Zagreb Króatía,
Flag of Croatia


ZAGREB
KRÓATÍA

.

.

Utanríkisrnt.

 

Höfuðborg Króatíu er í hlíðum Medvednicahæðanna, norðan flæðilendna Savaárinnar.  Gamli borgarhlutinn var fyrrum tveir aðskildir byggðarkjarnar, Gric, þar sem almenningur bjó, og Kaptol, sem kirkjan byggði.  Þessi tvö þorp voru í harðri samkeppni fram á 19. öld, þegar byggðin þéttist og þau runnu saman.  Gric var víggirt gegn mongólum á 13. öld og kallað Gradec (Virkið) en Kaptol á 16. öld.  Byggðin færðist stöðugt út, niður á áreyrarnar, með beinum götum, torgum og opinberum byggingum.  Á tímabilinu 1860-1914 var vöxturinn hraður og á 20. öldinni óx borgin til austurs og vesturs.  Eftir síðari heimsstyrjöldina færðist íbúðabyggð upp eftir suðurbakka Savaárinnar.  Norðan Medvednicahæða er Zagorie, svæði vaxið skógi og vínekrum með fallegum þorpum og gömlum herragörðum.

Í Gradec er fjöldi bygginga í gotneskum stíl, m.a. kirkja hl. Markúsar, barokkirkja hl. Katrínar og hallirnar Zrincki og Orsic, sem var Klaustur jesúíta, og hin nýklassíska Draskovichöll.  Í Kaptol er m.a. gotnesk kirkja hl. Stefáns (13.-15.öld) með 13. aldar fresku í skrúðhúsi.  Þessi kirkja var endurbyggð í lok 19. aldar.  Skammt frá henni er barokhöll erkibiskupanna og kapella hl. Stefáns frá miðri 13. öld.

Víða um borgina eru torg og opin svæði.  Hún er menningar- og menntamiðstöð landsins og þar eru m.a. lista- og vísindaakademíur og Zagrebháskóli, sem var stofnaður 1669.  Nokkur fjöldi listasafna bjóða yfirlit yfir gamla og nýja list, leikhúslíf og tónlist eru í hávegum höfð.  Þjóðleikhúsið er í nýbarokbyggingu.

Núverandi nafn borgarinnar kom fyrst fram árið 1093, þegar rómversk-katólski biskupinn settist þar að.  Eftir mongólainnrásina 1241-42 varð Gradec að frjálsri konungsborg og var víggirt.  Enn þá standa nokkrir turnar frá þessum tíma.  Zagreb lék stórt hlutverki í sögu Króatíu sem miðstöð stjórnmála og þaðan var vörnum landsins gegn Tyrkjum og Austurríkismönnum stjórnað.  Á 19. öldinni, þegar þjóðernisvitund króata var að vakna var borgin miðstöð þjóðernis- og sjálfstæðissinna og hreyfingar Júgóslavíusinna.

Í október 1918 kom þing króata saman í Zagreb og rauf öll tengsl við Ausurríska-Ungverska keisaradæmið og lýsti Króatíu, Slavoníu og Dalmatíu sjálfstætt ríki.  Tveimur mánuðum síðar gerði hið nýfrjálsa ríki sambandssamning við Serbíu, Slóveníu og Svartfjallaland.  Á millistríðsárunum kom oft til alvarlegra átaka milli króatískra þjóðernissinna, sem börðust fyrir sjálfstæði króatísku þjóðarinnar og miðstjórnarsinnaðra serba.  Zagreb var miðstöð fylgjenda króatíska bændaflokksins á þessum tíma.  Í apríl 1941 varð Zagreb höfuðborg leppríkisins Króatíu, sem öxulveldin stjórnuðu.  Frelsisher Júgóslavíu náði borginni í maí 1945 og Króatía varð hluti af Júgóslavíu til 1991.

Zagreb er aðalmiðstöð iðnaðar í landinu.  Þar er mikið um þungaiðnað, s.s. vélasmíði, járn- og stálvinnslu, framleiðslu raftækja, sements, vefnaðarvöru, skófatnaðar, efnaiðnaður, lyfjagerð, pappírs- og matvælaiðnaður.  Efnaiðnaðurinn er aðallega byggður á nærliggjandi olíu- og gasbirgðum.  Ár hvert er haldin stór kaupstefna í borginni.  Núna skerast þar mikilvægar samgönguleiðir frá Vestur- og Mið-Evrópu til Adríahafsins og annarra Balkanlanda.  Pleso-flugvöllur þjónar flugi til flestra stórborga í Evrópu.  Áætlaður íbúafjöldi 1991 var 867.865.

Landsleikur Íslendinga og Króata í umspili um sæti á heimsmeistaramótinu í knattspyrnu í Brasilíu á næsta ári hefur vakið athygli víða um heim.
Þrátt fyrir að leika manni færri síðustu 40 mínútur leiksins náði íslenska landsliðið í fótbolta hetjulegu jafntefli gegn Króatíu, 0:0, í fyrri leik liðanna í HM-umspilinu á Laugardalsvelli í kvöld 15. nóvember 2013. Íslendingar og Króatar mætast aftur í Zagreb 19 nóvember.
Þetta er áhyggjuefni. Nú dugar Íslandi jafntefli til að komast áfram en ég efast um að það skori mörg mörk. Það er alveg óskiljanlegt hvernig Króatíu tókst ekki að skora á Íslandi manni fleiri,“ segir Baric við vefsíðuna 24sata.hr.

 TIL BAKA        Ferðaheimur - Garðastræti 36 - 101 Reykjavik - info@nat.is - Heimildir         HEIM