Laoþjóðflokkurinn
bjó upprunalega í suðurkínverska héraðinu Yünnan.
Það flúði niður eftir Mekongfljóti undan mongólskum
landvinningaherjum Kublai Khan á 12. og 13. öld.
Árið 1353 stofnaði laóíski prinsinn, Fa Ngoum, eitt hinna sjálfstæðu
konungsríkja Kambódíu, Lane Sang (Lanchang = Land hinna miljón fíla),
í Luang Prabang og tók upp menningu khmeranna og Buddhatrú.
Frá 1373 til 1548 juku eftirmenn hans veldi ríkisins og innrásar-herir
frá
Burma neyddu Laosmenn til að flytja stjórnsetur sitt suður til
Vientiane.
Á
17. öld var Laos skipt í þrjú konungsríki, sem kepptu sín á
milli:
Luang Prabang (í norðri; undir áhrifum Ayuthia í Síam),
Vientiane (miðríkið; lén Víetnama) og Champassak (í suðri), sem
Kambódía réði.
Á 18. og 19. öld féll allt landsvæði Laos Víetnömum og Síam
í hendur og á árunum 1883-85 kom til blóðugra landamæradeilna
milli þeirra ríkja.
Árið
1893 varð Laos að verndarsvæði Frakka, sem gerðu það að hluta
Franska Indókína ásamt Víetnam og Kambódíu.
Laos var frönsk nýlenda fram að hernámi Japana í seinni
heimsstyrjöld, þrátt fyrir margar vopnaðar upp-reisnir gegn Frökkum
fram að því.
Eftir styrjöldina og brottför Japana lýstu þjóðernissinnar
(Lao Issara; Frjálst Laos) yfir sjálfstæði landsins 12. oktober
1945, en Frakkar lögðu landið aftur undir sig.
Vegna mikillar þjóðernis-vakningar og pólitísks þrýstings
urðu Frakkar að veita Laos heimastjórn 19. júlí 1949 og við tók
þingbundið einræði undir Sisavang Vong (konungur til 1959).
Eftir algeran ósigur Frakka fyrir Víetnömum við Dien Bien Phu
ákvað ráðstefnan um Indókína í Genf 21. júlí 1954, að Laos yrði
sjálfstætt ríki.
Árið 1955 varð Laos aðili að UNO.
Hinn
vinstrisinnaði flokkur þjóðernissinna, Pathet Lao, vann sér stöðugt
meira fylgi með aðstoð víetnamskra kommúnista.
Bandaríkin hófu stuðning við hægri öflin, þegar ljóst varð
að Pathet Lao gat unnið nokkur þingsæti í kosningunum árið 1958.
Borgarastyrjöld kom í kjölfarið.
Hlutlaus öfl ásamt Pathet Lao náðu undir sig fjöllunum í
norðri og hásléttunum.
Á Laos-ráð-stefnunni í Genf árin 1961-62 var Laos lýst sjálfstætt
ríki hinn 23. júlí 1962.
Kveðið var á um brottflutnging allra erlendra stríðsaðila
og lok borgarastríðsins.
Tilraun til að mynda ríkisstjórn allra hinna stríðandi afla
mistókst.
Pathet Lao kommúnistar náðu tveimur þriðju hlutum landsins
undir sig.
Á árunum 1963 til 1970 urðu sífellt blóðugir bardagar,
einkum á leirsléttunum við Jarresána.
Hið
fátæka og vanþróaða ríki, Laos, fékk miklu meiri umfjöllun í
heimspressunni en efni stóðu til vegna stuðnings Bandaríkjanna og Tælands
við konung Laos, Savang Vatthana (frá 1959) og stuðnings Norður-Víetnama
við skoðanabræður sína í Pathet Lao.
Landið flæktist í Víetnamstríðið vegna áhrifa Norður-Víetnama
í norðurhluta þess, þar sem hluti „Ho-Chi-Minh-leiðarinnar” lá.
Almennir borgarar landsins liðu þjáningar og dauða vegna stöðugra
árása Suður-Víetnama og Bandaríkjamanna, bæði á láði og í
lofti.
Vopnahléssamingar stóðu til ársins 1973, þegar loks tókst að
slíðra sverðin.
Pathet Lao kom á fót ríkisstjórn þjóðarinnar undir
Souvanna Vong prins.
Eftir að Bandaríkjamenn voru horfnir frá Víetnam var konungsdæmið
aflagt hinn 2. desember 1975.
Souvanna Vong sagði af sér og tilkynnti stofnun alþýðulýð-veldis.
Souvanna varð forseti landsins og formaður æðstaráðsins.
Phomvihan Kaysone, formaður miðstjórnar byltingarflokks Laos,
varð forsætisráðherra.
Alræði öreiganna á grunni kenninga Marx og Lenins olli gífurlegum
flóttamannastraumi til Tælands.
Árið 1984 flúðu u.þ.b. 20.000 ungir Laosbúar yfir Mekong
til Tælands. |