Kostaríka íbúarnir,
Flag of Costa Rica


KOSTARÍKA
ÍBÚARNIR

.

.

Utanríkisrnt.

Booking.com

Búseta.  Allt frá landnámi Evrópumanna hefur Miðhásléttan verið aðalbúsvæðið.  Á 19. öld dreifðist byggðin út frá Cartago og San José í vesturátt í dalnum.  Þessi útþensla byggðist á kaffirækt smábænda, sem eru enn þá við lýði, því að meðalstærð kaffibýla er u.þ.b. 4 hektarar.

Alla 20. öldina hélt útvíkkun landnámsins áfram þar til búið var að leggja allt hentugt land undir ræktun og ekki varð lengra komizt.  Á láglendissvæðunum blómstraði bananaræktin frá 1880 til 1920, þegar plöntusjúkdómur kom upp og plantekrunum var lokað.  Nýjar tegundir banana, sem höfðu meiri mótstöðu gegn sjúkdómum, voru teknar til ræktunar við Karíbahafið á sjötta áratugnum og efnahagurinn batnaði.  Árið 1938 var hafið landnám á Kyrrahafsströndinni og margar plantekrur fyrir bananarækt voru settar á fót í kringum Parrita og Golfito.  Eftir síðari heimsstyrjöldina dró úr þessari starfsemi þar til rekstri síðustu plantekrunnar var hætt 1985.  Sunnar stækkaði byggðin í Valle del General í tengslum við lagningu samamerísku hraðbrautarinnar á sjötta áratugnum.


San Carlossléttan er hluti norðurláglendisins.  Þar hófst landnám aðallega eftir 1945, þegar vegasamband komst á við Meseta Central.  Á áttunda og níunda áratugnum gerðu bættar samgöngur aukin umsvif í landbúnaði möguleg á þessu frjósama svæði.  Guanacastehérað í norðvesturhlutanum var eitt sinn hluti af Nicaragua eins og menningaráhrifin bera enn þá með sér.  Þar vinnur fólk á stórum nautgripabúgörðum eða stundar eigin búskap á litlum skikum lands.

San José er eina stórborgin í landinu.  Í miðborginni eru aðalverzlanirnar, stjórnsýslubyggingar og skrifstofur margra fyrirtækja.  Háhýsi eru fá og öll í miðbænum.  Í kringum hann hefur borgin vaxið í allar áttir og tengzt nágrannabæjum.  Á Stór-San Josésvæðinu, sem nær milli Alajuela í vestry og Cartago í austri, býr u.þ.b. helmingur þjóðarinnar.

Íbúarnir og trúarbrögð.  Hvergi í öðrum löndum Mið-Ameríku er fleira fólk af spænskum uppruna en í Kostaríka og spænskir siðir og hefðir eru í hávegum hafðar.  Kostaríkaspænska hefur sín sérkenni í framburði og notkun.  Íbúarnir eru gjarnan kallaðir „Ticos” vegna þess, að þeir nota „-tico” í stað spænsku smækkunarendingarinnar „-tito”, sem er reyndar notuð annars staðar líka en er ekki algeng í Mið-Ameríku.  Spænskan, sem er töluð í Guanacastehéraði, þar sem íbúarnir (8% þjóðarinnar) eru blendingjar Spánverja, indíána og negra, líkist meira Nicaraguaspænsku en Kostaríkaspænsku.  Fólk af afrískum uppruna býr flest á láglendishéraðinu Limón við Karíbahafið (u.þ.b. 7% íbúa landsins búa þar).  Það er afkomendur verkafólks frá Vestur-Indíum, sem kom til landsins til að vinna við lagningu járnbrauta og bananarækt og talar flest bæði spænsku og Jamaíkaensku.  Talsvert er um afkomendur kínverja, sem komu í sama skyni til landsins.

Amerískir indíánar eru fámennur hluti þjóðarinnar, innan við 1%.  Bribrí og Cabécar eru fjölmennastir og búa einkum í dölum Cordillera de Talamanca.  Boruca og Térrabafólkið býr í hæðunum í kringum dalinn Valle del General.  Nokkur hundruð manns af Guatusoættbálki búa á norðursléttunum í Alajuelahéraði.  Indíánarnir blandast öðrum íbúum Kostaríka hratt en þeir, sem búa í Suður-Talamancafjöllum Karíbamegin, halda siðum sínum, hefðum og andatrú.  Lögum samkvæmt búa indíánarnir á verndarsvæðum og lifa af sjálfsþurftarbúskap.  Þeir eru meðal hinna fátækustu í landinu.

Rómversk-katólsk trú er opinber trúarbrögð landsins og nær til rúmlega 90% þjóðarinnar.  Þjóðkirkjan fær opinbera styrki.  Aðrir íbúar eru að mestu mótmælendur, flestir í Limónhéraði.  Í San José er lítið gyðingasamfélag.

Um miðja tuttugustu öldina var íbúafjölgun meiri í Kostaríka en víðast annars staðar í heiminum.  Þegar almennrar velmegunar fór að gæta og borgir stækkuðu, fór að draga úr honum, þrátt fyrir meira langlífi og minnkandi barnadauða.  Lífslíkur í Kostaríka eru talsvert meiri en annars staðar í Mið-Ameríku.  Evrópskir landnemar og siðir þeirra hafa mótað sögu landsins og haft áhrif á einkenni þess.  Straumur flóttamanna, mestizo (Spánv.+indíánar) frá Nicaragua og öðrum Mið-Ameríkuríkjum og frá Kúbu, hefur sett svipmót á þjóðina.  Kostaríka er orðinn vinsæll dvalarstaður  eldri borgara frá BNA, sem búa þar svo tugþúsundum skiptir.

 TIL BAKA        Ferðaheimur - Garðastræti 36 - 101 Reykjavik - info@nat.is - Heimildir         HEIM