu varnarturnana og byggingar inni í virkinu.  Ekki er vitað, hvenær það var byggt eða hvaða aðferðum var beitt við verkið.  Andspænis því á stóru hátíðarsvæði er Inkahásætið, kringlóttur klettur með tilhöggnum sætum, þar sem aðalsmenn inka sátu við hátíðleg tækifæri.  Aðrar rústir í nágrenninu eru m.a. Inkabaðið (Tambomachay), Kenco-hringleikahúsið og Puca Pucara-virkið.  Í jarðskjálftum í maí 1950 skemmdust allar kirkjur borgarinnar og 90% íbúðarhúsa.

Umhverfis borgina eru ræktaðar kartöflur og korn fyrir íbúa svæðisins og sauðfé og lamadýr eru þar á beit.  Iðnaðurinn byggist á framleiðslu dúks, teppa, veggteppa, málmsmíði og bjórs.  Íbúarnir eru aðallega indíánar og mestizo (kynblendingar).  Hinar frægu rústir Machu Picchu eru aðgengilegar með járnbraut frá borginni og þaðan liggja vegir til Pisaq, þar sem er vikulegur markaður í rústunum uppi á hæðinni, Ollantaytambo, stöllótts virkis í enda Vilcanota-dalsins, Urubamba, afþreyngarstaðar inka og Chinchero-þorpsins.  Cuzco er tengd Puno, Arequipa og öðrum borgum í suðurhluta landsins með járnbrautum og þjóðvegum, þ.m.t. höfuðborginni Lima.  Margir erlendir og innlendir ferðamenn koma fljúgandi til borgarinnar.  Hinn 24. júní ár hvert er haldin Hátíð sólarinnar (Inti Raymi) til að minnast sumarsólstöðuhátíðar inka.  Áætlaður íbúafjöldi 1993 var tæplaga 260 þúsund.

 TIL BAKA        Ferðaheimur - Garðastræti 36 - 101 Reykjavik - info@nat.is - Heimildir         HEIM