Séreinkennum
fólks eftir búsetu fćkkar smám saman í samrćmi viđ bćttar samgöngur
og menntun, ţótt enn ţá megi sjá og heyra í mörgum tilfellum frá
hvađa landssvćđum ţađ er.
Antioquenos, Santaandereanos, Tolimenses, Narinenses, Bogotanos
og Boyacanses ţekkjast auđveldlega á fatnađi, matarrćđi og mállýzkum.
Antioquenos, sem dreifđust frá Antioguia suđur međ Cordillera
Central og Occidental á 19. öld, eru mest áberandi félagslega og
efnahagslega. Ţeir eru u.ţ.b.
5 milljónir talsins og rćkta 75% alls kaffis í landinu og ráđa
mestu í viđskiptalífi landsins, bankakerfinu og iđnađi.
Ţeir stjórnuđu líka mestum hluta viđskiptanna međ eiturlyf
ţar til eiturlyfjabaróninn Pablo Escobar lézt áriđ 1993.
Kólumbísk
stéttaskipting
er enn ţá byggđ á samspili atvinnu, ríkidćmis og
uppruna međ nokkru hérađabundnu ívafi.
Langflestir íbúanna eru á jađarsvćđum stéttaskiptingarinnar.
Ţeir hafa ekki fasta atvinnu og verđa ađ beita öllum
hugsanlegum ráđum til ađ komast af. Lágstéttirnar eru ađ mestu verkamenn og fjölskyldur ţeirra.
Flest fólk ţessara stétta er af afró-indíána bergi brotiđ
eđa annarri blönduđum uppruna. Miđ-
og hástéttirnar státa af menntafólki og fólki í ćđri stöđum.
Miđstéttarfólkiđ skortir ríkidćmiđ eđa stundum evrópskan
uppruna, sem hástéttirnar hafa. Á toppi pýramídans tróna örfáar, vellauđugar hefđarfjölskyldur,
sem eru ađ mestu leiti af spćnsku bergi brotnar. Ţessi rjómi ţjóđfélagsins leggur megináherzlu á stolt
sitt og nafn. Fjölskyldusambönd
eru lykillinn ađ velgengni í viđskiptum og stjórnmálalífi og ungir
menn og konur feta í fótspor feđra sinna í báđum tilfellum.
Ţessar fjölskyldur (roscas) eru líka áhrifamiklar ađ
tjaldabaki á báđum ţessum sviđum og miđstéttirnar verđa ađ lćra
ađ umgangast ţćr til ađ komast af.
Međal
vinsćlla rétta
landsmanna eru Arroz con coco (hrísgrjón međ kókosmjöli)
í strandhéruđunum, ajicaco (stappa) í og umhverfis Bogotá og
frijoles (baunir) og Chicharrones (svínapura) í Medellín.
Hvítt romm er einkennisdrykkur viđ Karíbahafiđ, Auardiente
(aníslíkjör) uppi á hálendinu og kólumbískur bjór um allt land.
Íţróttir
og afţreying.
Allt frá
1960 hafa stađbundnar hátíđir veriđ haldnar víđa um landiđ.
Ríkiđ styrkir ţćr fjárhagslega til ađ stuđla ađ varđveizlu
hefđbundinnar tónlistar og dansa og ţjóđbúninga.
Hátíđirnar eru mismunandi eftir landshlutum en pre-Lenten hátíđirnar
eru haldnar um land allt og rísa hvađ hćst í Barranquilla og annars
stađar međ ströndum Karíbahafsins.
Skipulögđ
íţróttastarfsemi verđur ć vinsćlli og ţar rís knattspyrnan hćst.
Mest er keppnin milli tveggja ađalliđa hverrar borgar
(Millonarios og Santa Fé í Bogotá, Nacional og Deportivo
Independiente í Medellín og América og Deportivo í Cali).
Ţjóđsöngur Kólumbíu hefur hljómađ nokkrum sinnum í lok
heimsmeistarakeppninnar í knattspyrnu.
Körfubolti
og hafnarbolti eiga auknum vinsćldum ađ fagna og ţeir, sem hafa efni
á, leika golf og tennis og fara á skíđi. Kappakstur er vinsćll.
Í ađalreiđhjólakeppninni (Vuelta de Colombia) leggja
keppendur 2000 km ađ baki á 12 dögum.
Líklega er eina ţjóđlega íţróttin „tejo”, sem er
upprunnin međal chibcha-indíána og líkist „quoits”.
Landsmenn hafa gaman af veđmálum og taka gjarnan ţátt í ţjóđarlotteríinu,
sem fjármagnar félagslega ţjónustu.
Nautaat er spćnsk arfleifđ međal latnesk-amerískra ţjóđa.
Fjölmiđlar.
Stjórnarskrárbundiđ rit- og tjáningarfrelsi hefur ćtíđ
fariđ eftir ţví, hverjir hafa veriđ viđ völd hverju sinni.
Fólk og fjölmiđlar hafa orđiđ ađ fara bil beggja vegna hćttu
á ađgerđum eiturlyfjahringa eđa skćruliđa.
Dagblöđin hafa löngum veriđ ađalmiđlar pólitískra upplýsinga
og notiđ meira afskiptaleysis stjórnvalda en ljósvakamiđlar, sem eru
álitnir afţreyingarmiđlar og hafa orđiđ ađ beygja sig undir
strangara eftirlit hins opinbera. Stjórnmálaflokkar
hafa oft gefiđ út dagblöđ fyrir málstađ sinn.
Tvö dagblađa Bogotá, El tiempo og El expectador, hafa til dćmis
ţótt höll undir málstađ frjálslyndra. |