|
Menntamál og heilsugæzla.
Somozafjölskyldan hafði vanrækt marga málaflokka í landstjórninni
í rúmlega fjóra áratugi, þegar sandinistar tóku við og hófu félagslegar
umbætur. Árið 1980 var hleypt af stokkunum áætlun um að minnka ólæsi
fullorðinna úr rúmum 50% í 15% eða minna.
Menntunarstaðallinn var líka hækkaður, heilsugæzla var aukin
m.a. til að draga úr barnadauða og almannatryggingarkerfið var aukið
og bætt. Þegar íhaldsstjórnin
tók við völdum 1990 dró aftur mjög úr opinberum afskiptum af þessum
málaflokkum, þannig að hnignun hófst á ný.
Elztu háskólar landsins eru Sjálfstæði þjóðarháskólinn
(1812) og Miðameríski háskólinn (1961).
Fleiri háskólar voru stofnaðir á níunda og tíunda áratugnum.
Menningarmál.
Ríkar hefðir og siðir einkenna Níkaragva og endurspegla
glögga stéttaskiptingu í aldanna rás.
Skáldið Rubén Darío, sem er þekktur sem spænsk-amerískur
skáldjöfur, dró upp ljósa mynd af siðum hástéttarinnar í verkum
sínum í lok 19. aldar og fram á hina 20.
Alþýðumenningin kemur skýrast fram í fögrum listmunum og
handverki, trúarathöfnum og þjóðlögum.
Hörmungar
og tilfinningaólga ófriðarins á síðari hluta áttunda áratugarins
til 1990 leystu úr læðingi sköpunarþörf listamanna, s.s. málaranna
Alejandro Canales, Armando Morales og Leoncio Sáenz, sem skópu ódauðleg
listaverk. Sama má segja
um skáldin Gioconda Belli og Ernesto Dardenal og rithöfundinn Sergio
Ramírez varaforseta. Omar
Cabezas skrifaði átakanlegar frásagnir af atburðunum, Carlos Mejia
Godoy var í fararbroddi nýrrar söngvabylgju og Alan Bolt kom sögunni
á framfæri á leiksviðinu.
Somozastjórnin
skapaði sína eigin siði og menningu fyrir hástéttina, sem var oft
eftirlíking af erlendum háttum. Sandinistar
lögðu áherzlu á þjóðernislega lýðræðismenningu, sem beindist
gegn einveldisstefnunni. Menningarmálaráðuneyti
var stofnað með prestinn og skáldið Ernesto Cardenal í fararbroddi
og Menningarsamtök verkamanna voru í umsjá skáldsins Rosario
Murillo, eiginkonu forsetans. Báðar
þessar hreyfingar stofnuðu söfn, styrktu atvinnulistamenn og opnuðu
vinnustofur til að laða fram hæfileika almennings.
Opinber útgáfufyrirtæki gerðu listamönnum kleift að koma
verkum sínum á framfæri. Í
efnahagskreppunni síðla á níunda áratugnum var opinberum stuðningi
á þessum sviðum að mestu hætt og menningarmálaráðuneytinu var
lokað 1988.
Söfn og bókasöfn
landsins eru tiltölulega lítið og illa
viðhaldið.
Þjóðarbókhlaðan og Þjóðminjasafnið í Managua auk Rubén
Daríosafnsins (Ciudad Darío) voru stofnuð fyrir byltinguna og eru nú
í niðurníðslu. Sandinistar
stofnuðu Byltingarsafnið og safn vegna læsisátaksins í Managua,
Sandinosafnið í Niguinohomo o.fl.
Annaðhvort var þessum söfnum lokað eða látin afskiptalaus
eftir 1990.
Afþreying.
Alls konar trúarlegar hátíðir eru haldnar allt árið.
Hátíð meyfæðingarinnar, „la Purísima”, sem stendur hæst
8. desember, er aðalhátíð ársins.
Hafnarbolti er þjóðaríþróttin.
Fjölmiðlar.
Nokkur dagblöð eru gefin út í landinu.
Þau eru öll hápólitísk.
La Prensa er mjög íhaldsamt dagblað og er höfuðandstæðingur
Somoza- og sandinistastjórnanna. El
Nuevo Diario og Barricada (fyrrum málgagn FSLN) eru hliðholl
sandinistum. Á tímum
Somoza og sandinista voru báðar sjónvarpstöðvarnar í höndum ríkisins.
Sandinistar reyndu að gera dagskrána fjölbreyttari, m.a. með
innlendu efni, en hún hafði byggzt nær eingöngu á bandarísku efni.
Eftir 1990 náði bandarískt efni aftur yfirhendinni, þótt rásum
fjölgaði. Margar
einkrareknar útvarpsstöðvar hófu útsendingar seint á tíunda áratugnum.
Útvarpstöð sandinista, „Radui Ya”, hefur átt mestum vinsældum
að fagna. |
