Kólumbíu
má skipta í fimm landfræðilega hluta:
Atlantsláglendið, Kyrrahafsströndina, Andesfjöll, Llanos og
regnskógasvæði Amasón.
Andesfjöll
og Atlantsláglendið eru búsetu- og efnahagslega mikilvægustu
landshlutarnir. Nú býr u.þ.b. fimmtungur íbúanna á hinu síðarnefnda
og mestu þéttbýlissvæðin þar eru Barranquilla, Cartagena og Santa
Marta, aðalhafnarborgirnar á Karíbaströndinni..
Ræktun nautgripa og blandaður landbúnaður eru hefðbundnar
atvinnugreinar en stórbúskapur, sem byggist á ræktun hrísgrjóna,
baðmullar og banana, hefur náð góðri fótfestu.
Áveitum fjölgaði verulega á síðari hluta 20. aldar, einkum
í dölum ánna Sinú og Cesar. Bananar
eru ræktaðir til útflutnings á Urabá-svæðinu.
Kyrrahafsströndin
er strjálbýl, enda eru þar víða regnskógar og jarðvegurinn er
ekki nógu frjósamur. Flest fólkið, sem býr þar, er afkomendur afrískra þræla,
sem settust að í skógarrjóðrum meðfram ánum til að stunda sjálfsþurftarbúskap.
Þessi landshluti er ekki ýkja mikilvægur efnahagslega.
Eina hafnarborgin og mesta þéttbýlið er Buenaventura.
Andesfjöllin
eru aðalmiðstöð stjórnsýslu og efnahagsmála.
Þar búa flestir og þar eru stærstu borgirnar, s.s. Bogotá,
Medellín og Cali, sem eru stærstar í þessari röð.
Cauca-dalurinn, Sabana de Bogotá og Antioquia-hálendið eru
efnahagslega mikilvægustu svæðin og þar er þróunin mest.
Llanos
og regnskógar Amasón ná yfir u.þ.b. tvo þriðjunga Kólumbíu en þar
er mjög strjálbýlt. Þriðjungur
íbúanna á þessum svæðum býr í Meta-héraði í Llanos, þar sem
nautgriparækt hefur löngum verið hefðbundin atvinnugrein.
Bættar vegasamgöngur frá Andessvæðinu og olíufundir hafa ýtt
undir frekari búsetu í útjöðrum beggja þessara landshluta.
Afskekktari svæði í Amasón voru mjög strjálbýl.
Þar bjuggu fámennir hópar indíána í samfélögum fram yfir
1990, þegar kókeinræktendur og skæruliðahópar settust að meðal
þeirra.
Tungumál.
Kólumbíumenn hafa lagt mikla áherzlu á að halda kastilísku
spænskunni hreinni. Hún
er opinbert tungumál landsins og tengslin milli spænskra og kólumbískra
tungumálastofnana eru náin. Spænska
Kólumbíumanna er vissulega skotin ýmsum séreinkennum landsins, sem
þessar stofnanir báðum megin Atlantshafsins sætta sig við.
Auk spænskunnar eru töluð rúmlega 180 tungumál og mállýzkur
innfæddra. Helztu slík
tungumál eru arawakan, chibchan, cariban, tupi-guaraní og yurumanguí.
Uppruni.
Mestizo, kynblendingar hvítra og indíána, eru u.þ.b. 60% þjóðarinnar.
Negrar og múlattar (blendingar hvítra og negra) eru nálega 20%
og búa aðallega í strandhéruðum og á hefðbundum sykurræktarsvæðum
(Cauca-dalur og víðar). Hvítu
íbúunum, sem eru flestir af spænsku bergi brotnir, hefur fækkað í
u.þ.b. 20%. Hlutur hreinna indíána er aðeins 1%, sem er mun minna en
í öðrum Andeslöndum. Lítil
áherzla hefur verið lögð á innflutning fólks til Kólumbíu, ólíkt
flestum öðrum löndum Suður-Ameríku.
Samt sem áður eru þar smáir hópar innflytjenda frá
Austur-Asíu, Miðausturlöndum og öðrum Evrópulöndum.
Trúarbrögð.
Rómversk-katólsk trú er ríkistrú og næstum allir landsmenn
aðhyllast hana. Kirkjan á
djúpar rætur í þjóðfélaginu og tekur oftast af skarið í
veigamiklum málum og hefur mikil áhrif á stjórn landsins.
Katólska kirkjan í landinu hefur ekki verið umbótasinnuð en
þó gætti einhvers sveigjanleika síðla á 20. öldinni.
Trúfrelsi er tryggt í stjórnarskránni en áhrif mótmælenda
eru lítil og sama á við um gyðinga.
Nokkrir ættbálkar indíána á afskekktum svæðum eru enn þá
trúir hefðum forfeðranna.
Mikil
fjölgun íbúa eftir síðari heimsstyrjöldina náði hámarki á sjöunda
áratugnum. Síðan dró
verulega úr henni, jafnvel niður fyrir þróunina í öðrum ríkjum
Latnesku-Ameríku, þótt hún væri enn þá mikil miðað við heimsmeðaltal.
Samdrátturinn virðist hafa orðið sumpart vegna áætlana og aðgerða
ríkisstjórnarinnar til að draga úr frjósemi, áróðurs um áætlanagerð
fjölskyldna og umbóta í menntamálum.
Talsvert hefur verið um brottflutning, einkum til Venesúela og
BNA. Kólumbíumenn hafa haft áhyggjur af brottflutningnum vegna
atgervisflóttans og réttindaleysis ólöglegra innflytjenda í löndunum,
sem fólkið flytur til. Flóttinn
af landsbyggðinni er enn þá vandamál í landinu.
Sveitafólkið er að leita að betri lífskjörum, flýja skæruliða
og ofbeldi tengt eiturlyfjaviðskiptunum.
Seint á 20. öldinni lá talsverður straumur fólks til svæða
í Llanos og á Karíbaströndinni frá hærra liggjandi svæðum.
Ör vöxtur borganna hefur haft aukið atvinnuleysi í för með
sér. |