Norður Kórea íbúarnir,
Flag of Korea, North


NORÐUR KÓREA,
 ÍBÚARNIR

.

.

Utanríkisrnt.

Booking.com

BúsetaVið nána athugun kemur í ljós sérstakt búsetumunstur, sem fer aðallega eftir náttúrlegum aðstæðum og menningu.  Héruð landsins voru þrjú á dögum  Chonson-ættarinnar (Yi) á tímabilinu 1392-1910, þegar Japanar komu til skjalanna lögðu landið undir sig til 1945.  Þessi héruð voru P’yongan, Hwanghae og Hamgyong og norðurhlutar héraðanna Kangwon og Kyonggi.  Hvert hérað hefur sitt pólitíska og menningarlega yfirbragð, mállýzkur, lífsmunstur og siði.  Landfræðilega skiptist landið um Nangnim-fjöll í Kwanso í vestri og Kwanbuk í austri.  Kwanso skiptist síðan í Norður-P’yongan, Suður-P’yongan, Norður-Hwanghae, Suður-Hwanghae og Chagang en Kwanbuk í Norður-Hamgyong, Suður-Hamgyong, Yanggang og Kangwon.

Flest dreifbýli landsins eru með austur- og vesturströndunum og í árdölum þess.  Chagang- og Yanggang-héruð eru inni í landi og mjög strjálbýl vegna skorts á ræktanlegu landi og kalds loftslagsins, sem gerir hrísgrjónarækt ómögulega.  Þorpin á láglendinu og í dölunum eru víðast við suðurhlíðar fjalla og hæða, sem skýla þeim fyrir kaldri norðanáttinni.  Uppi á Kaema-hásléttunir stunda fáir bændur ræktun á dreifðum ökrum.  Í Efri-Yalu- og Tumen-dölunum stunda bændur skógarhögg og með ströndunum er fjöldi fiskiþorpa, einkum á austurströndinni.

Borgirnar, sem þróuðust, þegar landið var undir stjórn Japana (1910-45), tengust helzt námugreftri, iðnaði og samgöngum.  Mikil áherzla kommúnistastjórnanna á framleiðslu olli líka útþenslu borganna og flótta úr dreifbýlinu.  Flestar borganna urðu illa úti í Kóreustríðinu (1950-53) og hafa verið endurbyggðar.  Íbúum þeirra fjölgaði hratt eftir stríðið, sérstaklega á árunum 1953-60.  P’yongyang er langstærsta borgin, a.m.k. þrisvar sinnum stærri en Hamhung, sem er önnur í röðinni.  Aðrar helztu borgir eru Ch’ongjin, Namp’o og Sunch’on.

Íbúarnir.  Kóreuskaginn er eitthvert kynþáttahreinasta svæði jarðar.  Íbúar Norður-Kóreu, sem hefur verið alleinangruð síðan 1945, eru næstum eingöngu af sama uppruna.  Tiltölulega fámennur hópur kínverja er eini aðkomukynþátturinn, sem um er talandi.  Allir Kóreumenn tala eigin tungumál, sem er skylt japönsku og er skotið kínverskum tökuorðum.  Ritmálið, sem er kallað „Choson muntcha” í Norður-Kóreu og „Hangul” í Suður-Kóreu, er samsett úr hljóðtáknum fyrir hina tíu sérhljóða og 14 samhljóða.  Í Norður-Kóreu hefur verið lögð áherzla á að hreinsa út kínversk og önnur erlend tökuorð auk orða, sem skutust inn í málið á japanska tímanum.  Kóreskan hefur verið notuð án kínverskra tákna í dagblöðum og öðrum ritum síðan 1945.

Búsetuþróun.  Íbúum landsins fjölgaði fremur hratt eftir Kóreustríðið og tvöfaldaðist frá 1953-80.  Þrátt fyrir mun hægari fólksfjölgun eftir 1970, er hún næstum tvöföld miðað við Suður-Kóreu.  Hvað sem því líður er hægt að líta á Norður-Kóreu sem fámennt land miðað við önnur Asíulönd.  Barnadauði er að minnka en er samt verulega tíðari en í Suður-Kóreu.

Íbúar landsins dreifast mjög ójafnt um landið.  Mestu þéttbýlissvæðin eru með ströndum fram og innlandið er mjög strjálbýlt.  Þetta ójafnvægi hefur aukizt allar götur síðan 1945, þegar ríkisstjórnir landsins fóru að leggja ofurkapp á iðnvæðingu.  Mikill skortur er á vinnuafli í landbúnaði.  Mikill fjöldi landsmanna fluttist úr landi á fyrri hluta 20. aldar, aðallega til Kína, Síberíu, Japans og BNA.  Á sjöunda og áttunda áratugnum var rekinn áróður fyrir endurkomu þeirra, sem fluttust til Japans og u.þ.b. 90 þúsund manns fluttust heim.

Trúarbrögð.  Lífsmunstur og gildismat Kóreumanna byggist að mestu á kenningum Konfúsíusar.  Búddisminn kemur líka við sögu en í minna mæli.  Trúboðar katólikka og mótmælenda komu til landsins á 18. og 19. öld.  Sunch’on og P’yongyang voru aðalmiðstöðvar starfsemi þeirra.  Hernám Japana dró mjög úr starfsemi þeirra og útbreiðslu kristninnar og í lok síðari heimsstyrjaldarinnar voru engir erlendir trúboðar eftir í landinu.

Frumkvöðull eingyðistrúarinnar ch’ondogyo árið 1860 (kenningar himnesku leiðarinnar), sem var kunn undir nafninu tonghak (austræn speki), var Konfúsíuskennimaðurinn Ch’oe Che-u.  Ch’ondogyo, sem er blanda margra trúarbragða, aðallega búddisma, kenninga Konfúsíusar og kristni, var drifkraftur 1. marz-hreyfingarinnar 1919.  Shamanismi byggir á dýrkun guða, djöfla og anda forfeðranna, sem voru í sambandi við presta hans.  Þessi trú var við lýði í Kóreu áður en búddisminn og kenningar Konfúsíusar komu til sögunnar.  Þessi trúarbrögð eru næstum horfin af sjónarsviðinu í Norður-Kóreu.

Trúfrelsi er eitt ákvæða  stjórnarskrárinnar en það er meira í orði en á borði.  Ch’ondogyo hefur engu að síður verið notuð í áróðursskyni og frá síðari hluta níunda áratugar síðustu aldar hefur kristnin verið notuð til að liðka fyrir sambandi við Suður-Kóreu og vestræn ríki.  Eftir Kóreustríðið voru kirkjur og búddahof gerð upptæk og rænd.  Mörgum þeirra var breytt til annarrar starfsemi.  Starfsemi trúfélaga hefur að mestu verið í höndum ríkisins en síðustu 10-15 ár 20. aldar var slakað á taumunum og sjálfstæð trúfélög hafa litið dagsins ljós.

 TIL BAKA        Ferðaheimur - Garðastræti 36 - 101 Reykjavik - info@nat.is - Heimildir         HEIM