|
 Íbúafjöldi
u.þ.b. 1 milljón með úthverfum (1998).
Dublin, Dyflin = Baile Átha Cliath á gelísku þýðir Flekavaðsborg
(flekar úr tágum) eða =Dubhlinn, sem þýðir Svarthylur.
Borgin liggur í víðum boga meðfram Dyflinarflóa á milli
klettahöfðans Howth í norðri og tangans Dalkey í suðri.
Ósar árinnar Liffey eru í höfninni.
Áin skiptir borginni í tvennt, Norður- og Suður Dyflin, og miðborgin
liggur beggja vegna hennar. Margar
brýr eru á milli borgarhlutanna.
Sú frægasta er O'Connelbrúin en ofar er brú Föður Matthew,
þar sem gamla vaðið er.
Dyflin
er höfuðborg lýðveldisins Írlands.
Hún hefur varðveitt svipmót sitt og anda höfuðborgar um
aldir, þrátt fyrir hverfulleika írskrar sögu, sem hefur engu að síður
mótað hana. Byggingarstílar
18. og 19. alda setja svip á borgina, einkum opinberar byggingar og
einbýlishús í nýklassískum stíl.
Hann birtist aðallega í forhliðum og hvelfingum, sem
arkitektarnir Sir Edward Lovett Pearce, Richard Cassels, Thomas Cooley,
James Candon og Francis Johnson voru ábyrgir fyrir.
Mörg íbúðarhúsanna frá þessum tíma hafa verið rifin og mörg
eru í sömu hættu enn þá, þannig að samræmi gatnanna gæti
raskast í framtíðinni, ef ekki verður tekið í taumana.
Gamlar byggingar sem verða tímans tönn að bráð og er ekki
haldið við, eru miskunnarlaust rifnar og nýjar, oftast síðri, byggðar.
Sumar sögulegar byggingar eru þó endurnýjaðar.
Elzta
írska nafn borgarinnar, sem enn þá er notað, Baile Átha Cliath, vísar
til forns vaðs yfir Liffey. Landafræðingurinn Ptolemy minnist fyrst á staðinn árið
140 og nefnir hann Eblana. Heilagur
Patrik er talinn hafa heimstótt Dyflina árið 448 og snúið mörgum
íbúanna til kristinnar trúar. Kristinn
söfnuður óx upp í kringum vaðið.
Árið 840 lögðu Danir borgina undir sig og byggðu virki, þar
sem þeir stunduðu verzlun og stjórnuðu ránsferðum.
Brian Boru braut þá á bak aftur við Clontarf árið 1014 en
ekki tókst að losna alveg við Danina fyrr en árið 1170, þegar
anglo-normannar komu til skjalanna. Tveim árum síðar kom Henri II til Dyflinnar til að hlýða
á hollustueiða írsku höfðingjanna .
Borgin varð eftir það höfuðborg svæðisins undir enskri stjórn
og þar voru til varnar anglo-normanskir riddarar.
Í skærum 15. og 16. alda studdu Írar venjulega andstæðinga
Englandskonungs. Á 17. öld
studdu þeir samt konungssinna gegn Cromwell, sem lagði undir sig
borgina árið 1649, og síðar studdu þeir James II gegn Vilhjálmi af
Oraníu.
Götur
Dyflinnar voru lýstar árið 1697.
Borgin dafnaði á 18. öld og íbúum fjölgaði úr 65.000 í
200.000. Þá voru settar
á legg skipulagsnefndir, sem lögðu grunn að breiðgötum og
steinlagningu þeirra. Einnig
voru margar opinberar byggingar reistar og ríkir einstaklingar byggðu
sér hús.
Í
upphafi 19. aldar lauk stuttu frelsisskeiði með stjórnmálasambandi
við Stóra-Bretland. Þá
hófst tími kúgunar og vopnaðrar andstöðu. Árið 1844 var borgarstjórinn, Daniel O'Collell, fangelsaður
fyrir að ala á óánægju fólks og nokkrum árum síðar voru margir
forustumenn handteknir, þ.á.m. Charles Stuart Parnell, og geymdir í
Kilmainham fangelsinu. Leynifélög
drápu miskunnarlaust pólitíska andstæðinga sína og aðgerðir aðskilnaðarsinna
mögnuðust.
Árið
1916 hófst páskauppreisnin í Dyflinni.
Uppreisnarmenn náðu pósthúsinu og öðrum opinberum byggingum
undir sig. Árið 1919
myndaði Sinn Fein (Við sjálfir) ríkisstjórn í Mansion House undir
forustu Eamon de Valera. Á
meðan á borgarastyrjöldinni stóð, hinn 25. maí árið 1921, var
tollhúsið brennt. Þrátt
fyrir endurskoðun og lagfæringar samnings Breta og Íra árið 1922,
sem gerðu Írland að frjálsu og óháðu ríki, héldu óeirðir áfram
í Dyflinni fram til 1927. Opinberar
byggingar voru ekki endurreistar fyrr en árið 1931.
Í
seinni heimsstyrjöldinni var Írland hlutlaust.
Þjóðverjar vörpuðu samt sprengjum á Dublin árið 1941
fyrir mistök og drápu 37 manns. |
