San’a’ (Sanaa eða Sana) er höfuðborg Jemen við vesturhlíðar Nugum-fjalls í rúmlega 2200 m hæð yfir sjó.  Hún hefur löngum verið aðalmiðstöð efnahags, stjórnmála og trúarbragða Hálanda Jemens.  Nafn borgarinnar þýðir „víggirtur staður”.

San’a’ er meðal elztu borga, sem hafa verið í samfelldri byggð í heiminum, þótt ókunnugt sé um stofnun hennar.  Samkvæmt þjóðsögunni stofnaði einn sonur Nóa, Shem, borgina.  Hún stendur á svæði, þar sem Ghumdan-virkið stóð á forsögulegum tíma, líklega á 2. til 1. öld f.Kr.  San’a’ var miðstöð kristinna manna og gyðinga áður en ‘Ali, fjórði kalífinn, tengdasonur Múhammeðs, innleiddi islam. 

Saga borgarinnar sem miðstöð múslima einkennist af samkeppni milli hinna rangtrúuðu Zaydi leiðtoga (imams) og keppinauta annarra fjölskyldna.  Konungsríki Zaydi með höfuðborgina Sa’dah í norðri stóð yfir með mörgum hléum frá 9. öld til 1962.  Á 12.-15. öld dró mjög úr velsæld borgarinnar, þegar hver sigurvegarinn á fætur öðrum gerði aðrar borgir að höfuðborg sinni.  Á valdaárum ‘Abd al-Wahhab ibn Tahir af Tahirid-ættinni snemma á 16. öld var borgin prýdd mörgum fögrum moskum og islömskum skólum (madaris).

San’a’ var undir stjórn Ottómana frá miðri 16. öld í orði kveðnu en þar réðu í rauninni imamar frá því snemma á 17. öld til 1872, þegar Ottómönum tókst að ná borginni á sitt vald og halda henni.  Átök milli imamana og Ottómananna héldu áfram til 1911, þegar hinir fyrrnefndu fengu full yfirráð með samningi.  San’a’ varð höfuðborg sjálfstæðs Jemens eftir ósigur Ottómana í fyrri heimsstyrjöldinni.  Í valdatíð imamsins Ahmads (1948-62) var Ta’izz gerð að höfuðborg en San’a’ fékk aftur hlutverkið eftir byltinguna 1962 og stofnun Arabalýðveldisins Jemens.  Byltingin hrakti Zaydi imamann brott og olli pólitískum og menningarlegum breytingum í borginni en leiddi jafnframt til borgarastyrjaldar, sem stóð í 8 ár.  Árið 1990 varð San’a’ að höfuðborg hins sameinaða ríkis eftir að Arabalýðveldið Jemen (Norður-Jemen) og Alþýðulýðveldið Jemen (Aden; Suður-Jemen) sameinuðust.

Mikill borgarmúr, 6-9 m hár með fjölda hliða, umlykur gömlu borgina.  Byggingarfræðilega séð er Jemenhliðið (Bab al-Yaman), líka kallað Frelsishliðið eftir byltinguna 1962, athyglisverðast.  Í gömlu San’a’ eru 106 moskur, 12 baðhús (hammams) og 6500 hús, sem voru öll byggð fyrir 11. öld.  Margra hæða háhýsi úr dökku blágrýti og múrsteini eru skreytt flóknum múrbrúnum og fagurlega útskornum gluggum.  Athyglisverðasta moskan er al-Jami’ al-Kabir (Mikla moskan).  Í henni heilagt skríni, sem Zaydi sýndu mesta lotningu.  Gömlu markaðarnir (sugs) byrja við Jemenhliðið og eru í röðum norður fyrir Miklu moskuna.  Þetta svæði er kallað Sug al-Milh (Saltmarkaðurinn) en er í rauninni fjöldi smámarkaða, sem selja alls konar vörur.  Norðvestan gömlu borgarinnar er fyrrum sumarhöll imamanna á bröttum hamri fyrir ofan Wadi Dharr.  Í garðaúthverfinu Rawdah, beint norðan San’a’, er falleg moska í márískum stíl.  Qa’ al-Yahud (gyðingahverfið) er víggirt hverfi í vesturhluta borgarinnar.  Þar iðkuðu menn löngum gamlar iðngreinar, s.s. gull-, silfur- og málmsmíði og útsaum.  Næstum allir gyðingar borgarinnar fluttust til Ísrael á árunum 1949-50 og skildu handiðnað borgarinnar eftir í rústum.

Einangrun borgarinnar var rofin með opnun þjóðvegarins til hafnarinnar í al-hudaydah í suðvestri árið 1961.  Kínverjar kostuðu gerð hans.  Annar góður þjóðvegur liggur til Ta’izz, sem er tengd gömlu höfninni í Mocha (Al-Mukha), sem er lítið notu nú orðið.  Millilandaflugvöllur San’a’ er við ar-Raeabah í næsta nágrenni borgarinnar.

San’a’ er héraðsverzlunarborg en nútímaiðnaður hefur haldið innreið sína fyrir erlendar fjárfestingar og aðstoð.  Þar eru nú mikilvægar baðmullarverksmiðjur, sem kínverjar byggðu 1966.  Margir íbúar borgarinnar eru embættismenn.  Fjöldi húsa og opinberra bygginga innan og utan borgar skemmdust í borgarastyrjöldinni 1962-70.  San’a’-háskóli var stofnaður 1970.

Síðla á 20. öld fjölgaði íbúum borgarinnar gífurlega úr 35.000 snemma á sjöunda áratugnum í rúmlega 400.000 um miðjan níunda áratuginn.  Í Stór-San’a’ bjuggu næstum 1 milljón manna um miðjan tíunda áratuginn.  Borgin hefur þanizt út í allar áttir og u.þ.b. 10% íbúanna búa í gömlu borginni, sem var vanrækt þar til UNESCO og ríkisstjórn landsins gripu til verndunarráðstafana og viðgerða.  Árið 1986 var múrgirta borgin komin á heimsminjalistann.  Áætlaður íbúafjöldi Stór-San’a’ árið 1995 var 972 þúsund.