Ferðamenn,
sem vilja heimsækja Tíbet, þurfa að vera heilsuhraustir (eðlilegur
blóðþrýstingur, engir öndunarerfiðleikar eða hjartasjúkdómar;
þetta á líka við Nepal). Flestir,
ekki sízt þeir, sem koma frá láglendissvæðum, verða varir við súrefnisskortinn
í þessari miklu hæð yfir sjó.
Afla
þarf sérstakra ferðaleyfa til Tíbet.
Hópferðir eru langalgengastar þangað.
Vegabréfsáritanir fást ekki, nema viðkomandi framvísi
jafnframt tryggu læknisvottorði um heilsufar eða gangi undir læknisskoðun
á staðnum.
Það
er nauðsynlegt að hafa vasaljós við hendina, þegar klaustur og hof
eru skoðuð, því að þau eru ekki upplýst að innan.
Innan dyra eru víða frábær veggmálverk og oftast má taka þar
myndir gegn vægu gjaldi. Myndataka
úti undir beru lofti er óhindruð, nema þar sem hernaðar- eða
mikilvæg samgöngumannvirki eru í nánd.
Það gleður hjarta Tíbeta, þegar gestir taka myndir af þeim
og gefa þeim eintak.
Tíbetar
eru langflestir fátækir og óheimtufrekir.
Þeir falbjóða gjarnan persónulega- eða helgimuni.
Hafa verður í huga, ef eitthvað er keypt, að landamæraverðir
kynnu að leggja hald á hluti, sem þeir telja að ekki megi flytja úr
landi.
Lhasa
(Borg guðanna; kínv. Lasa; 3650m) er höfuðborg Tíbets. Flestir hinna 180.000 íbúa eru kínverjar.
Borgin er í Transhimalajadal við Lhasaána (Lasa He; Kyichu),
sem rennur til Tsangpo (Efri-Brahmaputra) 50 km suðvestar.
Borgin er trúarmiðstöð viðskipta- og menningarmiðstöð
landsins. Aðalflugvöllurinn
er 120 km utan borgar. Tíbetskur háskóli var stofnaður í Lhasa árið 1985.
Yfir
borgina gnæfir **Potala-hofkastalinn,
sem var fyrrum vetrarbústaður Dalai Lama.
Hofkastalinn nær yfir 130.000 m².
Hann er allt að 70 m hár með 13 hæðum og rúmlega 350 m langur. Hann
var byggður á grunni 'Kastala eilífs lífs' (7.öld) á 17. öld úr
timbri og steini. Þangað
kemst fólk upp 120 tröppur eða eftir vegi.
Í miðjunni er Rauða höllin með fyrrum vistarverum Dalai Lama
(nú safn). Í Hvítu höllinni,
báðum megin hinnar Rauðu eru opinberar skrifstofur og híbýli embættismanna
og munka. Í Potala eru u.þ.b.
1000 herbergi, fjöldi bókasafna, margar kapellur, ölturu, líkneskja
og frábærar veggmyndir auk 8 gylltar stúpur, skreyttar eðalsteinum.
Í
hjarta hins miðaldalega, gamla bæjarhluta er
*Jokhanghofið, helgasta Lamahof Tíbeta.. Það var reist á 7. öld og hýsir fjölda dýrgripa, þ.á.m.
styttu hins hvíta Buddha, Shakjamuni, gjöf frá kínversku
Tangprinsessunni Wen Cheng frá árinu 541 (líklega endurnýjuð síðar)
eftir að hún giftist Sonstan Gampo konungi, og gimsteinaskreytt stytta
hins mikla Dshowo. Margir hópar
frómra pílagríma ganga um klausturkastalann dag hvern.
Þegar
gamli bæjarhlutinn er skoðaður nánar, finnast mörg íbúðarhús með
ferningslöguðum inngörðum.
Við
vesturjaðar borgainnar er lítt áberandi sumardvalarstaður Dalai
Lama, Norbulingka (Luobulinka
= Fjársjóðsgarður) í grænum görðum.
Hann var reistur á 17./18. öld en núverandi hús eru frá sjötta
áratug 20. aldar.
Opinberir
skipuleggjendur skoðunarferða innifela alltaf heimsóknir í iðnfyrirtæki
og landbúnaðarsamfélög.
Lamaklaustrin
í grennd við Lhasa eru mjög áhugaverð.
Sera-klaustrið,
sem var stofnað árið 1419, er 5 km norðan borgarinnar.
Þar bjuggu eitt sinn rúmlega 6000 munkar og skóli þess naut
mikillar virðingar. Búddalíkneskin
og mjúkir litir freskanna eru augnakonfekt (fyrirhuguð endurnýjun).
*Drepang-klaustrið
(Drepung, Zhebang; 15.öld), 10 km nv Lhasa var bústaður allt að
10.000 lamamunka. Það
stendur á háum klettarana og er dæmigert, tíbetskt helgisetur. Sútrasalurinn var endurnýjaður fyrir skömmu og hann prýða
geysifallegar freskur. Í
öðrum sölum eru fagrar styttur, m.a. gyllt Buddhalíkneski.
Í bókasafninu er fjöldi gamalla sútrarita, handrita og bóka.
Prentsmiðja klaustursins gaf út verk Dalai Lama.
Klaustrið var valdamiðstöð gulhettumunkanna og helzta virki tíbetsku
andspyrnuhreyfingarinnar í uppreisninni árið 1959.
Nú búa og starfa mörg hundruð munkar í klaustrinu.
Ganden-klaustrið
(1409; 4000 m.y.s.) er hið stærsta og þekktasta sinnar tegundar í
grennd Lhasa. Það var
lagt í rúst í kínversku menningarbyltingunni en enn þá er verið að
byggja það upp á ný.
Shigatse
(Xigatse, Rikaze; 3800 m.y.s.) er önnur stærsta borg í Tíbet.
Vegalengdin milli hennar og Lhasa er u.þ.b. 300 km.
Í grennd hennar er *Tashilunpo-klaustrið (Zashilunbu;
15.öld). Það er bústaður
gulhettumunk-anna og setur Pantshen Lama (Penachen Rinpoche = Lærdómsgimsteinsins
mikla), sem stendur Dalai Lama næstur að virðingu í tíbetskri guðfræði.
Klaustrið var nýlega endurnýjað og á fjölda minja, freskna
og styttna.
Gyangtse
(Jiangzi) er lítil borg 80 km suðaustan Shigatse (160 km loftlínu sv
Lhasa). Í henni er
klausturhverfi, sem var stofnað á 14. öld.
Þar er einstakt *Skríni (Tshörten, Chorten) frá 15. öld.
Ferðir
til Tíbet hafa að mestu farið um Kína.
Nú er hægt að komast þangað frá Nepal (og til baka).
Þá verður að fara yfir Himalajafjöllin um skörðin vestan **Mount
Everest (Chomolungma á tíbetsku), hæsta fjalls heims (8848m).
Fjallamenn hafa fengið takmarkaðan aðgang að Himalajafjöllum
að norðanverðu. |