Kanada efnahagsmál,
Flag of Canada


KANADA
EFNAHAGSMÁL

.

.

Utanríkisrnt.

Booking.com

Landnám og vegferð landsins byggðist frá upphafi á nýtingu og útflutningi náttúrulegra aulinda.  Á 20. öldinni óx mikilvægi framleiðslu- og þjónustuiðnaðar gífurlega.  Í lok níunda áratugarins voru innan við 10% vinnuaflsins bundin í landbúnaði og námugreftri en u.þ.b. 20% í framleisðluiðnaði og u.þ.b. 66% í þjónustugreinum (samgöngum, verzlun, fjármálum, o.fl.).  Árum saman ýttu ríkisstjórnir undir uppbyggingu framleiðsluiðnaðarins með tollavernd.  Þessi stefna olli því, að Bandaríkjamenn byggðu mörg útibú verksmiðja sinna í landinu til að sinna markaðnum.  Annar hornsteinn stefnu Kanadamanna í efnahagsmálum var stuðla að uppbyggingu hægt vaxandi landshluta með styrkjum og niðurgreiðslum.  Á níunda áratugnum var linað á þessari stefnu vegna alþjóðlegra samþykkta á viðskiptasviðinu. 

Efnahagur landsins byggist aðallega á einkaframtakinu.  Helztu fyrirtæki hins opinbera eru tengd póstþjónustunni, raforkuframleiðslu og samgöngum.  Landbúnaðurinn er einkarekinn með styrkjum og niðurgreiðslum frá ríkinu til að vera samkeppnishæfur við ESB og BNA, þar sem sami leikur er leikinn.  Allmörg markaðsráð ákveða lágmarksverð landbúnaðarafurða.

Nærri þriðjungur vinnaflsins er í verkalýðsfélögum.  Tveir þriðjungar þessa hluta eru í félögum, sem tengd eru alþjóðasamböndum, einkum í BNA.  Kanadísku félögin berjast fyrir svipuðum kjörum og gerast í BNA og þar með skapast veruleg spenna, því að framleiðni er almennt minni í Kanada vegna þess, að þeir eru smátækari í verkum sínum.


Jarðefni.  Kanada er auðugt af jarðefnum.  Víða á Kanadaflekanum, sem er bæði eldbrunninn og myndbreyttur, er að finna auð járns, gulls, silfurs, kopars, platínu, nickels, blýs sinks, títaníums, kadmíums, molybdenums, úraníums og kóbalts.  Málmar finnast líka á eldbrunnum og myndbreyttum svæðum Kordillera- og Appallachiafjalla.  Þar eru líka olíulindir, þótt mun meira finnist af kolum og olíu á sléttum miðvesturhlutans.

Landbúnaður.  Álitið er, að u.þ.b. 8% lands séu hentug til ræktunar.  Allt að 80% þess er á vestursléttunum, þar sem langir og sólríkir sumardagar ásamt hæfilegri úrkomu henta fyrir góðan afrakstur og heilbrigða kornstofna.  Fjölbreyttasta ræktunin og hámarksafrakstur er að finna í suðvestur Brezku-Kólumbíu og Suður-Ontaríó.

Skógar.  Nærri helmingur landsins er skógi vaxinn.  Aðgengileg svæði barrskógabeltisins sjá fyrir nægu timbri til smíða og pappírsgerðar.  Vesturströndin er hagstæðust að þessu leyti, því að þar vaxa stærstu trén og gæði viðarins eru mest.

Fiskveiðar. Fiskimið landsins í Atlantshafi og Kyrrahafi eru auðug (sjá þó bókina „Ævisaga þorsksins” í þýðingu Ólafs Hannibalssonar).  Kanadamenn færðu fiskveiðilögsögu sína út í 200 sjómílur árið 1977 til að ná betri stjórn á nýtingu fiskistofnanna.  Atlantshafsmegin teygist landgrunnið nokkur hundruð mílur til vesturs og grynnstu hlutar þess eru kallaðir bankar, þar sem svifið, sem er aðalfæða fiskistofnanna, þrífst vel vegna þess, hve sólarljóssins nýtur vel allt niður að botni.  Mikilvægustu fiskimiðin á þessum slóðum eru Stórubankar fyrir ströndum Nýfundalands.  Fyrir ströndum annarra strandhéraða eru Bradellebanki, Sablebanki, Georgesbanki (einnig í bandaríkskri lögsögu) og fjöldi annarra fiskimiða.  Kyrrahafsmegin er landgrunnið mjög mjótt en fjallalækir og ár eru hentug hrygningarsvæði Kyrrahafslaxins og allra nyrzt og á heimsskautssvæðunum byggja frumbyggjarnir lífsafkomu sína á grægð þeirra.  Fiskistofnum í suðurhluta landsins hefur hnignað verulega eftir miðja 20. öldina vegna ofveiði og mengunar.

Orkubúskapur.  Vatnsorka er ríkuleg í landinu (u.þ.b. 15% af slíkum orkulindum jarðar).  Mestur hluti aðgengilegrar vatnsorku hefur þegar verið nýttur nema í Quebec á Jamesflóasvæðinu.  Aðrir hlutar landsins hafa snúið sér að nýtingu kola og kjarnorku til að mæta vaxandi þörf.  Í vesturhluta landsins eru gríðarmiklar birgðir kola í jörðu og Nýja-Brúnsvík og Nýja-Skotland eru að mestu sjálfum sér næg með olíu og geta jafnvel flutt út jarðgas.  Stærstu olíulindirnar og mesta olíuframleiðslan eru samt sem áður í Alberta og ónýttar olíubirgðir í jörðu eru á heimsskautssvæðinu og fyrir Kyrrahafsströndinni.  Einnig eru miklar birgðir Úraníums í jörðu.

 TIL BAKA        Ferðaheimur - Garðastræti 36 - 101 Reykjavik - info@nat.is - Heimildir         HEIM