Efrat Írak,
Flag of Iraq


EFRAT
ÍRAK

.

.

Utanríkisrnt.

Booking.com

Efrat kemur upp í Tyrklandi og rennur um Sýrland og Írak áður en hún fellur í Persaflóa um Shatt Al-Arab.  Hún, ásamt Tígris, fluttu mestan hluta þess vatns, sem þurfti til að menning Mesópótamíu þrifist og dafnaði.  Efrat er enn þá mikilvæg þessum heimshluta og nýting hennar veldur stöðugri spennu þar.  Áin er u.þ.b. 2735 km löng  og meðalflæði hennar er 887 m³/sek.  Vatnasvið hennar er í kringum 444.000 km² og tæplega 30% þess eru í Tyrklandi en þaðan koma þó 94% vatnsmagnsins.  Þar mynda margar ár, s.s. Karasu, Murat o.fl., sem sameinast nærri Elazig, Efri-Efrat.  Áin rennur inn í Sýrland u.þ.b. 120 km norðaustan Halab-borgar (Aleppo).  Stór á, Khabur, sem á upptök í Suðaustur-Tyrklandi og Norðaustur-Sýrlandi, rennur til hennar nokkurn veginn samsíða Tígris.  Farvegur Efrat er einnig samsíða Tígris og eftir að þessar meginmóður renna inn í Írak er vegalengdin milli þeirra óvíða meiri en 160 km.  Þær renna saman nærri Al-Basrah í Írak og Efrat myndar vesturmörk svæðisins al-Jazirah (Eyjan).  Neðan ármóta beggja ánna heitir hún Shatt Al-Arab.

Efrat er getið í biblíunni (Móses I 15:18; Móses V 1:7 og 11:24; Jósúabók 1:4).  Sögulega séð er áin einhver hin mikilvægasta í heimi.  Dalur Tígris og Efrat voru fæðingarstaðir hinna fornu menninga Assýríumanna, Babýlóníumanna og Súmera.  Fornborgirnar Babýlon og Úr voru byggðar við ána.  Öldum saman lágu mörk Rómarveldis við árnar og á dögum Austur-rómverska keisaradæmisins blómstraði fjöldi borga og listamiðstöðva við þær.  Fornleifarannsóknir á bökkum ánna hafa leitt í ljós ótrúlegan auð fornminja og sögulegra upplýsinga.

Efrat var og er gífurlega mikilvæg til áveitna og af þessum sökum ríkir mikil spenna milli landa (Tyrklands, Sýrlands og Íraks) um nýtingu hennar til raforkuframleiðslu og áveitna.  Tyrkir byggðu gríðarmikla stíflu, Ataturk, sem er meðal margra slíkra, byggðra og óbyggðra, í tengsum við landnýtingu í Suðaustur-Anatólíu.  Stöðuvatnið bak við hana er 815 km² að flatarmáli og það tók einn mánuð að fylla það.  Þessar aðgerðir ollu mikilli röskun á flæði árinnar og truflaði nýtingu hennar í Sýrlandi og Írak.  Sýrlendingar vígðu stórt orkuver við Byltingarstífluna (al-Thawrah) árið 1973, þar sem uppistöðulónið, Assadvatn, varð 640 km² að flatarmáli.  Árið 1975 lá við stríði milli Íraks og Sýrlands vegna vatnsnýtingarinnar.  Landbúnaður í Írak er stundaður á svæðum, þar sem vatnsskortur er mikill, þannig að bændur eiga allt sitt undir áveitum.  Hámarksrennsli árinnar inn í Írak er á tímabilinu apríl-maí.  Áin jafnast á við 40% árlegra vatnsbirgða landsins.  Rennslissveiflur valda stundum miklum þurrkum og töfum á flutningum nauðsynja.  Al-Haditha-stíflan var byggð til að geyma vatn fyrir Írak en gagnið af henni hefur verið takmarkað.  Allt frá 1950 hefur verið hægt að beina flóðvatni úr Tígris um Tharthar-lægðina til Efrat en er þó ekki nema takmörkuð lausn á vandamálum Íraks.  Saltinnihald árvatnsins í Írak er mikið vandamál.  Árvatnið verður salt vegna steinsalts í jörðu og notkunar ýmissa efna meðfram efri bökkum árinnar.  Ríkin þrjú við ána munu halda áfram að gera sér sem mestan mat úr ánni og því verður hún áfram efni til aukinnar pólitískrar spennu í þessum heimshluta.

 TIL BAKA        Ferðaheimur - Garðastræti 36 - 101 Reykjavik - info@nat.is - Heimildir         HEIM